1935 -1939
> Langeafstandswandelroutes door de vallei van de Viroin en de het Land van Chimay zijn geen nieuw idee. Rond 1935 ontwikkelde ingenieur Maurice Cosyn met steun van Touring Club de Belgique (TCB) reeds recreatieve langeafstandpaden. In de regio rond Chimay en de Viroin ontwikkelde hij 'Le Sentier de l'Eau Noire': 23 km van Chimay naar Couvin. Cosyn wist van aanpakken: in 1936 volgde het Sentier de l'Eau Blanche: 40 km tussen Momignies en Nismes. De Viroinvallei kreeg Le Sentier du Viroin: Nismes - Givet. Tot slot werd er nog een route ontwikkeld tussen Chimay en Rance (15 km), Le Sentier de la Fagne.

> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay trekt door verschillende soorten landschappen, dat zal je niet enkel merken in hoogteverschillen onderweg, maar bijvoorbeeld ook in architectuur en natuur.
> Het oostelijke deel van La Grande Traversée loopt door uitgestrekte bossen van de provincie Henegouwen. Hier wandelen we door de eigenlijke 'wouden van Chimay', je kunt hier nog uren door loofbossen dwalen waarbij je onderweg amper iemand tegen komt. Dit gebied is ook bekend als de Fagne. Heeft niks te maken met de Hoge Venen die in de Oostkantons liggen, behalve dan dat het woord Fagne verwijst naar venig, moerassig gebied dat hier ook aanwezig is in dit vrij vlakke landschap.

> Ten oosten van Chimay ligt het biologisch en geologisch interessantste gebied waardoor La Grande Traversée loopt. Tot hier komen de meest zuidelijke uitlopers van de Calestienne, de smalle kalkband die door de Ardennen snijdt. In de kalkhoudende bodem ontstonden door oplossing en erosie merkwaardige geologische verschijnselen, zoals verdwijngaten, 'tiennes' (ronde heuvels) en 'abannets' (karstige afgronden), allemaal te bekijken onderweg. Je kan er ook unieke kalkflora en de talrijke zeldzame vlinders van de Calestienne ontdekken in de late lente. We lopen door de kalkstreek van pakweg Lompret tot Hierges, dit is de Viroinvallei.
> Af en toe komen we tussenin echter ook op schieferhoudende Ardennengrond. De uitlopers van de Ardennen, met zijn harder gesteente, kenmerken zich vooral door scherpere hoogteverschillen, zoals ten zuiden van Olloy-sur-Viroin of rond de Maasvallei.

> Eveneens rond de Maas raken we aan uitlopers van de Condroz, al is die niet exact gelimiteerde streeknaam vooral verbonden met het gebied ten oosten van de Maas.
> Volop afwisseling dus, ook in de architectuur. La Grande Traversée loopt trouwens langs maar liefst vier dorpen die op de lijst staan van 20 mooiste Waalse dorpen.
> Ondanks de aangename wandelmogelijkheden die zowel het Land van Chimay als het Natuurpark Viroin-Hermeton bieden en ondanks de moeite die hier is gedaan om toeristen en wandelaars het naar de zin te maken, is deze grensstreek van Henegouwen en Namen nog steeds ondergewaardeerd. Moeilijk voor te stellen dat wie hier ooit al kwam wandelen achteraf teleurgesteld was, wel integendeel.

> Hou je vast voor een stevige brok geschiedenis, we keren zelfs even terug naar de vooroorlogse periode...

> 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay maakt vandaag eigenlijk voor een groot deel gebruik van langer bestaande delen van Grande Randonnée-langeafstandspaden GR 125 (Entre Sambre et Meuse) en GR 12 (Amsterdam - Parijs). Deze inmiddels beproefde wandeltrajecten worden versterkt met een geheel nieuw uitgetekend en bewegwijzerd traject tussen Chimay en Macquenoise en de integratie van een GR-verbindingsroute tussen Froidchapelle en Sivry. In tegenstelling tot elders in Wallonië, werden in de Laars van Henegouwen en de Viroinvallei, niet systematisch oude wandelroutes van TCB gerecupereerd om een nieuw leven te beginnen als GR-pad.

GR 12 Amsterdam - Parijs

> GR 12 staat bekend als de de route die Amsterdam en Parijs verbindt. Eind jaren '60 werd het Franse deel uitgewerkt, vanaf de jaren '70 kwam het Waalse deel tot stand en rond het jaar 2000 werd het Vlaamse deel uitgewerkt. Het traject Philippeville - Olloy-sur-Viroin (25 km) is sinds 2014 ook geadopteerd voor 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay'. Het werd in eerste instantie voor GR 12 opengesteld rond 1980. Sindsdien gebeurden er wel aanzienlijke wijzigingen aan het oorspronkelijke traject.

GR 125 Tour de l'Entre Sambre et Meuse

> GR 125 is een jonger GR-pad. In de jaren '80 van vorige eeuw ontstond er een wildgroei aan GR-routes in Wallonië. Soms waren die GR's niet langer dan 20 km. Vanaf de jaren '90 wordt meer gecoördineerd te werk gegaan, teneinde het netwerk enigszins transparant te houden. Het aantrekkelijke wandelgebied tussen Samber- en Maasvallei werd voor langeafstandswandelaars vanaf 1991 ontsloten met één grote wandellus.

> Vooral rond 1995 en 1996 werd aan de realisatie van de 275 kilometer lange GR 125 gewerkt, grotendeels de verdienste van de regionale afdeling ESEM (Entre Sambre et Meuse) van de GR-organisatie. Het jarenlange werk aan GR 125 werd eind 1996 afgerond met de presentatie van een topografische gids. Niet weinige GR-wandelaars beschouwen deze GR als een van de allermooiste in België. Zelf zijn we geneigd om die mening te delen, vooral omwille van de sterk gediversifieerde natuur is GR 125 één van de meest boeiende routes in België.

Tour de la Grande Thiérache

> In het voorjaar van 2007 kondigen de Franse en Waalse organisatie voor GR-paden en de Toeristische dienst van de Laars van Henegouwen een verregaand samenwerkingsproject aan. Er zal een 'Tour de la Grande Thiérache' worden verwezenlijkt, een grensoverschrijdend wandelproject met maar liefst 748 km aan wandelpaden. Aan beide kanten van de grens worden aanvullende trajecten uitgetekend om elkaars langeafstandsroutes te verbinden, evenementen zullen worden georganiseerd en de Franse GR-organisatie zal een gids maken. Veel ronkende verklaringen maar alles lijkt een stille dood te sterven. Helemaal nieuw was het idee niet, half jaren '90 verdween het idee van de GR-ploeg 'Entre Sambre et Meuse' (ESEM) voor een grensoverschrijdende 'Tour de Thiérache' al eens in de frigo omdat de Franse GR-organisatie dat niet zo zag zitten.
> In 2009, het jaar waarin de Grand Tour afgewerkt moest zijn, haalt de burgemeester van Momignies de spelers terug rond de tafel om het project nieuw leven in te blazen. Opnieuw plannen om 'de Grand Tour' te realiseren. Op Belgisch grondgebied tekent de Waalse GR-organisatie zelfs een extra verbindingsroute uit naar de Franse grens, van Chimay naar Macquenoise. Het project kabbelt nog wat verder tot in 2012 maar bloedt uiteindelijk dood.

La Forêt du Pays de Chimay

> We gaan even terug naar het jaar 2008 voor een heel ander verhaal. In opdracht van de Waalse overheid werkt professor Daniel Bodson een toeristische visie uit over de rol van de grote Ardense wouden. 85 % van de bezoekers aan de Ardennen wordt immers op de eerste plaats aangetrokken door de uitgestrekte natuurrijke omgeving blijkt uit onderzoek. Bodson stelt in zijn rapport dat de grotere bossen van de Ardennen volop kansen bieden voor intensieve toeristische natuurbeleving maar daarbij moet vanuit overheden veel meer strategisch en thematisch te werk worden gegaan.

> De Waalse overheid lanceert op basis van dit visionair rapport een oproep rond het thema "Les Forêts d'Ardenne" (de Ardense Wouden). Het objectief is om te komen tot een betere toeristische waardering van de grotere Ardense woudmassieven, op die wijze dat de bezoeker aan de woudnatuur een hogere belevingswaarde aanvoelt via thematische inkleuring. De bezoeker moet ahw worden ondergedompeld in een aantrekkelijk aanbod van aktiviteiten rond woudbeleving in al zijn facetten.

> Acht Ardense woudmassieven worden geïdentificeerd, in drie daarvan zijn de lokale toeristische overheden bereid mee te stappen in een pilootproject om het woud beter en aantrekkelijk te ontsluiten voor toerisme: de Wouden van Anlier, Chimay en Saint-Hubert. Per regio stelt de Waalse overheid 75.000 € ter beschikking, naast de gewone subsidiekanalen.
> De origineelste en meest vernieuwende ideeën, geënt op de toeristische woudfilosofie van professor Bodson, komen ongetwijfeld uit de bossen van het Land van Chimay en de Viroinvallei. Projectdrager voor de regio is het Parc Naturel Viroin - Hermeton, met zetel te Nismes. Alles gebeurt in nauwe samenwerking met La Maison du Tourisme de la Botte du Hainaut, tegenwoordig bekend als La Maison du Tourisme du Pays des Lacs en andere plaatselijke toeristische partners.

> Waaruit bestaat die aanpak onder de projectnaam 'La Forêt du Pays de Chimay'? De bezoeker authentieke integrale bosbeleving aanbieden. Vertoeven in bos, slapen in bos, bosprodukten eten, bos, bos bos... Hoe? Ondermeer door de aanleg van kleinschalige en eenvoudige bivakplaatsen en refuges wil men de zachte recreant de mogelijkheid tot aantrekkelijke natuurbeleving in het woud aanbieden. Baanbrekend, bivakkeren is steeds een taboe geweest in Wallonië, het zat in de sfeer van illegaal wildkamperen. Ongetwijfeld was er enige overtuigingskracht nodig om de boswachters van DNF (Département Nature et Forêts) mee te krijgen in het belevingsverhaal.

> Om de bossen van Chimay en Viroinval te ontdekken en de bivakplaatsen nut te geven, moet er ook een lange meerdaagse wandelroute zijn. Eigenlijk is er die al: er lopen verschillende GR-routes, het Parc Naturel Viroin - Hermeton besluit dan ook om samenwerking te zoeken met de Waalse GR-organisatie, eerder dan nog eens een nieuwe route te maken. Het concept van integrale woudbeleving wordt ook hier doorgetrokken: delen van GR's 12 en 125 zullen geadopteerd worden onder de padnaam 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay' (de Grote Doorsteek van het woud van Land van Chimay).

> Voor de GR-organisatie biedt dit project de mogelijkheid om nog niet bestaande GR-trajecten van het verdampende internationale project 'Grand Tour de la Thiérache' te realiseren in het kader van de nieuwe 'Grande Traversée'. Zo wordt de nieuwe verbinding gerealiseerd tussen Chimay en Macquenoise en wordt ook het dorp Sivry gelinkt met GR-traject. De bewegwjizering van dat nieuwe deel gebeurde in mei 2013.

> Inmiddels werkt het Parc Naturel Viroin-Hermeton ook aan de accommodatie in het woud. Voor de refuges werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven. Voorziene beschikbaarheid vanaf 2015 maar er zou niets van in huis komen. De aanleg van bivakplaatsen daarentegen gebeurde vlotter. Tegen zomer 2013 waren er verschillende klaar, in 2014 werden er nog opengesteld en vanaf januari 2015 waren 9 bivakplaatsen gebruikensklaar.

> Het concept van avontuurlijke woudbeleving door lange wandelingen te combineren met de mogelijkheid van bivakovernachtingen, sloeg zeer goed aan. Duizenden wandelaars hebben sindsdien deze regio op deze wijze ontdekt. Soms was er ook overlast doordat gemotoriseerde toeristen die bivakzones gebruikten als een soort gratis camping, waarbij wel vaker onrespectvol omgesprongen werd met de omgeving. Sommige bivaklocaties werden daarom verplaatst dieper de natuur in en ook de bivakregels werden een tikje strenger. Toch functioneert het bivaksysteem vooral op vertrouwen in goed gebruik door de bivakkeerder. De Covid-pandemie was in 2020 ook de aanleiding om een systeem van reservaties op te zetten en de bivakregels te verfijnen.

> Dankzij de samenwerking met het aangrenzende Franse Parc Naturel Régional des Ardennes, waar een gelijkaardig project werd opgestart, kon ook voor het project 'La Forêt du Pays de Chimay' opnieuw subsidie worden bekomen. Hiermee werd ondermeer in 2020 en 2021 het netwerk van bivakzones verbeterd en uitgebreid.

> Het project 'La Grande Forêt du Pays de Chimay' is bijzonder geslaagd als experiment over hoe toerisme en streekontdekking kan worden beleefd op authentieke, hedendaagse, originele wijze. Een inspiratievoorbeeld voor zowel bezoekers als regionale toeristische actoren.
> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay is dan ook op enkele jaren tijd uitgegroeid tot het visitekaartje bij uitstek voor de natuurrijke regio rond Chimay en de valleien van Viroin en Hermeton.

> Met stevige financiële steun van het Parc Naturel Viroin - Hermeton via het fonds 'Forêts d'Ardenne', wordt in augustus 2014 een topografische wandelgids gepubliceerd door de Waalse GR-organisatie, meteen ook de gelegenheid om 'La Grande Traversée' uitgebreid voor te stellen aan de pers. La Grande Traversée is daarmee een feit, klaar om wandelaars te ontvangen. In juli 2016 verscheen al een tweede editie van de wandelgids.

> Naar aanleiding van aanpassing van de GR-routes 12 en 125 werden ook de volgende 5 jaren verscheidene trajectdelen licht gewijzigd om de wandelbeleving aangenamer te maken. Sinds 2020 heeft de GTFPC als doorlopende wandelroute een volledig eigen witrode bewegwijzering, ook daar waar ze sinds 2017 samenvalt met de in geelrode tekens gewijzigde GR 125.

> Maurice Cosyn had voor wandelpaden in het Land van Chimay stevig wat hulp van Paul Bradfer, lokaal onderinspecteur van Natuur & Bos. Vooral hij zorgde voor de praktische uitwerking van de lange wandelpaden in deze regio. De toen gevolgde paden verschilden grondig van de huidige wandeltrajecten die worden gevolgd via GR-paden. De wandelaar beschikte toen al wel over een summiere routebeschrijving en er was bewegwijzering aangebracht. Je kon bovendien rekenen op een uitgebreid spoornet voor de verplaatsingen in de streek en er waren al hotels.
> Op amper 5 jaar tijd (1935 -1939) realiseerde Cosyn in Wallonië meer dan 1000 km lange wandelpaden. Wandelen was ook razend populair, te verklaren door de invoering van vakantie, verminderende arbeidsduur, de populariteit van het scoutisme en het sterk uitgebouwd openbaar vervoersnet van trein en tram.

"Dankzij de Wandelweg van de Eau Blanche hebben we voor het eerst ook trekkers op bezoek, een soort toeristen die we graag zien komen, omdat ze van natuur houden en de schoonheid van ons landschap naar waarde weten te schatten".

1945 - 1960

> De oorlog verwoeste veel wandelinfrastructuur, zoals brugjes en bewegwijzering. Ook het Sentier de l'Eau Noir moest na WO II grondig worden hersteld. Na 1955 ging het snel bergaf met de wandelroutestructuur van Touring Club. Lange wandelroutes waren niet 'hot' meer, alle aandacht verschoof naar het opkomend autoverkeer en gemotoriseerd toerisme. De wandepaden van Touring Club raakten in verval, de bewegwijzering werd op veel routes niet meer systematisch onderhouden. Uiteindelijk werden ze onwandelbaar omdat bewegwijzering en beschrijving niet meer bestonden. In 1958 werden de TCB-langeafstandspaden opgeheven.
> Toch heeft het initiatief van Maurice Cosyn veel betekend voor de regio. Zo schreef de voorzitter van Toerisme Nismes naar Maurice Cosyn:

> Op de volgende pagina een pak wandelinfo over La Grande Traversée de La Forêt du Pays de Chimay, daarna wandelen we de hele route ook af.

> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay (GTFPC), of in het Nederlands: "De Grote Doorsteek van het Woud van het Land van Chimay". Een lang wandelpad (189 km) verdient een lange naam. Dit wandelproject werd in 2014 opengesteld door het Parc Naturel Viroin-Hermeton. De trajecten lopen door de Waalse provincies Namen en Henegouwen, meer bepaald door en boven de valleien van Viroin en Hermeton en door de uitgestrekte bossen in de wijde omgeving rond Chimay en in 'de Laars van Henegouwen'.
> De wandelroute is als GR-pad gemarkeerd (witrode streepjes) en loopt vaak voor langere tijd door bos, met name op het westelijk deel. Op het centrale deel wandel je dwars door de kalkband van de Calestienne, je treft er een verscheidenheid aan zeldzame planten en vlinders aan die je nergens anders vindt in België. Het meest oostelijk deel van de route trekt door de wilde vallei van de Hermeton, best een avontuurlijke tocht.

> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay is een primeurproject, je kunt voor het eerst een langeafstandspad in Wallonië volledig legaal bivakkerend afleggen. Initiator, het Parc Naturel Viroin - Hermeton, heeft 9 bivakplaatsen aangelegd, waar je gratis je trekkerstentje mag plaatsen voor een nacht. Authentieke natuurbeleving dus, 24 uur op 24. De hele route is in detail beschreven in een gids en is bewegwijzerd als GR-pad. Een trekking dus voor natuurgenieters die weinig comforteisen stellen.

Hoe is dit verslag opgebouwd?
> We stellen op deze pagina kort het wandelproject 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay' voor, schetsen het karakter van de route en de wandelomgeving. Onderaan ook heel wat aandacht over het ontstaan van dit mooi wandelproject. Op de pagina wandelinfo zetten we je aan de hand van eigen ervaringen op weg om zelf op stap te gaan, met een pak praktische planningtips. Daarna verkennen we in 9 etappes de hele Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay meer in detail. De natuur rond de de Viroinvallei is zo bijzonder dat we er een extra natuurfotopagina aan besteden.
> Dit is enkel een persoonlijk wandelverslag, voor officiële informatie over La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay kun je terecht op bij het Parc Naturel Viroin - Hermeton. Bestelling van een wandelgids of andere streekinformatie via de toerististische diensten van de streek, La Maison du Tourisme du Pays des Lacs (valt onder Tourisme Charleroi Métropole) + Office du Tourisme de Viroinval zijn de belangrijkste. Over het project rond woudbeleving bestaat ook een officiële thematische website, La Forêt du Pays de Chimay. Specifiek voor info over het GR-traject en actuele routeaanpassingen die niet in de topogids staan, kun je terecht op de website van Les Sentiers de GR, de Waalse GR-organisatie. Tot slot kan je over alle legale bivakplaatsen langs de wandelroute uitgebreid info vinden op www.bivakzone.be .
> We danken in het bijzonder Corentin Levacq van het Parc Naturel Viroin - Hermeton voor de informatieve begeleiding.