Startpagina > Wandelen > EscapArdenne LEE Trail
> Aanvankelijk wandelen we vrij vlak verder door de vallei, daarna winnen we zeer geleidelijk weer hoogte, als we de beekvallei van de Mėchelbaach verder stroomopwaarts blijven volgen. Op een padensplitsing nemen we links een grassig pad, dat een ietsje scherper stijgt. Verderop takt scherprechts een wandelverbinding via het Adrien Riespad naar Diekirch af. Die nemen we niet.
> We stijgen rechtuit verder en zijn een geologische grens overgestoken, die van de Ardennen, of in het Luxemburgs: de Eislek! Even later lopen we over een veldweg van steenslag die langs aflopende weiden loopt. Hij gaat na een tijdje weer dalen in de vallei van de Mėchelbaach. Door een bosje dennen ontwaren we op onze linkerzijde een visvijver.
> Bij een goede steenslagweg volgen we naar rechts. We naderen nu een verkeersweg in het gehucht Fridhaff maar kort daarvoor gaan we bij een rustbank vrij scherp links. Op dit punt vervoegt het Lee Trail de markeertekens van het Noordpad. Het bospad blijft een tijdje vlak lopen en gaat zelfs licht dalen. We verlaten het echter na 25 minuten voor een pad rechts dat abrupt stijgt in zigzags.
> Wat heeft Ettelbrück met generaal Patton? In december 1944 werden het pas van de nazi's bevrijde België en Luxemburg verrast door het Hitler's Ardennenoffensief. Generaal Patton wist na een week het Amerikaanse leger te reorganiseren en versterken en onder zijn leiding werd het tegenoffensief ingezet, met succes. Ook Ettelbrück werd weer bevrijd, nadat de stad een aantal dagen rechtstreeks op de gevechtslijn lag. De nogal ruwe maar gedreven Generaal Patton was voor de Luxemburgers de ultieme held van de bevrijders. Na de oorlogsjaren werd een plein en park in Ettelbrück ingericht. Onder de verschillende monumenten ontdek je, naast een standbeeld voor Patton, ook de Amerikaanse adelaar en een oorlogstank. Tot 2003 werd te Ettelbrück nog jaarlijks een grote militaire parade gehouden ter gelegenheid van Remembrance Day. Tegenwoordig gebeurt die herdenking op een meer bescheiden schaal. Te Ettelbrück kun je ook het Generaal Patton Memorial Museum bezoeken. Patton kreeg overigens ook zijn graf in het Groot-Hertogdom Luxemburg, op het militaire kerkhof van Hamm, bij de stad Luxemburg.
> Hier begint eigenlijk het echte wandelpad en dat over een volledig nieuw aangelegd stukje pad, dat hogerop ook is verstevigd. De oude toegang tot het pad op de helling boven de spoorlijn werd jaren geleden gesloten nadat een Nederlandse wandelaar op de helling eens naar beneden zou zijn getuimeld. Hogerop is het pad dus nu gezekerd met extra afspanning.
> Een tijdje lopen we zo golvend op en af, wat verder weg van de spoorlijn. Na een halfuur dalen we weer af naar de vallei van de Sūre. Een stukje van de dalende asfaltweg vermijden we door een speciaal aangelegd parallel pad te nemen door een hooiland. We steken via de overweg de spoorlijn over en draaien naar rechts tussen spoorlijn en Sūre. Verderop steken we de brug over om dan links het dorpscentrum van Erpeldingen in te wandelen.
> Pas sinds 1902 werd Erpeldange met de andere Sūre-oever verbonden met een brug. Het dorp heeft geen winkels, wel een café en hotel-restaurant die beiden zijn gelegen aan de drukkere parallelweg door Erpeldange.
> We wandelen langs een oud dorpskruis en vervolgen rechtdoor langs een oude muur tot de verharde weg wat doodloopt bij de mooie oude molengebouwen van Erpeldingen. Verborgen achter het groen werd de Sūre daar lang geleden afgedamd om via een zijkanaal akkers te bevloeien en om de molenraderen van water te voorzien op meer gecontroleerde wijze.
> We bereiken op een richel een breder pad, waar we nu een kort uitstapje maken naar het kortbijgelegen uitzichtpunt Predigtstuhl (>Preekstoel).
> De naam van dit uitzichtpunt heeft natuurlijk alles te maken met de vorm van deze lee. We kijken hier uit over een Sūremeander met in het midden de beboste heuveltop Biirderhals. De Sūre maakt hier door de harde leisteen een bocht van zowat 250°. We zijn nu volop in de Eislek beland, de Luxemburgse Ardennen.
> We gaan op het einde rechts enkele trappen op om de hoger lopende verkeersweg te kunnen kruisen. Aan de overzijde vinden we een wegje dat we slechts over honderd meter volgen om dan links een stevig stijgend pad te volgen door bos. Het arriveert bij een rustbank aan een enorm kruis. Dat St-Franciscuskruis moet Erpeldingen ooit van op hoogte hebben gedomineerd maar nu is alles wat dicht gegroeid. Wellicht zijn de inwoners vandaag ook niet meer zo religieus onder de indruk.
> Hogerop komen we op de verkeersweg N27 ter hoogte van een kleine parking. We gaan er even rechts om dan links een steviger stijgend pad te nemen. We winnen aanvankelijk snel hoogte als het pad zich in bochten omhoog werkt naar de Gebranntebierg. Onderweg gaan we ook in het spoor lopen van een Nationaal wandelpad met gele bollen als bewegwijzering. Deze zijn van het 25 km lange Eislek Pad, wat niks te maken heeft met het Escapardenne Eislek Trail.
> Zo wandelen we over een single track door een partij mooi woud, stijgend en soms weer wat dalend. We steken een richel over (rustbank) en zetten dan de daling in naar Goebelsmühle. Zo arriveren we wat later bij een verkeersweg, niet ver van de brug over de Sūre en de samenvloeiing van de Wiltz met de Sūre. Bij de asfaltweg zit de tocht er op voor vandaag, na zowat 31 km. Overnachten doe ik op de vlakbij gelegen Camping du Nord.
> Aan de Predigtstuhl nemen we niet het dalende pad maar maken we resoluut weer rechtsomkeer naar de richel via een ander pad. Het Lee Trail stijgt dus weer enkele zigzags hoger en boven gaan we links op de steenslagweg.
> Onderweg zie je nog twee oude gietijzeren wegwijzers. Ze dateren uit de periode dat in Luxemburg de eerste lange wandelpaden werden gemaakt en dat uitzichtpunten werden 'gecleard' voor toerisme, rustbanken werden geplaatst en dus ook wegwijzers werden aangebracht. Vermoedelijk dateren ze uit eind jaren '30 of eind jaren '40 van vorige eeuw. Let op de pijl: toen nog echt een schutterspijl. Ook het Sentier du Nord, waarmee het Lee Trail nu al een tijdje in het spoor loopt, (gele ruitvormige symbolen) dateert uit de jaren 1936 - 1937.
> We wandelen hier niet over een authentiek deel van het Noordpad, dat destijds Troisvierges met Diekirch verbond (65 km). Dit traject werd vermoedelijk pas sinds de jaren '50 herlegd via het uitzichtpunt Predigtstuhl. Het Sentier du Nord is gedeeltelijk ook gelinkt met de populaire Belgisch-Luxemburgse wandelroute GR 57.
> We stijgen verderop door bos, uiteindelijk bedraagt het hoogteverschil vanuit Michelau meer dan 150 meter. We houden hogerop links aan, de Lee Trail loopt dan wat op en af op de flank van de Uerbechtsbierg om dan ook verderop links aanhoudend bij een van de mooiste uitzichtpunten van het Groot Hertogdom Luxemburg te komen, Gringlee. Voor ons een meanderende Sūre, middenin op een beboste heuvel de dominerende burcht van Bourscheid. Aan onze voeten ligt Bourscheid-Millen met zijn campings en 'plage'. Hoog in de verte het eigenlijke dorp Bourscheid. Hier te Gringlee wordt blijkbaar ook aan parapente gedaan.
> Even na het uitzichtpunt beginnen we aan een snelle zigzagdaling die ons tot bij de Sūrebrug van Burschtermillen zal brengen. Zo verliezen we op korte tijd maar liefst 220 hoogtemeters. Beneden heb je de keuze tussen twee campings als je hier wil blijven overnachten. Zelf wandelen we nog wat verder. Voorbij een hotel moeten we kiezen. Er is hier namelijk ook een variant traject van de Lee Trail gemarkeerd, te gebruiken in geval van hoogwater op de Sūre, als een deel van onze wandelroute mogelijk onder water staat. Die variant loopt een flink deel over verharding en volgt eigenlijk de verkeersweg naar de burcht van Bourscheid.
> Een kwartier later komen we op de plek waar het variant tracé van het Lee Trail weer bij aansluit. Niet naar links hier maar rechts de beekvallei kruisen en mee draaien naar rechts. Het weggetje voert ons naar een bosrand waar het naar links verder loopt. Achter ons nog een vergezicht naar de burcht van Bourscheid. We wandelen langs een zone van gekapt dennenwoud waar in juni en juli massaal vingerhoedskruid bloeit. Een echte opportunist die plant, hij is er snel bij om de vrij gekomen plaats in te nemen.
> In open landschap komen we bij de verkeersweg CR348 en zijn op dit punt op minder dan 1 km van het centrum van Bourscheid. Een paar tientallen meters rechts en dan schuinlinks een wegje op dat we rechtdoor volgen, helemaal tot bij Napoleonsknäppchen.
> Het loont de moeite om even 50 meter links af te wijken om nogmaals te genieten van een mooi uitzicht over de beboste, ingesneden Sūrevallei (rustbank).
> Nog wat lager komen we voor de derde maal bij de verkeersweg CR348. We gaan er rechts op een speciaal voor het Lee Trail aangelegd pad naast de verkeersweg. Na een paar bochten gaan we links een smal en redelijk avontuurlijk pad op, dat in de flank van de steile helling Rouschteschléen loopt. Het is op de meest onstabiele punten gezekerd voor een deel. We kruisen een verticale rotsformatie op een plek waar de lee-rots de naam van Gods Vinger draagt, de verklaring voor die naam ligt voor de hand.
> Even later dalen we dieper de Sūrevallei in om te arriveren te Dierbach. Het plaatsje is al bijna 100 jaar bekend bij toeristen voor zijn 'plage' aan de Sūre. Het hotel-restaurant is opvallend gelegen tussen een steile rotspartij en de Sūre en is via een wandelbrugje bereikbaar. Vele jaren was er ook een camping, die heeft sinds enige jaren plaats geruimd voor een park en bungalows.
> We nemen het voetgangersbrugje en gaan rechts verder via het hotelterras. Zowat 100 meter verder zien we op de rechterzijde een oude muur, ooit een dam om overstromingen van de Sūre tegen te gaan. Over een vlak pad door dennenbos loopt het Lee Trail verder. Ter hoogte van een rustbank gaan we scherp links weer een stevige stijging aanvatten.
> Bij Napoleonsknäppchen wandelen we rechtdoor over een steenslagpiste, bij een stevige zucht wind en met bonte bermbloemen en weidse landschappen in het oogvizier. Heerlijk wandelen bij rustig weer. We komen na een bocht weer bij de verkeersweg CR348 en gaan er even links. Al na 100 meter nemen we linksvoor een rustiger parallelwegje, dat na een kruising met een verharde weg overgaat in een sterker dalend bospad en even later scherp rechts gaat om in noordelijke richting te vervolgen. Het gaat vlot vooruit, bij een padensplitsing gaan we rechts-links om even later in de buurt te passeren van uitzichtpunt Rouschtert.
> Het Lee Trail is het eerste Luxemburgse langeafstandspad dat langs dit hoog punt loopt (505 meter). Het is getopt met een belvédčre waarop een orientatietafel staat. Je hebt er een zicht van 360°. Het op een plateau gelegen dorp is Schlindermanderscheid. Naar de Sūrevallei toe lijken de opeenvolgende beboste heuvels wel groengordijnen. In zuidelijke richting kijk je naar het zacher rollend landschap van het Gutland.
> Op deze hoge plek staat een linde, oorspronkelijk aangeplant in 1811, ter gelegenheid van de geboorte van Napoleon's zoon. De nazi's kapten de boom in 1941, ze liepen helemaal niet hoog op met Franse symbolen. Klandestien plantten de inwoners van de omgeving echter een nieuwe linde, die sindsdien weer en wind hier moedig trotseert.
> Dit is met 505 meter ook het hoogste punt op het Lee Trail maar niet het hoogste punt in het Groot-Hertogdom, dat ligt nabij Wemperhard en is 560 meter hoog.
> Langs de rand van een dennenbos lopen we verder tot een geasfalteerde toegangsweg (rustbank). Schuin kruisen en een graspad nemen dat snel overgaat in een mooi, licht oplopend bospad. Vlot wandelend kiezen we zo na 1 km links een sneller stijgend pad. Na 20 minuten bereiken we bij een bosrand een hoogte rond 470 meter. Sinds het zicht bij de boerderij zijn we alweer 130 meter gestegen.
> We lopen weer bos in en eens een richel over begint een vrij avontuurlijk paadje. Zichtbaar een oud wandelpad, het maakt al 80 jaar onafgebroken deel uit van het Sentier de la Haute Sūre, een van de meest uitdagende wandelroutes in Luxemburg. Het moeilijk pad wordt zo goed mogelijk onderhouden. Het arriveert na de oversteek van heel wat verticaal georiėnteerde lee's op een plek waar we weer een mooi uitzicht krijgen over de Sūrevallei en omringende heuvels, niet ver van een grote boerderij, Féischterhaff.
> De Lee Trail blijft meedraaien met de Sūre, dit deel van het pad kan uitzonderlijk onder water komen. Even uitwijken naar links om via een doorgang boven een tunnelingang aan de andere zijde van de spoorlijn te komen. Daar lopen we verder parallel met de spoorlijn en de Sūre. Bij een dikke eik niet het het pad scherp links nemen maar nog een paar honderden meters vervolgen. Dan gaan we links ruw stijgen langs de rand van het valleitje van de beek Mäschbur.
> Over de hoofdroute van het Lee Trail (die niet langs de burcht loopt) wandel ik naar rechts verder. We traverseren de infrastructuur van Camping du Moulin. In het verlengde gaat de tocht verder over een graspad langs de oever van de Sūre. Aangenaam wandelen. Aan de overzijde ligt het luxehotel Bel-Air. Ooit was dit gewoon een chalet, gelen aan 'Bourscheid - Plage' Eind jaren '60 kwam er ook nog een ruime camping bij, waar ik in lang vervlogen tijden nog heb gekampeerd met mijn ouders. We konden toen ook effectief ervaren dat het het hier al eens onder water kan komen. Nu oogt de omgeving wat steriel en karakterloos, wat typisch voor zo'n sterrenhotel.
> Het kasteel van Bourscheid is een van de meest indrukwekkende bouwwerken van Luxemburg. Zoals veel oude burchten gaat de bouw ervan terug tot de 10de eeuw. Voordien waren er al houten versterkingen geweest op dit arendsnest.
> De eerste vermelding van de burcht is terug te vinden in geschriften van eind 11de eeuw. De burcht werd toen bewoond door het geslacht ‘de Bourscheid’ die de vesting tot in de 15de eeuw zou behouden. De burcht is gelegen op de 150 meter hoge Felskuppe, die omspoeld wordt door de Sauer. Naar middeleeuwse kennis van aanvalswapens was de burcht onneembaar. De burcht werd in de 14de eeuw vergroot met een extra ringmuur en binnenin werd een gotisch woonhuis opgetrokken.
> Met de Franse Revolutie kwam er definitief een einde aan de feodale heerschappij. De slechte economische omstandigheden in het toen verpauperde Luxemburg deden aan het kasteel geen goed. Na 1812 werd de burcht onbewoond en viel ze ten prooi aan verder verval, een geliefde plek voor romantici.
> De ruïnes werden door de Luxemburgse staat in 1972 opgekocht. Wat je nu ziet is het resultaat van doorgedreven restauratie. Op 28 juli 2006 brandde één van de torens af door blikseminslag. De burcht is te bezoeken en er worden ieder jaar tentoonstellingen en andere culturele evenementen georganiseerd.
> Met aan onze rechterzijde enkele in 2015 geplaatste windmolens, wandelen we op het plateau langs de bosrand naar een T-kruising waar we links gaan, door het gehucht Closdelt. Eigenlijk bestaat het uit niet veel meer dan een boerderij. Hier komen we bij Route Nationale 7. Gelukkig lopen we er maar even langs, al snel gaan we schuinlinks weg lopen van de RN7, de windmolens en de hoogspanningsmasten.
> Het steenslagpad gaat al snel wat dalen, we hebben prachtige uitzichten aan onze linkerzijde over de diep ingesneden Sūrevallei. Het wegje zelf is afgeboord met een uitbundige bloei van bermbloemen, waarop je 's zomers heel wat verscheidene vlindersoorten kan aantreffen.
> Het weggetje versmalt verderop tot een pad, dat wat overgroeid kan zijn met braamtakken. Wat lager komen we op een breder steenslagpad waar we links gaan en verder licht gaan dalen. De daling wordt even doorbroken met de overbrugging van een beekvalleitje, dan gaan we verder zakken in de Sūrevallei. We bereiken de bosrand (rustbank). Hier ben ik even afgeweken van het Lee Trail om 200 meter naar links uit te wijken om te picknicken in een weide met mooi zicht over de Sūrevallei, Michelau en de burcht van Bourscheid. Heerlijke plek.
> Over een rustig asfaltwegje dalen we af naar Michelau. Onderweg snijden we nog even een bocht af. We komen bij de oude kerk van Michelau, kortbij ligt ook het treinstation. Rechts door de hoofdstraat en weer rechts langs een dorpsweg. In lange zigzags langs huizen winnen we alweer snel hoogte. In open veld verloopt de stijging verder met aan onze linkerzijde een mooi zicht over de burcht van Bourscheid. Tussenin stroomt de Sūre nog tweemaal.
> Klaar voor de Lee Trail, op een koele late lentedag. Ik arriveer in het station van Ettelbrück tijdens het spitsuur. Hoewel ik een stevige afstand en meer dan 1000 meter hoogteverschil voor de boeg heb vandaag, moet er nog even wat tijd af voor een koffie bij het station.

> Ettelbrück is een van de weinige drukkere steden van Luxemburg, eigenlijk de tweede stad na Luxemburg-stad. Hoewel de stad wat charme heeft, kan ze qua toeristische aantrekkelijkheid niet op tegen zustersteden Diekirch of Echternach. Nochtans is dit een van de oudste steden in het Groothertogdom. Wellicht was er al bewoning in de Keltische tijd, gezien de strategische ligging bij de samenvloeiing van Sūre, Alzette en Wark in een relatief vlak gebied met mogelijkheid voor akkerbouw. Ook vandaag nog ligt Ettelbrück op een centrale verkeerswegenas in Luxemburg. In juli 1778 ging de stad haast volledig in vlammen op door een grote stadsbrand. Maar liefst 480 huizen werden verwoest. Ook de Tweede Wereldoorlog ging niet zomaar voorbij aan Ettelbrück, de stad leed zware verwoestingen.

> Aan het station vertrekken of passeren ook De nationale wandelroutes Adrien Riespad en Victor Hugopad. Zelf ben ik dus op de uitkijk naar de tekens met een wit golfje op blauwe achtergrond, die bij het Lee Trail horen. Bij het station van Ettelbrück draaien we onze rug naar het centrum van Ettelbrück. We lopen over de stationsparking en bij het einde wandelen we gewoon verder in dezelfde richting, parallel met de treinsporen. Wat verder komen we bij het monument voor Generaal Patton. Hier vond een dagje eerder ook de inhuldiging plaats van het Lee Trail.
De Sauer te Erpeldingen
Monument gen. Patton
Echte start van het Lee Trail, over een gloednieuw aangelegd pad
Kleverig koraalzwammetje
Onverhard alternatief traject van het Lee Trail
Oude huizen te Erpeldingen
Entree in de Eislek (Luxemburgse Ardennen) voorbij Erpeldange
In de bossen bij Fridhaff huist in de late zomer en herfst een geweldige variėteit aan paddenstoelen, waaronder deze zeldzame 'geschubde boleet'.
Uitzichtpunt Predigtstuhl
Tweelkleurig hooibeestje
Burcht van Bourscheid
De Sauer bij Bourscheid-Millen
Langs de Sūre voorbij Bourscheid-Plage
Napoleonsknäppchen (505 meter)
God's Vinger
Dirbach-Plage
Omgeving Napoleonsknäppchen
Lee Trail door een bos van vingerhoedskruid
Burcht van Bourscheid
De Sûrevallei onder Closdelt
Onderweg naar de Predigtstuhl
Groot springzaad
Vos in de Ardense bossen boven Erpeldange
Michelau
Uitzichtpunt Gringlee
EscapArdenne - Lee Trail (GH Luxemburg) - 53 km