> Deze derde etappe van Entre Lesse et Lomme start met een zoektocht naar de discreet gelegen bron van de Lesse. We volgen het piepjonge kronkelende riviertje ook even, waarna we ze voor de volgende 17 wandelkilometers loslaten. Over slechts licht golvend of zelfs vlak hoogplateau wandelen we voornamelijk door gemengde bossen. Dit vredige bosbestand was op één dag in 1914 een strijdtoneel waar honderden soldaten sneuvelden. Niet zo ver van Maissin zien we de Lesse weer, inmiddels een stevig kabbelende rivier, we volgen ze door haar stille en schitterende vallei via oude stenen bruggen en nieuwe houten passerelles tot Bivakzone Virée à Chêne, op 3 km voor het gehucht Lesse.

> Ooit was hier in dit mini-gehucht La Goutelle de eerste watermolen stroomafwaarts van de Lessebron en moet het er allemaal wat meer idyllisch hebben uitgezien. We wandelen dwars over het boerderij-erf, steken de Lesse over en draaien in het verlengde rechts een grassige veldweg op die licht hoogte wint. Vanop een (nieuwe) rustbank krijgen we een zicht over de Lesse die rustig door de weiden meandert.
> We blijven rechts aanhouden met de Lesse rechts van ons, tot we op een T-kruising komen met een verhard wegje dat uit Ochamps komt, de Rue de l'Ermite. Even links en dadelijk rechts een pad op dat wegloopt uit de jonge Lessevallei. We zien de mooie Lesse pas over 17 km terug!

> Nog 800 meter verder kruisen we bij een open terrein een tweede verhard wegje (ELL-bord nr 30-A Trois Fontaines). Bijna onopgemerkt passeren we hier de vlakbij gelegen "Camping Trois Fontaines". Zie pagina wandelinfo. Door gemengd bos met ondermeer ook lariksen, trekken we verder noordelijk maar er volgen wel wat padwissels. 250 meter na 'de campingweg' gaan we links en negeren dan 2 X een wegje aan onze rechterzijde. Uiteindelijk toch rechts draaien en weer links en verder noordelijk tot we in een bocht links snel gaan dalen naar de verkeersweg tussen Maissin en Libin, met soms snel verkeer.

> Bij die verkeersweg vervolgt Entre Lesse et Lomme rechtdoor over een stukje privé-grond waar enkel de Entre Lesse et Lomme-wandelaar door mag. Het is een bijzonder leuk en verrassend pad dat over een paar honderden meters in zigzag doorsteekt naar de Lesse. Je wandelt op die korte afstand ondermeer over een plankenpad, langs een beekje en over boomstamschijven. Zo kom je bij de mooie Pont de la Justice (ELL-bord nr 31-V Pont de la Justice). Indien je in Maissin moet zijn voor inkopen of een busverbinding dan kun je hier afwijken naar links om door het centrum van Maissin te wandelen (op 1,3 km van de wandelroute bakkerij Donche, op 1,5 km Proxy Delhaize).

> Ter hoogte van de voetbalvelden van Union St André Ochamps komen we op de verkeersweg Ochamps - Bertrix. Aan de overzijde een parkje met een herdenkingskruis voor de Franse kolonel Detrie. Onder zijn leiding werden op de bewuste 22ste augustus 1914 honderden Franse soldaten de dood ingedreven, inclusief hijzelf (ELL-bord nr 24-O Colonel Detrie). Het was niet ongewoon voor die tijd om een gesneuvelde van hoge graad ook een belangrijker monument te geven. Een infobord ter plaatse vertelt je alles over het oorlogsgeweld in deze regio eind augustus 1914.

> We komen even het bos uit ter hoogte van de verkeersweg tussen Ochamps en Recogne / Libramont . Aan de andere kant van de weg (ELL-bord nr 22 Source de la Lesse) gaan we rechtdoor. We bevinden ons op een hoogte rond 480 meter, een van de hoogste punten van de hele Entre Lesse et Lomme-wandelroute. Het onopvallende graspad, dat 's zomers zelfs wat kan overgroeid zijn met varens (rustbank), verraden dat hier amper wordt op zoek gegaan naar de bron van een van de mooiste en boeiendste Ardennenrivieren, de Lesse. De dikke bomen die het paadje aflijnen wijzen er wel op dat men hier misschien na of zelfs WO II een toeristische dreef naar de bron heeft aangelegd.

> We lopen weer bos in maar bijna dadelijk moeten we een bruggetje over een ontspringend beekje over. Wel hier is dus de bron van de Lesse, niet meer dan wat waterstraaltjes die uit de wand van een minuscuul keteldalletje sijpelen, op 20 meter rechts van het houten bruggetje. Tijdens de hete droge zomer van 2018 heeft het bronnetje zelf een tijd droog gestaan. Helemaal natuurlijk is de omgeving niet, ooit heeft de grondeigenaar hier enkele tientallen jaren geleden een mislukte poging ondernomen om een vijvertje aan te leggen (vandaar de verbreding) maar de natuur kan hier weer rustig zijn gang gaan.

> We vervolgen over een pad tussen dikke bomen. We blijven in een bosrand van dennen, snel afgewisseld met wat loofwoud over een padenwirwar, gelukkig intensief bewegwijzerd. Het brongebied van de Lesse heeft hier in het verleden al wat te verduren gehad, door ondermeer de aanplant van dicht dennenbos. De Lesse loopt nu als een kleine kronkelende beek door weiland aan onze linkerzijde. We wandelen in de bosrand langs een weide die 's zomers wordt verhuurd aan scoutsgroepen, wat ook de afval in het bos verklaart. Jammer. De terreineigenaar gebruikt ook de jonge Lesse voor twee aangelegde vijvertjes op zijn kampeerweide.

> Tent opgeplooid en de bivakzone weer achterlaten zonder een spoor. Ik moet hier (op deze inmiddels verplaatste bivakzone) de allereerste bivakkeerder zijn geweest op deze bivakzone. Het boswegje loopt verder door een mooie partij recent uitgedund loofbos (eiken / beuken) van het Bois du Bané en maakt een par flauwe bochten. Op een T-kruising (La Spèche of Les Spèches) kiezen we links en verlaten we het gemeenschappelijk traject van een lokale wandelroute met rode, rechthoekige markeringstekens. Na een tijdje wordt de bosweg wat slechter en gaat hij over in een graspad om op het einde weer te verbeteren als halfverhard pad.

Pont de la Justice en Pont Marie-Thérèse
> De Pont de la Justice is 19de eeuws en verving toen mogelijk een oudere brug over de Lesse, aangezien het om een zeer oude weg gaat, die wellicht al door middeleeuwse pelgrims werd gebruikt. De naam van deze brug ("gerechtsbrug"), die sinds 1989 een beschermd monument is, verwijst waarschijnlijk naar een oud scheidingspunt tussen twee territoria van jurisdicties (gerechtelijke machtsgebieden).

Passerelle Fau Mayau
> Deze nieuwe passerelle werd geplaatst in oktober 2017, speciaal voor de wandelaars op de 78 km lange wandelroute Entre Lesse et Lomme!

> Een paar kilometers stroomopwaars op de Lesse, maar niet langs Entre Lesse et Lomme, ligt trouwens nog zo'n mooie oude Lessebrug, de Pont Marie-Thérèse (foto). Deze maakte deel uit van een oude verkeersweg uit de Oostenrijkse Tijd.

De Lesse
> De Lesse ontspringt hier op de rand van het zogenaamde Plateau van Libramont. Rond dat plateau wateren trouwens heel wat beken af die stroomafwaarts vorm geven aan de rivieren Westelijke Ourthe, Our, Lomme, Vierre en Sûre. Op een topografische kaart zul je misschien opmerken dat de Lesse wordt gevormd door heel wat jonge beken, waarvan er eigenlijk bij zijn die langer zijn dan de bronbeek die we nu zullen volgen. Hoe bepaal je welke beek dan eigenlijk 'de echte bron' van de Lesse is? De hoogteligging geeft vaak de doorslag, eerder dan de lengte van de beek. De hoogst gelegen bron maakt dus aanspraak voor erkenning als rivierbron. Dan klopt het eigenlijk nog niet. De bron van de Lesse, zoals aangegeven op de NGI-kaart, ligt hier op 473 meter hoogte. Net ten zuidwesten van Libramont ontspringt echter de beek Ruisseau de Lambéterme, officieel een zijbeek van de Lesse. Niet alleen is deze beek enkele honderden meters langer, ze ontspringt ook op 478 meter hoogte! Strikt genomen zou de naam van die beek dus veranderd moeten worden in 'Lesse' en ligt daar de echte bron.
> De Lesse is zondermeer een van de boeiendste en aantrekkelijkste rivieren van de Ardennen. Dat zullen we verder op Entre Lesse et Lomme zeker nog merken, met name tussen het gelijknamige dorp Lesse en de brug "Pont des Barbouillons". Bekendste spectaculair punt op de Lesse zijn uiteraard de grotten van Han-sur-Lesse, waar de rivier zich gedeeltelijk door oplossende kalklagen een ondergrondse weg heeft gezocht door Famenne en Condroz. De rivier ziet op de waterspiegel van haar benedenloop jaarlijks ook vele duizenden kano's en kayaks glijden, met name tussen Houyet, Gendron en tot Anseremme, het dorp waar de Lesse niet ver van Dinant na zowat 99 km in de Maas vloeit.

Soldatenrusplaats La Bruyère / Anloy
> Deze soldatenbegraafplaats werd aangelegd tussen 1916 en 1918, nadat aanvankelijk in de chaos van het hevige oorlogsgeweld, de gesneuvelden in massagraven waren gedumpt in de bossen en rond de dorpen waar we de voorbije uren langs wandelden, evenals het volgende uur. Doordat een aantal andere begraafplaatsen over de jaren heen werden gesloten vonden later hier nog meer gesneuvelde soldaten een laatste rustplaats, vooral Duitse. Andere soldaten dan weer werden later overgebracht naar Frankrijk. Er liggen nu 593 Franse en 1012 Duitse soldaten vredig bij elkaar begraven. Let op de geboorte- en overlijdensdata op de eenvoudige grafstenen: bijna allemaal zijn het jonge mannen van ongeveer 25 jaar oud en allemaal sneuvelden ze op dezelfde bloederige dag, 22 augustus 1914.

> We blijven aanvankelijk nog wat in de bosrand, kruisen een eerste toevoerbeekje van de Lesse over een eenvoudig bruggetje en draaien wat naar rechts en weer links om uiteindelijk op een rechte grassige weg uit te komen, eigenlijk een brandgang, die overgaat in een bosweg en nog verder in een veldweg. Recent werd bos gekapt en herbebost met jonge den en verderop zijn akkers, zodat we hier zowat voor het eerst door open landschap wandelen.

> De veldweg loopt naar de geasfalteerde toegangsweg van een boerderij. Op de T-kruising met het asfalt gaan we links licht dalen. Aan onze rechterzijde zien we in de verte Ochamps liggen. Het verharde wegje draait wat lager de jonge Lessevallei in en komt bij een woonhuis en een boerderij te La Goutelle (ELL-bord nr 23 La Goutelle). Opgelet, want bij beide woonsten kun je je aan een ontvangstcomité verwachten van loslopende honden (labrador, sint-bernardshonden en een border collie).

> Wat verder gaan we mee in het spoor lopen van de witrode streepjes van Grande Randonnée 129, een wandelroute die dwars door België loopt, van Brugge naar Aarlen. Tijdelijk hebben we ook het grondgebied van de gemeente Libin verlaten. Hoewel de gemeentegrens met Bertrix vlakbij ligt, wandelen we bijna 1 km over nog ander grondgebied, dat van de gemeente Paliseul.
> Met GR 129 draaien we mee naar rechts door jong bos en zo komen we even later bij de rustige verkeersweg tussen Anloy en Paliseul. We volgen die naar rechts over een goeie 400 meter. Dan het eerste boswegje links, een aangenaam licht kronkelend pad door een prachtig eikenwoud. We komen dadelijk langs een nieuwe rustbank op het juiste moment, tijd om even de rugzak af te leggen.

> Een eind verder, bij de rand van dit mooie eikenbos, kiezen we een pad rechts en kort daarna splitsen de witrode tekens van GR 129 af naar links. Over Entre Lesse et Lomme volgen we nog even het brede pad, dat in noordoostelijke richting loopt. Wat verder rechts en in een rechte lijn lopen we nu door gemengd bos weer naar de verkeersweg Anloy - Paliseul toe, die we daarstraks ook al eens kruisten. Even later kruisen we ook voor de tweede keer de verkeersweg Anloy - Jéhonville.
> Na bijna 500 meter nemen we links een draaiend pad dat weer naar de verkeersweg Anloy - Paliseul loopt. We gaan daar even rechts en komen zo langs het Frans-Duits oorlogskerkhof La Bruyère (ELL-bord nr 29 Cimetière Militaire Bruyère).

> We wandelen nog 300 verder over de verkeersweg om dan links een pad te nemen dat tussen statige dennen gaat lopen. Misschien zullen ze er niet lang meer staan, de meeste dennenpercelen hier zijn in privé-bezit en moeten renderen voor produktiehout. We houden nu een noordelijke richting aan, ook nadat we een eerste verhard weggetje hebben gekruist.

>Aan de overzijde van de Lesse gaan we dadelijk rechts, we kruisen nog een wegje en blijven rechtsvoor aanhouden om op hoogte en af ten toe op wat afstand de Lesse te blijven volgen. De hele tijd tot het gehucht Lesse, lopen we nu ook in het spoor van Grande Randonnée 129 (Brugge - Arlon), gemarkeerd met witrode streepjes. Aanvankelijk lopen we nogmaals ongemerkt over het grondgebied van Paliseul (Maissin) om nadien weer naadloos grondgebied van Libin in te wandelen. Onderweg overnachting op de bivakzone Virée à Chêne.

> Dichter Thomas Braun (1876 -1961) was in deze omgeving woonachtig en vond hier in en rond het gekabbel van de Lesse bakken dichterlijke inspiratie.
> We gaan links op die geasfalteerde weg en negeren kort daarna een straat die rechts aftakt. We laten ook de GR afsplitsten en wandelen ongeveer rechtdoor over een aftakkende asfaltweg, die uit de Lessevallei stijgt naar een alleenstaande schuur. Kort daarna wandelen we langs een in mei 2017 afgebrande chalet (vermoedelijk aangestoken brand). Weer in bos nemen we na 300 meter links een graspad dat sneller gaat dalen naarmate we weer de Lesse naderen. In de vallei steken we de verkeersweg over (voorzichtig, want de oversteek van de weg ligt bij een bocht) en rechtdoor bereiken we dadelijk een nieuwe passerelle over de Lesse (ELL-bord nr 32 Fau Mayau). Een goeie plek om even te pauzeren: rustbank en de mogelijkheid om de verhitte wandelvoeten te verfrissen in het Lessewater.

> Hier zien we na 17 km de Lesse weer. Inmiddels is onze vochtige metgezel van een jong beekje uitgevloeid tot een 'volwassen' rivier. We steken de Pont de la Justice over en gaan (in het spoor van de witrode streepjes van Grande Randonnée 129) na zowat 100 meter links een mooi pad volgen langs de Lesse, langs de rotswanden van de heuvel Mambaur. Het schaduwrijke pad bereikt verder een asfaltweg ter hoogte van de vroegere graanwatermolen Wezelvaux. De molen maalde nog tot 1950, nadien werd het een rustiek woonhuis maar het rad zou in theorie nog steeds maalvaardig zijn.

> Opnieuw kruisen we een verkeersweg tussen Anloy en Jéhonville (ELL-bord nr 28 Franc Bois) en we laten nu de andere "groene wandelingen" naar elders verder lopen. Entre Lesse et Lomme loopt aan de overzijde van de verkeersweg rechtdoor over een grassig pad dat we een tijdje volgen. Hier in deze mooie stille bossen is hard gevochten op die beruchte 22 augustus 1914, Franse en Duitse soldaten sneuvelden hier letterlijk en figuurlijk bij bosjes.

> We wandelen nu over een gemakkelijker steenslagpad voorbij een vijver met een gevarieerd insektenleven, eveneens deel van het natuurreservaat. 250 meter voorbij de vijver gaan we scherp links in een hoek van 120° (ELL-bord nr 26-A Vieille Rochette). Na 200 meter gaan we alweer rechts, over een ruwer bospad. Er volgen hier in de bossen van Anloy vrij kort na elkaar nog een paar padwissels. We passeren na de kruising met het beekje Ruisseau de Frô Fays langs een plek die op de kaart staat als 'Bolichet'. Op dat punt gaan we naar links en lopen vanaf hier in het spoor van een lokale wandelroute die eveneens is gemarkeerd met groene rechthoeken. Al snel maakt het bospad weer een bocht naar rechts. Vijf minuten later kruisen we over dit vlot pad de verkeersweg Anloy - Jéhonville (ELL-bord nr 27 Haie du Wez).
> Met een kleine uitwijking naar rechts nemen we rechtdoor een pad dat uitmondt midden in de bossen op een grote open plek, die veelal dient als verzamel-en stapelplaats voor gekapte bomen. Wandel naar het einde toe van deze open plek en volg dan links langs de bosrand een pad om twee minuten later rechts te gaan. Hoewel we hier vandaag veel door bos wandelen werd dit landschap voor de komst van dennenplantages (vanaf 1850) historisch vooral gedomineerd door struikgewas, woeste heidegronden en moerassig gebied.
> Dit pad waar we nu wandelen markeert ook de grenslijn tussen de gemeenten Libin en Bertrix. Nog een wandeling met groene tekens vervoegt hier ons traject, deze behoort tot het wandelnet van Bertrix. Drie 'groene wandelingen' dus, inclusief de tekens van Entre Lesse et Lomme.

> Links de rustige verkeersweg op over 250 meter en dan rechts tussen de bosrand van het Bois de l'Ermitage en een akker. Dit pad kan behoorlijk overgroeid zijn 's zomers en loopt naar donker bos. We doorkruisen hier het volgende half uur een eenzaam en stil natuurreservaat, La Vieille Rochette, dat nog in ontwikkeling is en grotendeels wordt beheerd door Natagora, de Waalse tegenhanger van Natuurpunt. 80 meter nadat we het bos zijn ingelopen nemen we een kwartdraai rechts en dalen we door het natuurgebied over een weinig gebruik en mogelijk nogal overgroeid wandelpad. Het loopt uit op een steenslagpad als het landschap half open wordt. Rustbank in de bosrand aan je linkerzijde.

> We nemen links de verkeersweg richting Bertrix, om zo onder de autosnelweg E411 door te geraken. Weer uit de tunnel gaan we dadelijk rechts om een tijdje parallel met het lawaailint te wandelen over een steenslagpad. Een minder tof stukje van Entre Lesse et Lomme. De hoogteverschillen zijn hier ook beperkt. Stilaan lopen we door het Bois du Différend ietsje verder weg van de E411, waarbij onderweg wat padwissels volgen. We kruisen over een bruggetje het beekje Ruisseau d'Omois, dat zuidelijk in het grote Bois de Luchy ontspringt en uiteindelijk in de Lesse zal uitmonden. Door natuurgebied in herstel over een oneffen pad en na nog een paar plukken bos lopen we in een open landschap van weiden en akkerland naar de weg tussen Ochamps en Jéhonville (ELL-bord nr 25 Route de Jéhonville).

> We kruisen wat later nog een wegje dat uit Ochamps komt en wandelen rechtdoor langs de bosrand. Onderweg komen we langs een aantal kruisen die hier werden geplaatst naar aanleiding van de herdenkingen voor 100 jaar Groote Oorlog. Op 22 augustus 1914 vond hier rond Ochamps en de bossen van Bois de Luchy een korte maar hevige confrontatie plaats tussen de Franse en Duitse legers. Het Franse leger leed op die gitzwarte oorlogsdag een zware nederlaag ten koste van zowel vele Franse als Duitse gesneuvelden. In en rond de vreedzame bossen waar we vandaag wandelen kleurde de bodem op vele plekken bloedrood. Het eindresultaat van zoveel geweld zullen we later langs Entre Lesse et Lomme nog zien, als we bij Anloy langs het oorlogskerkhof Bruyère passeren.