De Wijers wandelen Domein Bovy - Herkenrode - Platwijers

> Opnieuw volop afwisseling tijdens deze derde lus op langeafstandswandeling De Wijers, met verschillende landschappen. Waarom De Wijers hun bijnaam van 'Land van 1001 vijvers' hebben verdiend, merk je onderweg: we passeren een paar honderd van die waterplassen, met name rond de Wijvenheide en De Platwijers. Met het Vogelsanckbos hoort er ook een stevige bospartij bij. Rond oud bedevaartsoord De Kluis wandelen we over oude stuifduinen en door heide en bij de enorme hoeve van domein Herkenrode zitten we in de vlakke Demervallei.

> Domein Bovy is ons uitgangspunt. Het ligt te Bolderberg, niet ver van de verkeersweg naar Hasselt en dus vlot bereikbaar per bus. Een treinstation ligt er niet langs onze route, hoewel de stations van Zonhoven en Kiewit binnen een redelijke wandelafstand van een paar kilometer liggen. Enkele eet- en drankgelegenheden onderweg, zoals op startpunt domein Bovy en te Herkenrode. Onderweg kom je langs een Superspar, 1 km ten zuiden van domein Bovy. De toeristische dienst van Heusden-Zolder heeft haar infokantoor langs de langeafstandswandeling (Vrunstraat 6), op een paar honderd meter van domein Bovy.

> Een eindje lager even opletten, we nemen een pad naar links dat wat verder op een wijkstraat uitkomt bij een kleine parking. Rechts hier en verderop licht links aanhouden, met de meeste andere wandelpaden. We komen langs een schooltje en de toeristische dienst van Heusden-Zolder. Bij de rotonde (horeca) steken we over om 200 meter verder rechtdoor weer de ingang van domein Bovy te bereiken.

> Steeds rechtdoor, het boswegje versmalt verderop tot een paadje dat langs een weideafsluiting loopt en eindigt als breed graspad op een T-kruising met de Vrankenschansweg. Links hier en 120 meter verder het wandelpad rechts op (Rietstraat). Het pad draait naar links en verderop naar rechts langs een vijvertje waarop veel gebladerte van waterlelies drijft. Volg goed de padmarkering nu. De verkortingsroute slingert verder tussen de vijvers, kruist de Roosterbeek en komt na nog meer vijvers op een T-splitsing bij wandelwissel 2, waar we de verkortingsroute beëindigen.

> Het juiste pad van de verkortingsroute is dus het eerste, een bijzonder mooi pad overigens, dat langs vijvers loopt en uiteindelijk uitkomt bij de spoorlijn Zonhoven - Hasselt. Hier gaat de verkortingsroute links, ongeveer een kilometer langs de dienstweg van de spoorlijn om daarna een parallelwegje te volgen over een wijkstraat (Platwijersweg).

> We kiezen in deze wijk voor de tweede straat links (Witvenweg), langs een picknickbank en een kleine autoparking. Na 300 meter nemen we een bospad rechts, we trekken nu door het hart van het vijvergebied.

> Rechts loopt de langeafstandsroute De Wijers naar Zonhoven maar we gaan bij wandelwissel 2 echter naar links. Na 100 meter dadelijk weer rechts langs meer vijvers en een paar eiken. Verderop buigen we naar links maar dan zou de route rechtdoor moeten lopen langs een paar huizen. De markering was hier verkeerd en verwees naar links, richting camping Heidestrand. Volg je de X-tekens op dat punt dan wandel je ook naar Heidestrand over een prettig pad dat in de buurt komt van een interessante vogelkijkhut. We gaan echter niet die bewegwijzering volgen maar blijven op de langeafstandsroute, dus richting huizen wandelen.

> Stevig de pas erin dus op het (gescheiden) fietspad van roze beton langs de brede verkeersweg. Na 700 meter links de slechts licht verharde Vrunstraat in. Er wordt hier op deze zondagmorgen druk gejogd. Deze brede bosweg zullen we over verscheidene kilometers volgen. Steeds maar rechtdoor, na 2 km komen we bij een dikke eik met boomkapelletje. Bij die boom geniet ik even vanop de rustbank van het zicht over de uitgestrekte Hamelvijver. Er hangen hier wel veel agressieve steekmuggen in dit nat bos. Ik loop er nogal wat beten op, je kan hier amper 2 seconden stilstaan zonder last te krijgen van de minuscule bloedzuigers.

> Net voorbij een voetbalveld en bij een huis gaan we rechts, langs het vijveruiteinde en dieper het Vogelzangbos in, waarin nogal wat naaldbomen groeien. Bij een opvallende kruising van veel paden (rustbank) gaan we rechts. Op het volgende kruispunt naar links richting De Kluis. We vervoegen hier ook een GR-pad en gaan zowaar wat stijgen, de Bolderberg op. Op de top (60 meter hoogte) komen we langs De Kluis.

Startpagina > Wandelen > L A W De Wijers

> Aan De Kluis houden we iets rechts aan. Even uitwijken dan naar rechts voor het mooie uitzicht naar kasteel Ter Laemen toe. Een aardige plek om van het landschap te genieten (rustbank). Daarna loopt Langeafstandswandeling De Wijers verder over een zanderig pad, voorbij een bareel.
> Dit deel van de Bolderberg wordt beheerd door Limburgs Landschap vzw. We wandelen door duinen en heide (natuurreservaat Gust Claesheide), tesamen met de langeafstandspaden Mars 11de Linie, GR 5 en een pak lokale wandelpaden. Veel rustbanken ook.

Domein Bovy
> Zoals in de domeinen Kelchterhoef en Hengelhoef, die we tijdens andere verkenningen op langeafstandswandeling De Wijers al langs liepen, is ook de geschiedenis van domein Bovy verbonden met de schenking van gronden aan monniken. Het waren dus de Norbertijnen van Averbode die hier in de twaalfde eeuw een versterkte hoeve lieten uitbouwen. Zo werd ook het omliggende landschap ontgonnen door de pachters van die hoeve. Na de Franse Revolutie kwam alles in privé-handen. Midden 19de eeuw was het de familie Bovy die eigenaar werd, vandaar de huidige naam. Het vervallen domein kwam in 1972 in handen van de gemeente Zolder, die gaf ze in beheer aan de plaatselijke VVV, die de gebouwen restaureerde. Het 30 ha grote domein werd ook gratis toegankelijk gemaakt voor recreanten. In 2004 gaf de gemeente Heusden-Zolder het domein in erfpacht aan privé-uitbaters. Dat liep aanvankelijk niet van een leien dakje. Met de huidige erfpachter C&S is overeengekomen dat de gemeente voor het onderhoud van domein en natuur zorgt, de erfpachter is verantwoordelijk voor de gebouwen. Er zijn twee horecazaken gevestigd op het domein, daarnaast is er ondermeer nog een kruidentuin, bijenhotel, kleine speeltuin, enz. Het gebouwencomplex wordt ondermeer gevormd door een van oorsprong 17de eeuwse schuur en een 18de eeuws woonhuis.

De Platwijers - Wijvenheide
> Het centrale gebied van plassen en vijvers waarrond het 21ste landschapsproject De Wijers is opgebouwd, de 'wetlands'. Dit unieke vijvergebied heeft geen natuurlijke geschiedenis, het is vooral man-made-landschap maar wel met een evolutie van vele eeuwen. De eerste waterplassen ontstonden na het steken van turf of het winnen van ijzer en ijzerzandsteen. In de middeleeuwen kwam het vijvergebied verder tot ontwikkeling door de aanleg van visvijvers, zeker ook onder impuls van de machtige abdijen van Herkenrode en Averbode. In de 19de en 20ste eeuw werden meer vijvers uitgebouwd om aan viskwekerij te doen op professionele schaal. Ook nu nog zijn er te Zonhoven enkele viskwekerijen in bedrijf.
> Vandaag vormt deze mozaïek van tientallen kleinere en grotere vijvers het uithangbord van landschapsbeheerproject De Wijers. Het is trouwens ook hier dat je het meest kans maakt om de zeldzame vogels te spotten die De Wijers qua habitat zo bijzonder maken, al moet je wel erg veel geluk hebben om het woudaapje of de roerdomp (reigersoorten) waar te nemen in de rietkragen. Nog hier komt ook de boomkikker voor, een van de slechts enkele plaatsen in Vlaanderen waar dit kleine fluogroene kikkertje voorkomt. Daarnaast leven er ook een groot aantal libellen.
> Zoals je zelf onderweg kan merken zijn er verschillende soorten vijvers: plassen waar de natuur centraal staat en zijn gang mag gaan, pleziervijvers in privé-bezit, recreatieplassen en kweekvijvers die ook nu nog gebruikt worden voor professionele visvangst. Er zijn dan ook verschillende organisaties aktief in de Wijers: naast Natuurpunt en Agentschap Natuur & Bos ook privé-ondernemers. Via het overkoepelend project 3Water, waarin zowat alle betrokkenen deelnemen, probeert men een algemene visie op natuurbehoud en landschaps- en soortenbescherming te optimaliseren via concrete doelstellingen en realisaties. Bijvoorbeeld historisch landschapsherstel, ideale leefgebieden creëren voor zeldzame vogel- en diersoorten, toegankelijkheidsverbetering voor zachte recreanten, enz.
> Onderling zijn de meeste vijvers verbonden met beken, buizen en sluisjes om de watertoevoer optimaal te regelen. De draden die over een aantal commerciële vijvers zijn gespannen zijn er op gericht om de grote slokoppen onder de vogels (blauwe reigers, aalscholvers) weg te houden van de vis. Voor de visvangst was (en is) het niet ongewoon om de vijvers na een paar jaren eens te laten leeglopen.
> Ga je vroeg op pad 's morgens dan kun je zelf merken hoeveel reigers en andere vogels zich ophouden in de Wijers. Er zijn trouwens een paar vogelkijkhutten aanwezig rond de plassen. We konden er zelf ondermeer het kleurrijke ijsvogeltje spotten, naast heel wat andere water- en rietvogels. Meest bijzondere waarneming was een visarend die overvloog.

De Paalsteen
> Dit is een bijzonder merkwaardige grenssteen. Een onduidelijke grensbepaling tussen Hasselt en Zonhoven in het jaar 1330, leidde tot eeuwenlange twisten tussen de omwonenden. Het ging over een stuk heidegebied, dat beide gemeenten opeisten als graasgebied. Daarbij werd meermaals geweld niet geschuwd. Pas meer dan 3 eeuwen later kwam er een duidelijke grensafbakening in opdracht van de prinsbisschop van Luik. Er werden vier zulke palen geplaatst. Het volstond niet om de diepgewortelde ruzies op te lossen. De twisten gingen gewoon verder, tot pas begin 19de eeuw beide gemeenten tot definitieve akkoorden kwamen. De enige nog bestaande paal staat op zijn oorspronkelijke plaats, de site kreeg een opknapbeurt in 2011, ter gelegenheid van 200 jaar vrede tussen beide gemeenten!

De Kluis
> De vrome Lambrecht Hoelen uit Diepenbeek richtte zich in 1672 tot de heer van Vogelsanck met de bedoeling een lapje grond te krijgen op de Bolderberg. Als pelgrim die meermaals naar Rome en Loreto trok op bedevaart wou Hoelen immers in eigen streek een bedehuis voor Maria optrekken. Zijn verzoek werd ingewilligd en hij kreeg ook de toelating om er te verblijven tot het eind van zijn dagen. Voor de bouw van de kapel baseerde hij zich op die van Loreto in Italië, waar volgens de bedevaartslegende het huis van Maria stond.

Domein Terlaemen
> Vanop de Bolderberg kijk je bij de Kluis uit over een van de meest gefotografeerde landschappen van de Wijers, waarin je zowel heidegebied, bos als vijvers terug vindt. Op de achtergrond het kasteel van Terlaemen, met een geschiedenis die tot de 13de eeuw terug gaat. Met 142 hectaren was het domein veel minder groot dan Vogelsanck.

> De naam Terlaemen is verwant met de Laambeek, die als blauwe ader door het landschap ook de creatie van heel wat viskweekvijvers heeft mogelijk gemaakt hier. Van de natuur heeft vandaag een groot deel een beschermd karakter, er lopen wel een aantal recreatieve wandelpaden door. Behalve heide vind je er bossen met een relatief groot aandeel aan naaldbomen, met name grove den. Het huidige kasteel, dat omgeven is met een bomenrijk park, is laat-classicistisch van stijl (eind 18de eeuw). Het wordt nog steeds bewoond door een adellijke familie en is niet te bezoeken.

> Na kluizenaar Lambrecht Hoelen, hebben tot 1880 nog 11 kluizenaars de plek bewoond. De plek werd door de oprichting en erkenning van een Broederschap voor OLV van Loreto ook al snel een een bedevaartsoord. In de 19de eeuw trad sterk verval op rond de niet langer bewoonde kluis. De baron van Vogelsanck liet alles restaureren en klasseren op kosten van de gemeente Heusden-Zolder begin 21ste eeuw, zodat vandaag weer de kapel met woonhuis kunnen worden bezocht.
> De bas-reliëfs op de gevel stellen het bezoek van Aartsengel Gabriël aan Maria voor. Bij het houten pelgrimskruis voor de kapel is het de gewoonte dat je er als pelgrim een meegebrachte steen legt, symbool dat men een steentje wil bijdragen aan een mensvriendelijke samenleving.

Het Land van Vogelsanck
> Het bosgebied waar we langere tijd in wandelen maakte eeuwenlang deel uit van domein Vogelsanck, dat zowat 1000 hectaren groot was en zich uitstrekte over het huidige Zonhoven, Zolder, Houthalen en tot Stokrooie. Het kasteel van Vogelsanck, van oorsprong uit minstens 12de eeuw, ligt aan de andere kant van de N 72 (waarlangs we 700 meter wandelden). Sinds het jaar 1741 en tot vandaag, woont de familie de Villenfagne de Vogelsanck er. De huidige, bijna 100-jarige kasteelheer was ooit nog medeoprichter van het autocircuit van Zolder. Het domein Vogelsanck omvat ondermeer ook de Bolderberg met De Kuis, waar we straks langs wandelen, evenals de vijvers die je vanop de top kan waarnemen. Van de huidige 1000 hectaren is vandaag meer dan de helft publiek toegankelijk.

Abdijhoeve Herkenrode
> Deze abdij werd rond 1182 gesticht op initiatief van de Graven van Loon, in de middeleeuwen grootgrondbezitters van wat we vandaag De Wijers noemen. Ze hadden trouwens hun burcht in nabijgelegen Kuringen, nadat ze in Borgloon verslagen werden door de legers van het Prinsbisdom Luik. Herkenrode zou trouwens de grafelijke begraafplaats worden de volgende eeuwen.

> Te Herkenrode ontwikkelde zich een machtige abdij van cisterciënzerinnen, die rijke pachtinkomsten haalden uit de vele gronden in hun bezit. Getuige daarvan is ook nog de enorme tiendenschuur van de hoeve. Ook vele vijvers waarlangs we wandelden in de Wijers, zijn er gekomen op hun initiatief. Ze dienden vooral voor de kweek van vis. In de 18de eeuw bereikte de welstand van de abdij ongekende hoogten, wat resulteerde in een nieuw abdissengebouw.
> Een volledig nieuwe abdij zou er echter niet meer komen. De zusters van de machtige abdij werden verjaagd eind 18de eeuw, toen het Franse regime een einde maakte aan de eeuwenlang in stand gehouden machtsverhoudingen van kerk en adel. De bezittingen werden verkocht, wat meteen ook het verval inluidde voor de 12de eeuwse abdij. Het volledige klooster werd afgebroken in de loop van de 19de eeuw. De kloosterkerk diende nog een tijdje als wolfabriek maar werd na een brand ook afgebroken in de 19de eeuw. Van het eigenlijke klooster blijft dus niks interessants over. Wat je nu ziet aan indrukwekkende gebouwen behoorde dus tot de abdijhoeve. Het middeleeuws klooster zelf was gelegen tussen de nog bestaande hoeve en het 18de eeuwse abdissengebouw, waarlangs we straks passeren op de langeafstandswandeling.
> Het gebouwencomplex dat vandaag nog is overgebleven, bestaat ondermeer uit een monumentaal poortgebouw (16de eeuw), de hoeve (17de-18de eeuw), de tiendenschuur (17de eeuw) en de iets afgelegen watermolen op de Demer. Het grootste deel van het domein werd door het Vlaams Gewest verworven in 1998. Er werden grondige restauratieplannen uitgetekend en er werd ook naar herbestemming van de historische gebouwen gezocht. In maart 2015 werden de belangrijkste werken afgerond. De site is open voor bezoekers en herbergt nu ondermeer een belevingscentrum (museum) met shop, de tiendenschuur is nu een evenementenhal of feestruimte waar tot 700 personen kunnen worden ontvangen, verder is er ondermeer nog een kruidentuin, boomgaard, eetgelegenheid, boekenwinkel,...

> Zoals op veel andere plaatsen staat aan de ingang van domein Bovy een infobord opgesteld met de overzichtskaart van Langeafstandswandeling De Wijers.

> We lopen verderop door een bos van Amerikaanse eik en op de uiterste bosrand gaan we links een asfaltweggetje op dat tussen de velden loopt. Over deze Rode Rokstraat steken we even later weer de Demer over en zo komen we op een grotere weg (Albertkanaalstraat) waar we even rechts wandelen om dan links een nieuw uitziend pad te nemen dat langs een parkachtig terrein loopt (rustbanken) waarop in de toekomst ongetwijfeld ook zal worden verkaveld. Zo komen we op de dijk van het Albertkanaal. Even naar rechts uitwijken tot bij de brug over het Albertkanaal.

> Iets verder, waar het pad even wegloopt van het water, kun je eventueel links een paadje nemen dat enkele tientallen meters verder bij een vogelkijkhut komt. Kort daarna komen we bij wandelwissel 1. We kiezen hier voor die verkorting richting wandelwissel 2. Het te volgen pad is dus het eerste links. Het loont echter de moeite om even de tweede links te nemen, om een kijkje te nemen 200 verder naar de zogenaamde 'paalsteen'.

> We steken weer het kanaal over en aan de overzijde nemen we niet het jaagpad maar wel de eerste wijkstraat links (Galgebergstraat). Na 150 meter rechts de Semmestraat in. Het witte huis aan de linkerzijde is recent nog aangekocht door de Vlaamse overheid (VLM) voor Natuur & Bos. Eigenlijk waren ze vooral geïnteresseerd in het bijhorende natuurgebiedje maar het huis moest er bij worden genomen. Het gebied is onderwerp van natuurherstel met ondermeer heide, de definitieve bestemming is nog niet bekend.
> We volgen de geasfalteerde Semmestraat lange tijd rechtdoor, onderweg komen we ondermeer langs een vijvergebied. Jammer dat ik dat mooie eekhoorntje met een dikke eikel in zijn bek niet heb kunnen fotograferen, net iets te snel voor mijn traag fototoestel. Kruising met de Slangebeek en net voor een hoogspanningslijn gaan we rechts over een onverhard pad. We bereiken na een paar bochten een paar rustbanken bij een kleine vijver. Het pad loopt rechts verder langs de grote vijver van de Platwijer.

> We wandelen het domein in over het gekasseide binnenplein tussen twee horecazaken, de route vervolgt licht rechts achter die gebouwen. Voorbij een rozentuin wandelen we verder over een grindpaadje langs een bosrand, tesamen met twee andere langeafstandspaden, GR 5 (witrode tekens) en Mars 11de Linie (groen-blauwe tekens). Even later rechts over een ander mooi aangelegd wandelpad en we bereiken een vlonderpad dat we naar rechts oplopen. De omgeving is hier bijzonder mooi aangelegd, er groeit hier nogal wat lisdodde langs de vijverkanten.

> Zo komen we uit bij de sporthal van Bolderberg. In het verlengde van het pad volgen we de geasfalteerde weg die een rustige wijkstraat wordt (Broederspad). We lopen hem helemaal uit tot op de verkeersweg Zolder - Stokrooie. Aan de overkant van de weg is een Eurospar en in de buurt is er ook een frituur. Even geshopt, zelf in de winkelrekken kun je niet om de Wijers heen: primeuraanbieding die week was... Wijersbier.
> LAW De Wijers steekt de verkeersweg niet over maar volgt hem naar rechts over enkele tientallen meters om schuinrechts een rustigere straat te nemen. Na 200 meter nemen we nogmaals rechts de Bruynesbosstraat, een kaarsrechte asfaltweg. Op het einde gaan we kort links om dan rechts via een doorsteekpaadje bij het Albertkanaal te komen.

> We volgen langs het kanaal het populaire fietspad naar links en wandelen helemaal tot bij de eerste brug over het Albertkanaal. Die brug onder en dan (bij de verweerde GR-wandelboom die de kruising van GR 5 met GR 5 variant aanduidt) pas links om het brugdek op te klimmen. Over het Albertkanaal nemen we de eerste straat links en volgen deze over een goeie 500 meter richting centrum van Stokrooie.

> We nemen op een kruispunt in Stokrooie de eerste straat rechts en slecht 150 meter verder nemen we links de Schabbestraat, die al snel een wandel- en fietspaadje wordt. We steken een beekje over en komen langs een lavendelkwekerij. Dit is eigenlijk een wandelpaadje maar op deze (zomerse) dag wordt het ook druk befietst. We steken de Zonderikbeek over en belanden zo in domein Herkenrode. Linksvoor zien we de imposante gebouwen van de voormalige abdijhoeve opdoemen.
> Even later kruisen we ook de Demer, de oevers zijn begroeid met exoten zoals Japanse duizendknoop. We wandelen links een wegje op dat naar het voormalige molengebouw loopt, daar gaan we rechts naar de abdijhoeve. Er wordt hier enorm geïnvesteerd in restauratie op het moment dat ik er ben.

> We bereiken uiteindelijk de wegkruising Wijvestraat - Korhaanstraat. Die Korhaanstraat wandel ik helemaal ten einde. Daar rechts en dadelijk links het geasfalteerd wegje van het fietsnetwerk op. We komen op een kruispunt van paden bij een noodhulppaal, een oud infobord (toen de Wijers nog Park Midden-Limburg was) en een vermolmde rustbank. Dat geasfalteerd wegje blijven we nog een tijd volgen. Voor een villa gaan we links een bospad op, dan op het eerste kruispunt rechts over een breed bospad naar de verkeersweg N72 Beringen - Hasselt (Vogelsancklaan). Helaas een weinig interessant deel van deze wandellus.

> En waar zit nu die bijzondere groene boomkikker van De Wijers, ik kom hem maar niet tegen. Wellicht ben ik in de Wijers niet op het juiste moment of op de juiste plaats. We blijven het vlonderpad volgen, steken een weggetje over om nog even kort een vlonderpad van een visvijver op te lopen. Daarna volgen we de volgende vijver in de lengte langs de linkerkant. Op het einde van de vijver 30 meter links en dadelijk rechts. Door een veehekje, over een smal pad langs een beek. Op het einde in een paar bochten en langs nog een veehekje komen we op een graspad dat we naar links nemen.

> Bij de monumentale poort van de abdijhoeve volgen we niet de andere langeafstandspaden, we gaan er links over een weg tot bij het oude abdissengebouw uit 1794. Sinds 1972 hebben de zusters Kanunnikessen van het Heilig Graf hier hun klooster, verder is er ook een bezinningscentrum en zijn er vergaderzalen. Ter hoogte van die gebouwen gaan we rechts over een breed grindpad dat naar een populair fietspad leidt. We volgen dat fietspad naar links (Sacramentstraat), het is gelukkig niet verhard, we wandelen over fijne grind. Langs de gerestaureerde hoogstamboomgaard.