Hoe is dit verslag opgebouwd?
> We typeren op deze pagina kort de Streek-GR Waas- en Reynaertland, de achtergrond en ontstaansgeschiedenis van dit wandelpad. Op de pagina wandelinfo zetten we je aan de hand van eigen ervaringen op weg om zelf op stap te gaan met de hulp van een pak praktische planningtips. In etappes verkennen we vervolgens de hele route. Er is ook nog een extra pagina toegevoegd waarop je een overzicht vindt van (bijna) alle Reynaertrustbanken.
> Dit is enkel een persoonlijk wandelverslag, voor officiële informatie over Streek-GR Waas- en Reynaertland kan je informatie vinden bij Grote Routepaden Vlaanderen. Ben je geïnteresseerd in het verhaal van Reynaert in al zijn facetten dan vind je zeker een pak informatie bij de vzw Reynaertgenootschap. In het volgende wandelverslag brengen we heel wat informatie over Reynaertbeelden en plaatselijke linken met het verhaal. Volledig zijn hierover is haast onmogelijk, de streek-GR slingert overigens niet door het hele zwerfgebied van vos Reynaert. Ten oosten van Lokeren tot in Gent kan je ook nog heel wat plaatsen ontdekken die enige link met het verhaal hebben zoals Hijfte, Oudenbos en Lochristi, deze liggen echter niet langs de wandelroute.

---

---

> Eind jaren '80 was de Reynaertroute na bijna 30 jaar duidelijk toe aan hertekening. De meeste pioniers van de eerste Reynaertroute waren inmiddels ook overleden. Het landschap was over de jaren heen grondig veranderd door nieuwe verkeerswegen en sterk uitgebreide verkavelingen. Bovendien leidde verdere studie van de 'Reynaert-geografie' en nieuwe monumenten en gerelateerde plaatsen tot alternatieve routevoorstellen. De oude droom om een grondige routebeschrijving te realiseren evenals een wandelroute kwam weer bovendrijven.

> Het Reynaertverhaal gaan we hier niet nog eens navertellen. Je vindt er samenvattingen van elders op het internet. Het epos lezen is echter bijna een must vooraleer je deze route wandelt. Je zal onderweg veel meer van de tocht genieten en de mogelijkheid hebben om je fantasie te laten gaan.

> Het is ook geen saai of moeilijk leesbaar middeleeuws verhaal. Er bestaan genoeg vertalingen en hervertellingen over in moderner Nederlands. Ook inhoudelijk is het helemaal niet vervelend, er zit zelf enige humor in de avonturen van listige Reynaert. Hoewel het Reynaertverhaal eigenlijk Paneuropese roots heeft, zijn de interpretatie, verzen en beschrijvingen (vaak met een 'dubbele bodem') van een zekere lekenbroeder Willem uit de verdwenen abdij van Boudelo ongeëvenaard in kwaliteit. Het is dan ook zijn versie van het Reynaertverhaal, geschreven rond het jaar 1250, die later door andere hervertellers en schrijvers opnieuw werd gebruikt als basis.

> De oorsprong van het Reynaertpad ligt bij de Gentse dokter Jozef Goossenaerts (1882-1963). Hij gaf op 16 oktober 1953 te Sint-Niklaas een gastlezing over Reynaert de vos. Op het einde daarvan lanceerde Goossenaerts een oproep om een Reynaertroute te ontwikkelen tussen Hulst en het graf van Jan-Frans Willems te Sint-Amandsberg bij Gent. Willems was een 19de eeuwse, invloedrijke verdediger van de Vlaamse cultuur en taal. Als schrijver was Willems de eerste geweest die het Reynaertverhaal naar modern Nederlands had vertaald. Goossenaerts onderstreepte ook het onmiskenbare belang van de Gentse regio in het Reynaertverhaal.

> De oproep kreeg een succesvol vervolg met de oprichting van een Reynaertcomité. In de kelders van het Destelbergse kasteel Notax vergaderde een soort van 'Reynaertacademie' alsof het een samenzwering betrof in de sfeer zoals Reynaert himself verhaalde aan Koning Nobel. Het Reynaertverhaal werd uitgediept, aanknopingspunten met de 20ste eeuwse geografie werden onderzocht door Broeder Aloïs en uiteindelijk werd een route vastgelegd.

> Op 26 mei 1955 was het zover. De eerste Reynaertroute (autoroute!) werd officieel ingereden. Nogal misleidend werd het in het VTB-ledenblad aangekondigd als 'Reinaertpad, terwijl er helemaal geen wandelpad was uitgewerkt, laat staan bewegwijzerd. De belangrijkste 'reynaerdisten' namen aan de autorit deel, met als vooraanstaande gast de toen 84-jarige Stijn Streuvels, die in 1907 een eigen bewerking van Reynaert de Vos had geschreven. Op die dag werden ook de zeven Reynaertbanken ingehuldigd en ingezeten door de aanwezige prominenten. Het hele project werd gesponsord door de Vlaamse Toeristenbond, onder de bezielende leiding van Jozef van Overstraeten.

> Toen al werd de wens geuit om ook een echte Reynaert-wandelroute te ontwerpen. VTB en van Overstraeten liggen trouwens aan de basis van de eerste lange recreatieve wandelpaden in Vlaanderen. Die wandelroute kwam er aanvankelijk niet en ook met de autoroute liep het niet zo vlotjes, aangezien er geen gids verscheen de volgende jaren.
> Kloosterling Broeder Aloïs (P.J. Vandervee 1882 - 1973) uit Sint-Niklaas, die een doorslaggevende rol had in de realisatie van de eerste Reynaertroute, hertekende in 1963 de route. Aangevuurd door Bert Peleman, die het jaar voordien via allerlei festiviteiten Rupelmonde op de kaart had gezet als 'Reynaertburcht', maakte hij een nieuwe kaart van de Reynaertroute. Daarop was nu ook Rupelmonde in opgenomen.

> In de schoot van vzw Tiecelijn-Reynaert (nu vzw Reynaertgenootschap) werd in 1991 een sterk aangepaste route ontworpen, zij het dat de oude aanknopingspunten, zoals de Reynaertbanken, niet vergeten werden. De vernieuwde (derde) autoroute werd ingereden op 19 mei 1991. Tegelijk werd ook een gids uitgebracht bij Davidsfonds 'Het Land van Reynaert'. Een zeer goed gedocumenteerd boek in een vlotte, toegankelijke stijl geschreven door een trio van reynaerdofielen: Rik Van Daele, Marcel Ryssen en Herman Heyse, allen van het Reynaertgenootschap. Voor het eerst krijgen we naast een autoroute ook een wandelroute in deze gids. Deze recreatieve route werd oorspronkelijk uitgewerkt voor zowel fietsers als wandelaars. Dit toeristisch boek staat ook bol van allerlei wetenswaardigheden rond Reynaert en alle plaatsen die enigszins met het verhaal in verband staan. Het geeft een uitstekend overzicht van alles wat ook maar met Reynaert heeft te maken in de streek.

> In de herdruk van deze 'Land van Reynaert'-gids uit 1993 werd voor het eerst ook specifiek een route enkel gericht op wandelaars opgenomen. Deze wandelroute wordt niet dadelijk een succes. Een wandelaar heeft meer nodig dan alleen maar doorlopende tekst. Het is een probleem dat zich vaker stelt bij de creatie van lange wandelroutes: ofwel is de initiatiefnemer sterk in achtergrondinfo over de streek, ofwel sterk qua praktische uitwerking van een wandelroute, zelden gaan beide te samen. Dit routevoorstel zou een vijftal jaren later wel de basis vormen voor het Grote Routepad dat er zou komen na nog wat aanpassingen.

> Doe je de moeite om het Reynaertverhaal vooraf (of onderweg op één van de Reynaertrustbanken) te lezen dan groeit misschien wel je interesse om nog veel meer te weten over Reynaerts achtergrond en zijn fratsen. Daarvoor kan je terecht bij het Reynaertgenootschap te Sint-Niklaas. Ze organiseren of stimuleren culturele, academische, folkloristische en toeristische aktiviteiten rond Reynaert. Het zijn ook oa Rik Van Daele en Marcel Ryssen van het genootschap die er voor zorgden dat er een Reynaertwandelroute kwam. Het Reynaertgenootschap publiceert ook een Reynaert-tijdschrift, Tiecelijn, waarin culturele aktiviteiten aan bod komen maar bvb ook literaire of geschiedkundige studies over Reynaert. Reynaertgenootschap.

> In het kader van het Europees financieringsprogramma voor Plattelandtoerisme - regio Scheldemond - wordt enkele jaren later toenadering gezocht met vzw Grote Routepaden (GR). De GR-organisatie zal de wandelroute 'Land van Reynaert' adopteren als een Streek-GR maar brengt nog de nodige aanpassingen aan. De aanknopingspunten met Reynaert worden maximaal opgenomen maar daarnaast wordt nu ook geprobeerd om zo verkeersluw mogelijke wandelpaden te combineren.
> In 1998 verschijnt de topografische gids van Streek-GR Reynaertland. Een uitstekend boekje, uitgewerkt en geschreven door GR-medewerker Freddy Tuerlinckx en qua achtergrondinfo versterkt met teksten van reynaerdofielen Rik Van Daele en Marcel Ryssen. De ideale chemie tussen wandelexpert en reynaerdofiel dus. Dan is de Reynaertwandelroute ook volwaardig deel geworden in het net van Vlaamse Grote Routepaden.
> Streek-GR Reynaertland zou zeker niet de meest succesvolle Vlaamse GR-wandelroute worden. De vele verharde paden en het overwegend accent op cultureel-folkloristisch toerisme passen eigenlijk niet helemaal bij het meer avontuurlijke trekkerskarakter van de traditionele GR-lange afstandstroutes.

> Van 1998 tot 2011 had de wandelaar dus een gedetailleerde topografische gids ter beschikking om de hele route af te wandelen. In 2011 nam Grote Routepaden de resterende exemplaren van de topogids uit de handel omwille van veroudering. In de plaats kwamen GPS-tracks op de GR-website en uiteraard onderhouden de Oost-Vlaamse vrijwilligers van Grote Routepaden nog steeds de bewegwijzering.
> Vanaf 2016 werd het deel tussen Sint-Niklaas en Rupelmonde niet langer ondersteund als GR-traject omwille van toegenomen drukte van industrie en wegen waardoor dat deel van de Streek-GR Reynaertland nog amper aantrekkelijke belevingswaarde had. De afstand van het Reynaertpad werd zo voorlopig gereduceerd van 102 naar 80 km en Sint-Niklaas wordt zo voorlopig het nieuwe zuidelijke eind- of beginpunt van de wandelroute. Slechts een tijdelijke situatie in afwachting van een volledige hertekening. Die kwam er in 2018 en begin 2019 werd de sterk hertekende route opnieuw geïntroduceerd, nu als Streek-GR Waas- en Reynaertland met een lengte van zo maar liefst 175 km!

> De speeltuin van Reynaert de Vos strekte zich uit over zowat het hele huidige Waasland, met een kleine uitbreiding noordelijk in het huidige Zeeuws-Vlaanderen en zuidoostelijk richting Gent. Eind 2000 kwam de naam Waasland veelvuldig in het nieuws omwille van de beruchte 'wolf van het Waasland'. Op de mysterieuze wolf werd maandenlang met grote middelen gejaagd maar hij bleek uiteindelijk 'in waas' verdwenen. Of was het een wolf in vossenvacht geweest?

> Wellicht is de streeknaam Waasland afkomstig van het Germaanse woord 'wasu', wat zoiets als 'slijkerige, woeste grond' betekent (verwijzend naar de schorren?). De benaming werd in ieder geval al tijdens de vroege middeleeuwen gebruikt en ook daarna, toen het Waasland een gouw was van graafschap Vlaanderen. Zelfs in oude middeleeuwse versies van het Reynaertverhaal komt 'het soete land van Waes' al ter sprake.

> Behalve Reynaert heeft het Waasland enkele typische andere symbolen en kenmerken, zoals het wapenschild van de raap (een succesvolle voederteelt hier) en de bolle akkers, ontstaan door afwatering van landbouwgrond. Verder komen in het landschap van het Waasland onvruchtbare zandruggen voor, polders en in het noorden schorren. Een aanzienlijk deel van het Waasland bestond voor de grote middeleeuwse ontginningen ook uit de uitgebreide bossen van het Koningsforeest.
> Je zou het vandaag niet meer zeggen maar lang geleden was het Waasland eerder dunbevolkt zonder geconcentreerde grote woonkernen, voornamelijk omwille van de arme landbouwgronden. Het Waasland kan je vandaag niet echt afbakenen met grenzen maar laat ons stellen dat de kern wordt gevormd door de stad Sint-Niklaas. Noordelijk kan je de huidige Vlaamse grens als afbakening beschouwen en zuidelijk de Schelde. Westelijk ligt de grens ergens tussen Lokeren en Gent.

> Op de volgende pagina geven we je een pak praktische informatie mee vooraleer we in etappes de hele Streek-GR Waas- en Reynaertland afwandelen.