> Pas sinds 2018 werd GR 127 - Le Tour du Brabant Wallon officieel voorgesteld als een Streek-GR-langeafstandspad. Er ging wel al jaren wandelgeschiedenis aan vooraf.
Startpagina > Wandelen > Tour du Brabant Wallon
Padgeschiedenis
> De uitbouw van de eerste 'Tour du Brabant Wallon' startte halfweg jaren '90 van de 20ste eeuw. Eigenlijk was het idee voor een lange rondgang te voet door Brabant toen al niet helemaal nieuw.
> Een kwarteeuw vroeger, in 1971, wil de Brusselse Cercle Pégase als oudste wandel- en fietsclub van België haar 65 jarig bestaan wat luister bijzetten. Ze willen dat jubileumjaar 1971 accentueren met een bijzondere aktiviteit: een rondwandeling van meer dan 250 km door Brabant. Brabant was toen nog een unitaire Belgische provincie, het huidige Vlaams-Brabant, Waals-Brabant én het Gewest Brussel omvattend. In 12 aaneensluitende etappes van elk 20 à 25 km wordt van april tot november op pad gegaan. Robert Porta tekent de etappetrajecten uit. Wie alle etappes meewandelde kreeg een herinneringsmedaille.
> In 1962-'63 werd in België de taalgrens vastgelegd. De provincie Brabant kreeg als gevolg van het vastleggen van die taalgrens ook een afgebakend nederlandstalig en franstalig taalgebied + het tweetalige Brussel. Vlaamse dorpen zoals Bierk (Bièrges), Sint-Renelde (Saintes), Op- en Neer-Heilissem (Hélécine) en Sluizen (l'Ecluse) verschoven toen naar het franstalige taalgebied. In 1993 werd deze taalverdeling ook bestuurlijk sterker doorgetrokken met het ontstaan van België als federatie van aparte gemeenschappen. In 1995 werd daarom ook Brabant opgedeeld in een Vlaamse en Waalse provincie en in het Brussels Hoofdstedelijke Gewest. Alle initiatieven die de jonge Waals-Brabantse provincie een uitgesproken gelaat geven zijn welkom, met name ook op toeristisch vlak.
> Die etappewandelingen, georganiseerd door Robert Dethier en Robert Porta door Brabant waren een succes, in die mate dat de Cercle Pégase het volgende jaar opnieuw zo'n etappetocht uitwerkte, dit keer een soort van 'Dwars door België' avant la lettre: van Oostende naar Arlon.
> De Brabantse ronde van de Cercle Pegase was ook het jonge Comité National Belge des Sentiers de Grande Randonnée (C.N.B.S.G.R.), zeg maar de organisatie van GR-paden, niet ontgaan. Ze stellen zich in hun franstalig ledenblad, GR-Informations, de vraag 'Waarom zouden ze er geen G.R. van maken?'... Het zou echter nog bijna een halve eeuw duren vooraleer die GR 'Tour du Brabant Wallon' er ook effectief zou komen!
> Het initiatief van enkele enthousiaste wandelaars om rond het jaar 1994 voor Waals-Brabant een eigen wandelroute te creëren die door zowat alle gemeenten van de provincie loopt, wordt dan ook goed onthaald door de Toeristische Federatie van Waals-Brabant (FTBW), geleid door de dynamische voorzitter Gilbert Menne. Die wandelaars-initiatoren zijn Judo Engels, Marie-Claire Coenen, Albert van Craen en Marc Blogie. Allen hebben ze gemeen dat ze vroeger GR-routes (GR's 12, 121, 126, 579) bewegwijzerden in Waals-Brabant. Ervaren wandelaars.

> Als Gilbert Menne er echter op aandringt om een bestaande wandelorganisatie bij de wandelroute-uitbouw te betrekken loopt het verkeerd. Dt wordt wandelclub La Godasse uit Rebecq.
Judo Engels, gerechtelijk commissaris op rust te Brussel : "Jaren geleden zijn wij begonnen met de TBW, de 'Tour du Brabant Wallon', een wandelweg in Waals-Brabant. We hadden de gehele route uitgestippeld en beschreven in het Frans met de medewerking van de toeristische federatie, toen nog in Brussel gevestigd. Dan werd ons gevraagd om samen te werken met een plaatselijke wandelgroep. Die samenwerking is er eigenlijk nooit gekomen, omdat die groep ons gewoon tegenwerkte en het resultaat van onze inspanningen wou afpakken. Zij hebben de bewegwijzering gerealiseerd en nadien de wandelroute gelaten voor wat ze was."

> Het 'onafhankelijke' groepje wandelaars stapt dus uit het project nog voor de roodblauwe tekens zijn aangebracht. Judo Engels en Marie-Claire Coenen keren hun rug naar Waals-Brabant en zullen in 1995 in de provincie Vlaams-Brabant met een eigen nieuw project beginnen, Voettocht in Pajottenland (V.I.P.), een route die ze onder hun beiden 15 jaar lang zullen bewegwijzeren over de ganse 205 km lange afstand! Inmiddels raken ze ook volledig in de ban van de wegen naar Santiago de Compostela en het onderhoud aan de VIP wordt opgeheven rond 2010.
> Op de TBW is er dus in 1995 een akkoord tussen de FTBW en de wandelclub La Godasse uit Rebecq. Ook het Nationaal Geografisch Instituut (NGI) wordt een betrokken partner. Ze publiceren in november 1996 een uitstekende maar wat onhandig grote kaartengids over de Tour du Brabant Wallon waarin de technische beschrijving van Judo Engels grotendeels is overgenomen. Het NGI liet er op eigen kosten 7000 exemplaren van drukken, zowel NL als FR versies. Je betaalde 280 franken voor de TBW-gids, inclusief verpakking in een plastic kaarthouder met halskoordje. Het is voor het NGI ook de eerste publicatie van digitaal geproduceerde kaarten.
> Voorzitter Guy de Cooman van de toen piepjonge wandelclub La Godasse is tevens 'de werfleider' om toestemmingen voor doorgang en markering te bekomen. Leden van de wandelclub uit Rebecq markeren het hele traject van de 215 km lange route in twee richtingen. Voor de kosten van verf en stickers krijgen ze een tegemoetkoming van de provincie. Vier markeerders verzorgen en onderhouden elke lente zowat 60 kilometers Tour du Brabant Wallon.
> De wandelroute is onmiddellijk een succes, hoofdzakelijk doordat ze ook is uitgewerkt met controleposten voor wandelclubs, naar de richtlijnen van het IVV® (Internationaal Volkssport Verbond). In de praktijk moest de wandelclubwandelaar zijn boekje laten afstempelen in een plaatselijke winkel of dorpscafé langs de route, herkenbaar aan een TBW logo onderweg en op het afstempelpunt met de letter 'C' van controle. Was het controlepunt dicht dan kon meestal een bepaalde letter worden genoteerd als bewijs van passage.
> Tijdens de eerste 10 jaren werden ongeveer 3 à 4000 logboekjes voor de TBW verkocht. Je mag dat aantal verdubbelen met een factor 3 à 5 om het werkelijk aantal wandelaars van clubs te kennen die minstens een deel van de route liepen. Uiteraard stond niets je in de weg om de TBW los van wandelclubverband te wandelen. In de jaren '90 tot begin jaren '00 waren lange afstandsroutes populair bij nogal wat IVV®-adepten van clubs. Het aantal onafhankelijke wandelaars was moeilijker te meten. Zelf een permanent gemarkeerde wandelroute hebben verhoogde ook het prestige van een wandelclub. De IVV®-wandelaar kon met zijn afgelegde kilometers en punten via zijn wandelclub spelden, pins, diploma's enz... verdienen of het afstempelboekje gewoon gebruiken als aandenken aan de wandelroute.
> Eind jaren '00 is de interesse voor dit 'kilometers verzamelen' sterk afgenomen, de daling werd zelfs ronduit dramatisch. In 2010 zijn er nog 55 aanvragen geweest voor een logboekje van de TBW. Daarvan zijn er 35 afkomstig van buitenlanders. Raar dat er dan meer buitenlanders van wandelclubs de TBW willen wandelen dan Belgen. Het gaat hier wellicht om een minderheid van excentrieke wandelaars met een uitgeproken interesse om zo'n lange IVV-routes op hun palmares te schrijven. In de keten van afstempelpunten onderweg vielen ook steeds meer gaten omwille van de sluiting van veel dorpscafés en -winkels.
> De Tour du Brabant Wallon miste in die jaren ook promotie in het enorme aanbod aan wandelmogelijkheden dat zich intussen ontwikkelde en de bestaande GR-organisaties werden professioneler geleid. De provinciale overheid evenals het NGI moeiden er zich ook niet mee en La Godasse was vooral lokaal verankerd rond Rebecq.
> Er liep ook iets mis met de bewegwijzeringskleuren. De lichtblauwe verfstreepjes die de TBW markeerden, verbleekten onder de zon vaak tot wit, waardoor de roodwitte tekens vaak door GR-wandelaars werden verward met de witrode tekens die zo typisch zijn voor een GR-route. Niet zelden gingen wandelaars op een van de GR-paden door Waals-Brabant dan ook op bepaalde punten de verkeerde tekens volgen. Vice versa was dat ook het geval voor TBW-wandelaars die ongewild naar een GR-pad switchten. Het verschil zat hem dus in het rode streepje dat bij een GR-teken onderaan staat maar bij een TBW-teken bovenaan (zie foto links)!

> Guy de Cooman is sinds 2003 niet meer betrokken bij 'La Godasse' en de Tour du Brabant Wallon. Tot 2009 zetelde hij nog enkele jaren in het bestuur van de Waalse GR-paden. Interessant dus om hem de vraag te stellen of die kleurenkeuze van de padmarkering niet wat ongelukkig was, gezien de gelijkenis met GR-tekens. Hij noemde die keuze later 'een grote vergissing'.
Is er nooit toenadering gezocht met de club voor Waalse GR-paden om de TBW te laten opnemen in hun padennet? "Toch wel", zegt de Cooman, "maar je gooit je eigen kind toch niet zomaar met het badwater weg en bovendien is de TBW ook sterk op wandelclubs gericht."
> Met het sterk dalend aantal wandelaars op de Tour du Brabant Wallon, daalt ook de motivatie van de padmarkeerders rond 2010. Bovendien kent de werking van de Rebecqse wandelclub een stevig dipje rond 2014, in die mate dat de wandelclub niet enkel het onderhoud van de Tour du Brabant Wallon opgeeft, maar dat de wandelclub uiteenvalt. La Godasse zou een tweetal jaren later wel een doorstart kennen als kleinere wandelvriendenclub met andere mensen maar wat de Tour du Brabant Wallon betreft, trekt La Godasse er een kruis over.

> Over en out. Of toch niet? Ook bij de vereniging voor Waalse GR-paden, Sentiers de Grande Randonnée (SGR) heeft men vernomen dat de TBW wordt opgeheven. Laat nu net Waals-Brabant de provincie zijn die nog geen eigen provinciale rondwandeling heeft in Wallonië. Er zijn wel de GR's 12, 121, 126, 128 en 579 die door Waals-Brabant trekken of er aan raken maar dat zijn langeafstandspaden in lijn, richting andere oorden, zoals Luik, Aken, de Naamse Semoisvallei of zelfs Frankrijk en Parijs. Een GR Tour du Brabant Wallon, waarbij dit keer de paden en ontdekkingen in Waals-Brabant zelf centraal zullen staan, kan dit hiaat opvullen.
> Het bestuur van de Waalse GR-paden gaat akkoord met de adoptie van een hertekende en als GR herboren Tour du Brabant Wallon. Het pad krijgt het nummer GR 127 en zal na de Ronde door het Land van Herve, het tweede Waalse GR-pad worden dat als Streekpad met bijhorende geelrode tekens zal worden erkend. Het Waals-Brabantse GR-team gaat in 2015 aan de slag, bijgestaan en geassisteerd door allerlei medewerkers van de overkoepelende Waalse werking van SGR.

> Hoewel het concept van een rondwandeling via bijna alle Waals-Brabantse gemeenten wordt behouden, wordt het traject van de TBW toch wel grondig aangepast. Geen diagonale doorsteekroutes meer, meer onverharde paden ondermeer dankzij de heropenstelling en hernieuwde belangstelling voor vergeten 'trage wegen'. Anderzijds heeft SGR ook te kampen met een landschap dat sterker verkaveld is dan 20 jaar eerder, toen de eerste TBW werd ontworpen.
> Pierre de Keghel, oud-voorzitter van SGR en zelf Waalsbrabander in de krant Le Soir: "In 2014 realiseerde ik me dat we als GR-vereniging zelf ook de Tour du Brabant Wallon weer nieuw leven konden inblazen. De verplichting om absoluut door alle 27 Waals-Brabantse gemeenten te moeten passeren viel bij ons gelukkig ook weg.(...). We vertrokken met het routetraject uit de oude wandelgids die dateerde uit de tijd toen de provincie Waals-Brabant werd gecreëerd.(...), een traject van 215 km + 2 doorsteekverbindingen. Het circuit werd zowel qua padtoegankelijkheid als bewegwijzering niet meer onderhouden. Bovendien stelden we ook vast dat zowel qua demografie als urbanisatiegraad, de provincie Waals-Brabant sterk is geëvolueerd".
> Net zoals Pierre de Keghel is Léon Vandenkerckhove, provinciaal gedelegeerde voor SGR, een knarre 75+er en eveneens Waalsbrabander. Hij voegt er aan toe: "We streven naar zo weinig mogelijk macadam en beton onder de voeten. Niet evident, want ten behoeve van steeds zwaardere landboouwmachines werden heel wat veldwegen aangepast. We deden ook een beroep op de gemeenten zelf om trajectvoorstellen te doen. Zo deed bijvoorbeeld Eigenbrakel een voorstel voor een aantrekkelijker traject".
> De afstand van de nieuwe TBW wordt met 266 km zelfs nog een eind langer dan de oude, 215 km lange TBW. In de loop van 2016 is een groepje van een tiental SGR-medewerkers helemaal klaar met de nieuwe route-uittekening en in de herfst van 2016 kan worden aangevangen met de geelrode bewegwijzering in beide wandelrichtingen. Ondertussen wordt ook gewerkt aan een bijhorende topografische wandelgids. In januari 2018 kan de 112 pagina's dikke topografische gids over GR 127 worden voorgesteld en daarmee is de Tour du Brabant weer helemaal herboren.
> De eerste tien jaren wordt de bewegwijzering prima onderhouden door de vrijwilligers van La Godasse, na 2005 begint het hier en daar te verwateren, met name op het oostelijke deel van de route, het verst van Rebecq. Door ruilverkavelingen en betonnering van veldwegen dringen zich op dat oostelijke deel bovendien wat routewijzigingen op. Het feit dat bij de wandelclub uit Rebecq de voorbije jaren de verantwoordelijkheid voor de route bij een wisselende vrijwilligerswerking heeft gelegen, is ook niet zo bevorderlijk geweest voor de uitstraling van de TBW. Ook het onderhoud van de padmarkering had daar onder te lijden. In principe onderging de markering elke lente een controlebeurt maar dat ideaal begon uit te doven. De verbindingsroutes 'Diagonale' en 'Variante' werden reeds na de eerste markering in 1995 verwaarloosd. Dat bleef ook zo in de volgende jaren, er werd geen prioriteit meer aan gegeven.
Met dank ihb aan Guy de Cooman, Charles Vercalsteren, Judo Engels († 2014), Jean-Pierre Englebert, Club Pégase voor de toelichtingen.
Tour du Brabant van Le Cercle Pégase door unitair Brabant
Afstempelpunt, indien gesloten de letters noteren als bewijs, in dit geval 'VO'
Boven: GR 579
Onder: TBW
Markering TBW diagonaalroute
TBW- OXO-markering!
Franstalige kranten zoals Le Soir besteedden uitgebreid aandacht aan de nieuwe GR 127 - TBW
TBW-markeerster Christiane Dujardin aan het werk eind 2016
Topografische kaarten en gids NGI uit 1996
Het inmiddels verdwenen schoenenwinkeltje van Virginal was
een afstempelpunt, herkenbaar door een 'C' van controlepost.
Aankondiging onderweg van controlepunt