> We zijn nu 30 km ver over Tour de Chaudfontaine. Na een scherpe stijging op het einde vervolg je rechtdoor over een kort stuk privé-weg (wandelaars toegelaten).
> Een hele poos nu door een mooi bos met gediversifieerde aanplant, eerst langs de rand van de weide, dan midden door het Bois des Chevreuils. Opletten verderop om een afslag naar links niet te missen. Kruising met een steenslagpad: Links. In een paar bochten draai je tot op de N689 (Tilff - Beaufays). Deze volg je naar rechts (gehucht Sur Cortil) om via een brug de E25 over te steken.

> Opletten hier, want paden lopen alle kanten uit en helaas is de Tour de Chaudfontaine hier niet zo goed aangeduid. Steek bij de kapel de Chawresse-beek over maar draai niet met de hoofdweg mee door het bos. We verlaten op dit punt trouwens de 'konijnenmarkering' van het 140 km lange Sentier Pédestre de l'Ourthe et de Néblon. Vind onmiddellijk over de beek links een onopvallend en wat overgroeid stijgend pad. In dezelfde richting vervolgen en uitkijken of je nog wel zonder al te veel tussenafstand geschilderde oranje C-tekens op de bomen tegen komt. Hogerop kruist een beter pad. Even links-rechts om nog kort verder te stijgen.

> Uiteindelijk moet je ook geelrode padmarkering van GRP 575 zien. Sinds 2013 loopt deze 293 km lange route door de Condroz een tijdje te samen met de Tour de Chaudfontaine over een straat met wel erg pompeuze huizen. Bij een graspleintje met linden loopt de Tour rechtdoor, een oude gemarkeerde variant takt hier naar rechts af om via de ingesneden beekvallei van de Gobry naar Hayen te lopen (zoals de GR doet).
> Op dat kruispunt vervolgt de hoofdroute echter rechtdoor naar de E25 toe. Deze weg gaat naar rechts parallel mee lopen met de E25. De voetgangerspasserel over de snelweg 300 meter verder neem je NIET. Vervolg tot de volgende brug (dit traject is een herlegging van het eerste uit 1981, uitleg topogids klopt dus niet meer).

> Aan de overzijde van de snelweg onmiddellijk rechts een asfaltwegje in, ook weer parallel met de E25. Waar deze weg gaat bochten en wegdraait van de snelweg neem je rechts een grindpad tussen de E25 en enkele huizen. Kruising met de N30 rechtdoor, de Rue Savoyard. Op het einde van deze weg kruising met de N62, opnieuw rechtdoor, Rue de Monchamps.
> We zijn nu 40 km gevorderd over de Tour de Chaudfontaine. Volgende kruispunt rechts, de iets drukkere Rue de Trooz op. Waar deze een V-splitsing maakt hebben we links een eerste uitzicht over de voormalige abdij van Beaufays.

> Links over de Rue Rondfontaine die op het einde overgaat rechtdoor in een graspad (mooi uitzicht rechts). Na 150 meter scherp rechts meedraaien tot op de Rue de Beaufays. Links hier, wat stijgen om bij de volgende wegkruising weer scherprechts te nemen (Rue des Roches). Dadelijk links (nog steeds Rue des Roches). Je komt op een plateau met meer mooie uitzichten, oa op de grote steengroeve van Trooz. Op een asfaltweg (Rue Bois Lemoine) linksvoor en meedraaien met deze weg. Enkele doorkijkjes links op het abdijdomein van Beaufays. Je komt langs een privé-ingang tot het domein en wat verder heb je links een weg die naar de abdijkerk leidt.

> Om weer op het traject van de Tour de Chaudfontaine te geraken bij het fort van Embourg heb ik eerst 1 km oostelijk gewandeld vanaf Chaudfontaine over de hoofdweg door de vallei van de Vesder. Dan links om lokaal wandelpad 10 weer op te pikken. Zie wandelkaart van Chaudfontaine. Ditmaal pik ik de andere tak van wandeling 10 op, stijgend dus langs een oud kerkhof en verder rechtdoor tot de Voie de Liège. Daar links tot het fort van Embourg.

Notre Dame de Chawresse

> We zijn hier eigenlijk niet meer op het grondgebied van de gemeente Chaudfontaine maar dat van Tilff. De kapel heeft geen lange geschiedenis. Ze werd opgetrokken als vervulling van een testament en ingewijd op 26 mei 1984. 'Chawresse' verwijst naar de naam van de beek die hier langs stroomt. Deze ontspringt nabij het gehucht La Pomelette te Beaufays en vloeit na 3,3 km in de Ourthe ten zuiden van Tilff. Tenminste, na hevige regen of sterke dooi is dat zo, want de Chawresse-beek verdwijnt verderop in 'een chantoir', een verdwijngat (kalkhoudende en dus oplosbare ondergrond). Tegenover de kapel staat tussen een paar beuken een monumentje dat herinnert aan Iris Delrée, boswachter van het uitgestrekte Bois des Manants, waar we nu zullen door trekken.

Fort Embourg

> Net zoals het fort van Chaudfontaine, dat we tijdens de vorige etappe passeerden, werd ook dit militaire fort van Embourg gebouwd onder supersivie van generaal Brialmont. Het maakt eveneens deel uit van de fortengordel die de stad Luik moest verdedigen tegen vijandige aanvallen. Zowel in 1914 als in 1940 kwam het onder Duits bombardement.

> Op 12 en 13 augustus 1914 wordt hier bijna onophoudelijk gebombardeerd, wat uiteindelijk leidde tot de overgave. Eind jaren '20 is het fort volledig hersteld en voorzien van een nieuw ondergronds gangenstelsel. In de jaren '30 wordt het fort verder uitgerust met de nieuwste bewapening. Bij de Duitse inval in mei 1940 wordt het fort omsingeld. 15 mei betekent de start van 5 dagen en nachten bombardementen, wat ook nu leidt tot overgave om soldatenlevens te redden.

> Na WO II heeft het fort geen verdedigingsfunctie meer. Het wordt door de toenmalige gemeente Embourg aangekocht in 1968 en er wordt een watertoren opgericht. Momenteel herbergt het fort van Embourg het museum van de Luikse fortengordel. Enkel elke 4de zondagnamiddag van de maand is het fort open voor bezoek.

> De Tour de Chaudfontaine wandelt links in wijzerzin stijgend rond de fortingang om er even later bovenop te lopen. Je draait wat verder in tegenwijzerzin rond het fort om uit te komen op een groenstortplaats van de gemeente Chaudfontaine. Je wandelt dan tot de ingangspoort die je langs links over een smalle doorgang passeert. Onmiddellijk kom je bij de weg 'Voie d'Ardenne' uit. Links hier. Opletten in de bocht om deze snelle weg over te steken.
> Na 200 meter rechts De Rue des 7 Collines nemen. Deze op en neer lopende weg loopt langere tijd langs allerlei dure optrekjes gelegen in een eikenbos. Waar de weg een bocht maakt liep eerder een variant traject van de Tour de Chaudfontaine rechtdoor, maar de passage langs privé-eigendom veroorzaakte hier blijkbaar wat problemen. Verder over de Rue des 7 Collines.

E25 - A26

> Dit stuk van de E25 tussen Chenée en Beaufays werd opengesteld in 1976. De volledige E25, van Luik naar Bastogne (aansluiting op de E411), werd pas afgewerkt in 1990. Rijdend vanuit Luik en de Maasvallei richting zuiden is het tot voorbij Beaufays een continue klim van 70 meter tot 300 meter naar Beaufays. Voor het trage vrachtverkeer is dan ook een extra baanvak voorzien. Buiten de eerste kilometers (Luik - Tilff) is de verkeersstroom naar het zuiden niet intensief.

> Opletten bij het oversteken van de N689! Aan de andere kant van de autosnelweg neem je na een bocht links een oud mooi paadje, Sentier de Biêt'mé. Het paadje werd in 2007 genoemd naar de bekende carnavalreus van Tilff, Bièt Mé, ter gelegenheid van zijn 50ste verjaardag als reus.

> Het paadje komt op de Rue Hovade en na een kruising vervolg je over de Rue Sart Lemaire. Het witte huis rechts net voor je de Rue Sart Lemaire inslaat was ooit van Jean Rey (1902 -1983), Belgisch liberaal politicus en op het hoogtepunt van zijn politieke loopbaan voorzitter van de Europese Commissie. Hij kwam hier vanuit Luik in Cortil ongetwijfeld genieten van de rust. Voordien was dat huis een melkerij.
> We lopen nu korte tijd samen met 'Le Sentier Pédestre de l'Ourthe et de Néblon' (140 km), gemarkeerd met een bunny-konijn. Dit is andere maar niet meer onderhouden langeafstandswandeling. De Rue Sart Lemaire daalt naar de beekvallei van de Chawresse. We komen langs de kapel voor ND de Chawresse, een monumentje ter ere van een boswachter en een splitsing van paden.

Bièt Mé

> Ooit was er een gigantische draak in Cortil die de mensen terroriseerde. Veel vernielingen maar het ergste was dat de draak ook ieder jaar een jonge meisje van 16 opeiste. De mensen van Cortil gehoorzaamden een paar maal aan die gruwelijke eis maar het derde jaar vond een gewiekste jongen uit het dorp, Bièt Mé, het wel genoeg. Hij bedacht een list. In plaats van een meisje 'te leveren' aan de draak stopt hij een wolf in een kooi. De draak kwam zo onverwacht oog in oog met een dreigende, hongerige wolf. De furieuze draak viel de wolf aan maar die kon de draak in de hals bijten. De veel grotere draak kon de wolf wel overmeesteren en doden maar door de verwondingen kwam ze wel erg verzwakt uit de strijd. Op dat moment had Bièt Mé gewacht en hij gooide zijn lans naar de draak. De inwoners van Cortil, die zich in de struiken hadden verborgen, schoten ter hulp en doorboorden de draak, waarna ze dood achterbleef in een rode plas bloed. 's Anderendaags was er op de plek van de plas op miraculeuze wijze een vijver ontstaan in de vorm van een hart en met kraakhelder water...

> We blijven op de Rue de Trooz (rechtsvoor dus). Een eind verder nemen we het eerste pad rechts, een grindpad. We volgen dat vrij vlak pad over het landbouwplateau over zowat 1 kilometer. We naderen weer de drukkere N62.
> Kort voor de N62 links een nieuw grindpad op en je komt uit in een nieuwe verkaveling waar padmarkering is verdwenen. Vervolg in dezelfde richting, langs bosrand. Laat een pad links liggen en neem verderop rechts de wijkstraat Rue des Fougères. Op het einde daarvan even rechts en dan links de Rue de Drève net voor de N62. Je loopt nog even door een woonwijk maar verderop volgt een recht wandelpad door nat elzenbos.

> In de buurt van de Pont du Diable zie je ook een bordje dat naar 'Source Astrid' wijst. Eigenlijk is het niet de moeite om naar deze beroemde bron van Chaudfontaine op zoek te gaan, het gebied is immers afgeschermd voor watercaptatie en enkel geleid bezoek aan de bron is mogelijk.
> De rest van het traject volgt verder GR573. Dus onder de Pont du Diable (rustbanken) en dan naar links. Wat dalen en wat stijgen tot na een tijd de daling definitief wordt ingezet over een mooi zigzagpad. Zo kom je uiteindelijk weer op het beginpunt van de Tour de Chaudfontaine uit, bij het Maison Sauveur. Hoog tijd om bij te tanken met Chaudfontainewater. Einde.

Pont du Diable (Duivelsbrug)

> Het biezonder schilderachtig brugje Pont du diable is een vreemde constructie. Behalve de doorgang als wandelpad lijkt het geen uitgesproken functie te hebben. De meest gangbare uitleg is dat het brugje gebouwd werd voor de aanleg van een spoorlijn. Mogelijk is echter ook dat ze werd aangelegd midden 18de eeuw als recreatieve attraktie voor de wandelende bourgeoisie die zich in Chaudfontaine in de baden kwam vergenoegen.

> Even opletten. Tour de Chaudfontaine pikt VOOR de brug weer de witrode bewegwijzering van GR 573 op, we gaan dus links voor de brug. Iets hogerop loopt het oude traject van de Tour de Chaudfontaine weer naar links maar maak het jezelf makkelijk en volg hier verder GR 573. Hogerop draai je zo naar de merkwaardige Pont du Diable (rustbanken).

> Dieper in het bos wordt de grond droger en is de begroeiing vooral samengesteld uit berk en eik. We wandelen hier op het grondgebied van de gemeente Trooz. Na bijna 2 km over dit bospad kom je op een kruispunt. Deze Rue Biche les Prés naar links nemen en 200 meter verder nogmaals links Rue Bois La Marche. Die straat een hele poos volgen en zijwegen negeren tot op een T-kruispunt in het gehucht Péry.

> Verderop langs de de Chemin de l'Abbaye rechts de Rue de l'Abattoir in. Je komt uiteindelijk uit op een T-kruispunt op een plek die 'Aux grosses pierres' heet en kort bij een rond punt is gelegen. Naar links hier over de Rue de Ninane en verder eerste weg rechts, Rue de Fagnery. Weer rechts, deze weg loopt over in een 'sentier communal'. Je komt weer in een wijk.
> Opletten nu want het huidige traject van de Tour de Chaudfontaine neemt de EERSTE WEG RECHTS (Rue de la Hièrdavoie, van oorsprong wellicht een oude lokale middelleeuwse veedrijfweg) en loopt NIET langer rechtdoor naar het centrum van Ninane zoals de padmarkering suggereert. Op de huidige kaart is dit nieuwe traject wel correct ingetekend.

> Op het einde van Rue de la Hièrdavoie neem je kort links de Rue de Beaufays en dadelijk rechts de Rue du Vieux Pré. Deze weg loopt op het einde naar links over in een prachtig 'sentier communal' tussen de weiden. Je komt voorbij een panoramabord en een mooi uitzicht over onder andere het natuurgebied Bois-les-Dames.

Bois-les-Dames

> We hebben hier met een bijzonder zogenaamd 'kalamijn' gebied te maken. Meer dan een eeuw lang heeft de grote zinkfabriek van Prayon, aan de oever van de Vesder, via fabriekspijpen de grootste vuiligheid uitgestoten: Zink, lood, cadmium en zwaveldioxide. Het is hier allemaal decennialang neergeslagen op het Bois-les-Dames. Op den duur is het bos er helemaal aan kapot gegaan. In de plaats kwam hier een aparte begroeiing tot ontwikkeling die in staat is te weerstaan aan de zware metalen die andere planten vergiftigen.

> Het plantje dat hier de show steelt is het zinkviooltje. Op een paar gelijkaardig vervuilde plaatsen na (zoals in Angleur en in Kelmis - Plombières) komt dit soort viooltje nergens anders voor! In de grasgebieden kortbij de infohut zijn deze gele viooltjes her en der te vinden. Andere typische planten die je hier mogelijk ontdekt zijn ondermeer de zinkboerenkers, naast planten die niet typisch zijn voor dit milieu maar wel vrij goed gehard zijn tegen deze vervuiling, zoals koekoeksbloem of blaassilene. Interessant om te zien hoe decennia na de sluiting van de vuile fabriek van Prayon toch ook hier de natuur moeizaam herstelt. Behalve grassen kan je er ook pionierplanten zien zoals berk en struikheide, gevolgd door jonge eiken die uit de grassen opschieten.
> Wil je Bois-les-Dames bezoeken, loop dan nog even verder over Tour de Chaudfontaine. Zie iets verder in dit wandelverslag.

> Het sentier communal slingert door weiden en langs privé-eigendommen en komt uit op een straat kort bij het centrum van Ninane. Rechts hier, we zijn nu weer op het oorspronkelijke traject van de Tour de Chaudfontaine. Snel weer rechts over een mooi pad dat langs een met haagbeuk afgezoomde weide flink daalt naar een kruispunt van paden in het beekvalleitje van de Ruisseau de Lovegné (brug).
> Indien je Bois-les-Dames wil bezoeken (zie hoger) volg je op dit punt GR 573 over de Ruisseau de Lovegné tot bij de didactische hut. (Reken op 45 min om weer terug te zijn) Aan de didactische hut kan je ook verder lokaal pad 3 volgen (gele balken), dat over en rond Bois-les-Dames loopt om dan terug te keren tot op dit punt, de brug over de Lovegné-beek (Reken dan op anderhalf uur om terug te zijn / stevige hoogteverschillen).

Abdij Beaufays

> De oorsprong van deze voormalige abdij gaat terug tot 1123, toen de bisschop van Verdun een stuk land schonk aan de orde van Augustijnen, die er een priorij bouwden: Bellum Fagetum, later verfranst tot Beaufays. Aan de eeuwenlange religieuze aanwezigheid kwam een einde in 1798, toen bij de Franse Revolutie de abdij-eigendommen verbeurd werden verklaard. Ze werd enkele malen verkocht in de 19de eeuw en diende tijdens de tweede helft van die 19de eeuw nog als pensionaat van de zusters Ursulinen. Sinds 1890 is het abdijdomein eigendom van de familie Laloux. Het is dus normaal niet te bezoeken. Soms vinden er klassieke concerten plaats. Het abdijdomein omvat verder een park met een aantal monumentale bomen en een vijver. De mooie Sint-Jan De Doperkerk, waarvan we 5 km eerder ook de achterzijde zagen, werd gebouwd in 1701. Deze is wel te bezoeken. Binnenin mooi lambrizeerwerk, eiken stallen en een orgel uit 1742 te zien.

> Ongeveer 500 meter ten oosten van de plaats waar we de E25 oversteken is bij de afrit Beaufays al een aansluiting gedeeltelijk afgewerkt voor een toekomstige verbinding A605 (13 km) van de E25 -A26 naar de E40 -A3 en de E25 - A25 richting Maastricht, waardoor het centrum van Luik kan worden vermeden. De plannen zitten echter voornamelijk om budgettaire redenen in de koelkast en er is behoorlijke tegenwind van allerlei belangengroepen.

> De stenen overspanning is in ruwe bruine schist, overgaand uit natuurlijke rotsen op niveau. De stenen zijn zorgvuldig geschikt. Aan eide zijden zijn rustbanken om het al zittend allemaal eens rustig te bekijken en je eigen theorie te verzinnen over het nut en de oorsprong van dit brugje. De Ardennen zouden de Ardennen niet zijn als er aan het Duivelsbrugje ook weer geen volkslegende aan zou zijn verbonden.
> Volgens de overlevering vormde de Pont du Diable voor de inwoners van het dorpje Ninane een cruciale doorsteek door de heuvelkam op hun pad naar Chaudfontaine. De boeren van Ninane bereikten via het brugje Chaudfontaine en de vallei van de Vesder om er hun vee en groenten te slijten. Op een morgen constateerden de dorpsbewoners van Ninane dat het brugje was ingestort en zo het pad naar Chaudfontaine blokkeerde. Er was geen doorkomen aan. Alles zou moeten worden heropgebouwd, wat weken arbeid zou kosten. Op een inderhaast bijeen geroepen volksvergadering vonden de boeren niet dadelijk een snelle oplossing. 's Nachts woedde een hevig onweer over Ninane en in een bliksemschicht verscheen plots de duivel in hoogst eigen persoon die hen toesprak: 'Ik kan vannacht een nieuwe brug bouwen' sprak de duivel, 'als compensatie wil ik wel dat de eerste levende die zich onder de brug begeeft zijn ziel aan mij schenkt'. De boeren, allen godvrezende christenen, weigerden aan die verleiding toe te geven. Dagen gingen voorbij en de inwoners van Ninane kregen af te rekenen met armoede, doordat ze Chaudfontaine niet meer konden bereiken. Honger dreef hen weer naar de plek waar de brug was en waar Satan wachtte. Door wanhoop gedreven stemden ze alsnog in met zijn voorstel. De volgende morgen was de brug helemaal heropgebouwd door Satan, die nu geduldig wachtte op zijn beloning. De boeren van Ninane legden een grote zak aan de voet van de brug. Uit die zak sprong geen mens, maar een ander levend creatuur, een bok. Ze huppelde onder de brug door recht in de armen van de ongeduldige duivel, die daarop vloekend verdween in de donkerte...