Sint-Katrien-Houtem (Hauthem)

> De mooie Sint-Katharinakapel in landelijke gotiek is geflankeerd met twee winterlinden en staat op een hoogte van 99 meter. Het is een oud bedevaartsoord, sinds de 14de eeuw. De Heilige Katharina werd er vereerd tegen huidziekten. De oudste delen van de huidige kapel zijn 16de eeuws, toevoegingen in de loop van de 17de en 18de eeuw. De kapel is 's zomers tijdens het weekend open voor bezoek. Bedevaarders komen er sinds enkele decennia niet meer.

> Eind 2014 verkochten Thijs / Verstraete het hele complex voor een kleine 2 miljoen €. De nieuwe eigenaars baten nu het complex uit voor oa vergaderingen en overnachting maar hechten ook historisch belang aan de site en stellen de molensite bij gelegenheid open voor bezoekers.

> Tegenover de Marollenkapel vertrekt een betonpaadje en dat nemen we. Aanvankelijk nog door open veld, maar het gaat al snel dalen en loopt dan hol verder. Ik herinner me deze omgeving nog vaag van de tocht die ik een een jaar of zeven eerder aflegde over de Vlaanderenroute. Het pad komt uit op de drukke Waversesteenweg, bij een vliegeniersmonument. Het herdenkt Georges Parramore, neergestort hier in 1943 op 22-jarige leeftijd, doordat zijn parachute slecht opende. De Amerikaanse bommenwerper waarin hij zat was op de terugweg van een bombardement in Duitsland en werd onderweg geraakt door de Duitse Wehrmacht. Het vliegtuig stortte ook te pletter, in de buurt van Sint-Agatha-Rode.

> De Middelbosstraat komt uiteindelijk uit bij een Sint-Barbarakapel, waar we rechts gaan en snel weer links, de Ruisbroekstraat in. Hier in Ruisbroek is het vooral de E40 die 'ruist'. Op het volgende kruispunt verlaat ik voor vandaag de Streek-GR Hageland om links naar het centrum van Bierbeek te wandelen (1 km). Nog één etappe te gaan over Streek-GR Hageland.

> Streek-GR Hageland volgt een wegje dat na een paar bochten bij een wegsplitsing komt, waar we rechts nemen. Dat wegje wordt onverhard en loopt via een tunnel onder een oude spoorlijn, een restant van spoorlijn 142, die ooit Namen met Tienen verbond.

> Een groot deel van deze in de jaren '60 uit bedrijf gestelde spoorlijn is vandaag fietspad. Door de aanleg van de autosnelweg E40 rond 1970, werd het spoordeel tussen Tienen en de E40 haast volledig opgebroken. Daar heeft men dus geen fietspad meer kunnen leggen maar dat is wel gebeurd tussen Hoegaarden en de E40, waar we nu zijn. Het anonieme kruis bij de tunnel herinnert aan vier soldaten uit de provincie Namen die hier sneuvelden in een gevecht met het Duitse Nazileger in 1940. Mogelijk wordt er in de nabije toekomst weer een herdenkingsplaat op het kruis aangebracht om aan de jong gesneuvelde mannen te herinneren, die is immers sinds mensenheugnis verdwenen.

> In Opheylissem pikken we GR Hageland (hier nog steeds in het spoor van de witrode streepjes van de Vlaanderenroute GR 128) weer op voor de majestueuze gebouwen van de voormalige abdij. We nemen er een zij-uitgang die ons op een kasseiwegje brengt. Dat volgen we om na een paar bochten te arriveren op een verkeersweg door Opheylissem. 50 meter voorbij de dorpskerk gaan we links een ander kasseiwegje op, dat er modderig kan bijliggen, zo zijn we alweer snel de dorpskern uit.

> In het dorpscentrum van Goetsenhoven gaan we rechts tot op het plein (winkel, café-taverne). We houden het opvallende Huize Nazareth (bejaardentehuis) aan onze rechterzijde en wandelen gewoon rechtdoor tot 100 meter voor de kerk. Het bejaardentehuis is het oude kloosterdomein van de Grauwzusters, nog vroeger de middeleeuwse burcht waarrond Goetsenhoven ontwikkelde. Links de Konijnenbergstraat in en op een T-splitsing gaan we rechtsaf even dalen (nog steeds de Konijnenbergstraat). Alweer snel links (Sint-Rochusstraat). Op de Tiensebaan nemen we bij een eerder wat vervallen kapel de Bonkerstraat. Tot zover onze sightseeingtour door Goetsenhoven.
> De Bonkerstraat loopt weer open landschap in. In het gehucht Ast gaat Streek-GR Hageland op het kruispunt ongeveer rechtdoor verder tussen de velden. De skyline van de stad Tienen tekent zich af aan de horizon. Autolawaai kondigt aan dat we een brug over de snelweg E40 naderen (picknickbank). Aan de overzijde van de E40 en de HST-lijn gaan we 2 x rechts om in de buurt van een afrittencomplex ook nog de expresweg tussen Tienen en Geldenaken te kruisen. Niet meteen de aangenaamste wandelomgeving.
> Na de verkeerswissels en een rotonde dalen we dadelijk naar rechts het gehucht Rommersom in. Even links daar en uitkijken om het onopvallende buurtpad niet te missen (tussen twee huizen). Dat wegeltje komt uit op een straat waar GR Hageland links gaat maar het loont de moeite om eerst even rechts een kijkje te nemen bij de Sint-Servatiuskapel, beter bekend als de Vlooienkapel.

> Via een dalende holle weg komen we verderop in open veld. Markering van onze wandelroute is hier niet zo evident. Op een oude kruising van veldwegen nemen we de kassei links. Waals-Brabant is dan misschien de kleinste Belgische provincie, wellicht tref je nergens anders zoveel kasseiwegen aan. Dat valt mogelijk te verklaren door de aanwezigheid vroeger van nogal was porfier- en kwartsietgroeven. Kasseisteen moest dus van niet zo ver komen.
> We wisselen de kassei weer snel in voor aarde en krijgen weidse uitzichten. Rechtsvoor piekt de kerk van Goetsenhoven in de verte, ons volgende doel. Op de verkeersweg Hannuit – Tienen gaan we rechts om de gewestgrens tussen Wallonië en Vlaanderen weer over te steken. Eens op Vlaams grondgebied nemen we de eerste betonweg links, richting Goetsenhoven.

> Eindelijk wandelen we nog eens over een onverhard pad, dat is toch alweer 5 km geleden. De spoorlijn gaan we niet volgen, we blijven op de veldweg die naar een watermolen op de Grote Gete loopt.

> Na de kruising met een andere veldweg dalen we uiteindelijk door een bosje naar de vallei van de Velp, die hier nog een jong beekje is. We kwamen deze zijrivier van de Demer al enkele etappes geleden tegen, dit keer zitten we niet zo ver van haar brongebied dat ten zuidoosten van Opvelp ligt. We verlaten hier de weg en wandelen rechts op een huis af. Daar leidt een geasfalteerd wegje (Molensteenstraat) naar de verkeersweg Waversesteenweg ter hoogte van de scheiding van Neervelp (Boutersem) en Opvelp (Bierbeek). Aan de overkant lopen we een asfaltweggetje in maar na amper 50 meter gaan we net voor de Kleine Beek links een recht graspad op, parallel met de rechtgetrokken beek.

> We bereiken kassei en gaan deze naar links op. Hier staat een stijlvolle GR-wandelwijzer. De Vlaams-Brabantroute GR 512 vervoegt hier immers tijdelijk het traject van Streek-GR Hageland, dat zelf nog steeds in het spoor van GR 128 loopt. De paal van de wegwijzer is vermoedelijk afkomstig van een oude verkeerswegwijzer die misschien langs de Waversesteenweg stond.

> Drie langeafstandsroutes trekken over deze kassei dus. Op een T-kruising met een andere kasseiweg gaan we rechts en dan steeds rechtdoor tot bij een volgende wandelwijzer, 'een moderne' deze keer. Hier verlaat GR 512 ons traject alweer om de tocht naar Geraardsbergen verder te zetten. Rechtdoor over een graspad dat al snel overgaat in een singletrack en zo stijgen naar de grote weg bij de wereldbol-watertoren van Bierbeek. Links hier, langs de watertoren (rustbank).

> Op dit hoge punt wandelen we voorbij de watertoren een brede macadamweg in, de Lovenjoelsestraat. Waar ze een bocht naar links maakt verlaten we ze voor een straatje aan de linkerzijde, dat gekasseid wordt. Op een kruispunt nemen we bij een veldkapelletje links de Middelbosstraat. Deze maakt eerst nog een bocht en loopt dan naar het lager gelegen gehucht Klein-Scherpenheuvel, dat uit slechts een paar huizen bestaat. Verderop gaan we ter hoogte van een mooie oude linde naar rechts. Best aangenaam wandelen hier, al is het autolawaai van de autosnelweg E 40 en HST's die voorbij flitsen redelijk storend.

Natuurgebied Mene- en Jordaanvallei.
> De beekvalleien van Mene en Jordaan vormen een nat gebied van ruigten, hooiland, weiland, bosjes en struweel. Op de randen van de vallei, waar een overgang wordt gevormd naar droger akkerland, dagzoomt op sommige plaatsen kalkhoudende leemgrond, wat een bijzondere vegetatie oplevert van planten die elders zeldzaam tot zeer zeldzaam zijn. Je kan hier met wat geluk enkele orchideeënsoorten aantreffen of bloemen zoals duizendguldenkruid en kogellook.
> Grote delen van de vallei zijn in beheer door Natuurpunt of in eigendom van hen. Ook een aantal kleine akkers worden door Natuurpunt ingezaaid met graan dat niet wordt geoogst. Door meer efficiënte oogstmethodes in de commerciële landbouw vinden een aantal zaadetende dier- en vogelsoorten immers veel moeilijk hun noodzakelijk voedsel.

> Bij de Celismolen nemen we een kaarsrecht paadje langs een haag, dat een heel eind verder uitkomt op de Kloosterstraat te Hoegaarden. Schuinlinks aan de andere straatkant nemen we een doorsteekwegel naar de Vroentestraat, die we volgen tot bij de drukkere Tiensestraat.
> Links ligt het centrum van Hoegaarden wat verwijderd. Je vindt er ondermeer cafés en winkels. Om een Hoegaarden in Hoegaarden te drinken moet je dus afwijken van het GR-traject. We gaan immers rechtdoor in de Stoopkensstraat tot bij de AB-InBev-fabrieken van Hoegaarden.

> We gaan rechts, door het fabrieksterrein van de AB-InBev-brouwerij en in het verlengde daarvan krijgen we een holle gekasseide weg voorgeschoteld die stijgt naar het landbouwplateau. Op een gebetonneerd kruispunt gekomen wandelen we rechtdoor. Wat jammer voor wandelaars dat rond Hoegaarden zoveel beton over de veldwegen werd gekapt. Door open veld gaat het verder naar de kapel van Sint-Katrien-Houtem, of kortweg Hauthem. Kort voor we die bereiken wordt de weg nog even gekasseid.

> We gaan ter hoogte van de Sint-Catharinakapel rechts, langs een huis in Gobertangesteen en door het gehucht Sint-Katrien-Houtem. Als we weer in open veld komen hebben we rechts een uitzicht over de vallei van de Grote Gete met de Sint-Gorgoniuskerk van Hoegaarden. Recht voor ons zien we de eenzaam gelegen Marollenkapel, ons volgende wandeldoel.

> We volgen deze Doornstraat naar links. Na een paar bochten en de kruising met een ander wegje komt ze uit op de verkeersweg van Honsem naar Willebringen, niet ver van het centrum van Honsem. Even rechts en dan links een veldweg in. Een aangename verademing om op deze grasweg te wandelen na de avonturen in de Jordaanvallei .
> Op een kruispunt van veldwegen gaat het rechtdoor verder, ditmaal op kassei. 180 meter verder draait de weg naar rechts (richting Neervelp) maar hier kiezen we links voor een grasweg. Die volgen we een hele tijd, slingerend over het Brabantse leemplateau.

Celismolen

> Deze watermolen werd genoemd naar de laatste eigenaar die de watermolen commercieel in bedrijf had tot 1978, de familie Celis. Een naam die in Hoegaarden zeer bekend klinkt, zeker als je er ook nog eens bier mee in verband brengt. De watermolen heeft in het verleden nog een pak andere namen gehad, zijn geschiedenis gaat dan ook terug tot minstens 14de eeuw. Hij functioneerde in zijn lange bestaan vooral als graanmolen. Opvallend is ook dat hij tot 1986 in gebruik bleef, hoewel hij de laatste decennia nog slechts sporadisch werd in werking gesteld en de familie Celis bijna de hele twintigste eeuw gebruik maakte van een turbine en motoren in plaats van een waterrad.

> Johnny Thijs, bekend als CEO van Bpost tussen 2002 en 2014, kocht de molen en liet hem grondig herstellen. De gebouwen werden omgevormd tot vergaderruimte en B & B en werden uitgebaat door Karin Verstraete. Ondanks het beschermd statuut werden - met toestemming van Onroerend Erfgoed - aanzienlijke ingrepen toegestaan. Het waterrad dat na bijna 100 jaar terug werd geplaatst, was van een type dat hier traditioneel niet werd gebruikt en het werd ook een aantal meters verder naar achteren geplaatst. Het publiek kreeg de kans van Thijs en Verstraete om tijdens Open Monumentendagen de gerestaureerde moleninstallaties te bekijken. In 2011 werden de vernieuwde molen en bijgebouwen officieel voorgesteld.

Hoegaarden en bier

> Het dorp is onlosmakelijk verbonden met het succesvol witbier dat brouwer Pierre Celis (1925 -2011) tot ver buiten de grenzen van Vlaanderen beroemd maakte. Toch had Hoegaarden al veel langer een biertraditie. Vooral tijdens de tweede helft van de 18de eeuw werd er massaal bier gebrouwen in tientallen ambachtelijke brouwerijtjes. Voor nogal wat boeren betekende het brouwen ook een stevige bijverdienste. De straten waar we via Streek-GR Hageland door wandelen waren het centrum van die brouwersaktiviteiten: de Vroentestraat en de Stoopkensstraat.

> De laatste brouwerij van Hoegaarden had nog maar enkele jaren het brouwen stop gezet toen Pierre Celis begin jaren '60 begon met eigen brouwsels uit te proberen in een koperen wasketel. vanaf 1966 kreeg hij in een eigen brouwerij steeds meer succes in de streek met zijn 'Witte van Hoegaarden'. In 1978 nam Celis een oude limonadefabriek over om uit te breiden in 'De Kluis'. Vooral vanaf de jaren '80 werd Hoegaarden-bier bijzonder populair. Je kon het vanaf dan in zowat elk café vinden.

> Wat Hoegaarden zo succesvol maakte ligt - behalve in de frisse, aparte smaak - ook zeker in het originele concept: een troebelgeel bier in een breed, hoekig glas. Erg verschillende van klassieke pils of zware bieren. De smaak wordt behalve klassieke bieringrediënten ook bepaald door koriander en gedroogde sinaasappelschil. Het ongefilterd bier van hoge gisting wordt ook nog nagegist in de fles.
> In 1985 sloeg het noodlot echter toe, de fabriek brandde af. Nieuw kapitaal werd gevonden bij het Leuvense Stella Artois (Stella), dat Hoegaarden een jaar later overnam. Groot was de verontwaardiging bij de Hoegaardiers toen InBev in 2005 besloot de fabriek te sluiten en de produktie over te plaatsen naar Jupille bij Luik, waar ook Jupiler werd gebrouwen. Het lukte de arrogante multinational echter niet om de originele smaak van het Hoegaards bier in Jupille na te bootsen. Na een jaar proefbrouwsels in Jupille en protesten in Hoegaarden moest InBev door scha en schande besluiten dat Hoegaarden best enkel in Hoegaarden wordt gebrouwen. En zo keerde het bier dus terug naar zijn oorsprong.
> Groepsbezoek aan de AB-InBev-brouwerij is mogelijk, informeer je vooraf bij toerisme Hoegaarden.

> Ik volg de zomervariant en ga dus links om na de kruising met de Jordaanbeek rechts een smaller pad te nemen. Dit pad kan er op een paar plaatsen extreem slecht bij liggen. Haast onbewandelbaar doordat het een ingesneden modderpad is, aan de ene kant begrensd met braamstruiken, aan de andere kant met pinnendraad.

> En dan loopt het even verkeerd. Ik schuif uit op het kapotte pad, verzuip tot mijn knieën in de blubber en bovendien verwond ik mij door in een reflex de pinnendraad vast te grijpen. Wandelen in het Hageland niet avontuurlijk? Met modderbenen en een bloedende hand worstel ik verder door de modder. Verderop wordt het toch een wat breder graspad, dat uiteindelijk bij een huis op asfalt terecht komt. Hier sluit de wintervariant van de Vlaanderenroute weer aan.

Marollenkapel
> We zijn hier op 97 meter hoogte. De kapel werd gebouwd in 1832 in opdracht van het Marollenklooster van Hoegaarden maar is sinds 1992 eigendom van de Vlaamse overheid als gevolg van ruilverkavelingen. Oorspronkelijk was het blijkbaar de bedoeling om hier de Scherpenheuvelbasiliek in miniversie te kopiëren. Ze doet als kapel eigenlijk al lang geen dienst meer, eerder als oriëntatiepunt en rustpunt in het landschap.

> Er werden in 1995 restauratiewerken uitgevoerd. Binnenin is de kapel dus een ruïne, eigenlijk was ze dat al lang voor de Vlaamse overheid eigenaar werd. Focus van de restauratie en herinrichting lag op de buitenkant. Helaas is de Marollenkapel ook een mikpunt voor vandalen. Er is ook een rustbank, een uitstekende plek dus om de tocht even te breken.

Vlooienkapel Rommersom

> Hier in de woonplaats (heim) van een zekere Romar (Rommersom) woonde een heidense familie die Wodan vereerde. Op zekere dag – rond het jaar onzes heren 340 – kwam de heilige Servatius voorbij. Hij riep er de armtierige en van vlooien vergeven mensen op om de heidense gebruiken overboord te gooien en de god van het christendom te vereren. Alleen dan konden de mensen worden gered van duivelse plagen. Aldus geschiedde, de heidenen werden vrome christenen en bouwden een kapel ter ere van Sint-Servaas op het uiteinde van een landtong. Tot zover de legende.

> Zeker is wel dat de Sint-Servaaskapel een van de oudste religieuze bouwwerken van de streek is. Er stond zeker al een kapel eind 13de eeuw. Nadien werd de kapel over de eeuwen heen nog grondig verbouwd en gewijzigd. Zo dateert de mooie voorgevel van speklagen uit kalkzandsteen en baksteen uit begin 17de eeuw. Eeuwenlang kwamen hier pelgrims bescherming afsmeken tegen luizen en ander ongedierte. Na de Tweede Wereldoorlog droogde de pelgrimsstroom op (evenals die van de luizen). Later werden er ook geen erediensten meer gehouden.

> Ondertussen is de Vlooienkapel al decennia lang een zorgenkind voor heemkundigen en beleidsmakers. Een tijd lang probeerde een vereniging de inmiddels ontwijde Vlooienkapel te benutten voor kleine evenementen, zoals een kunsttentoonstelling. Dat was geen succes, de vereniging werd weer opgeheven. Ook de gemeente wist er geen raad mee, enerzijds heeft het gebouw een te groot historisch belang, anderzijds is er een gebrek aan nieuwe functie-invulling. In 2014 wou de gemeente Hoegaarden de kapel zelfs verkopen, in 2015 dan weer niet.
> Inmiddels zet het verval van de kapel verder door maar er is ook goed nieuws. Een nieuwe vereniging, vzw De Tuinen van Servaas & Dorothée, heeft de kapel van de gemeente Hoegaarden in erfpacht gekregen en wil er een socilae ontmoetingsplaats van maken en een hoogstamboomgaard ontwikkelen. Er is inmiddels ook een restauratiedossier opgemaakt en de Vlaamse overheid zal een groot deel van de restauratiekosten voor dit beschermd monument subsidiëren. Zo zal er ondermeer een grondige dakherstelling komen en worden de 20ste eeuwse steunberen wellicht weggenomen. Over het kaleien van de buitengevels is nog twijfel. Dat hoort eigenlijk bij het oorspronkelijke kapeluitzicht maar neemt anderzijds het zicht op de mooie buitenmuren weg, die zijn opgetrokken uit lokaal gesteente.

Ruilverkavelingen
> Bij de Marollenkapel zijn we temidden heringericht landschap. In de jaren '90 werd er door de Vlaamse Landmaatschappij een grootschalige ruilverkaveling doorgevoerd, vooral ten voordele van schaalvergroting voor landbouwexploitatie. Heel wat veldwegen en -paden verdwenen hierdoor, er kwamen er ook enkele nieuwe. Kleine landschapselementen verdwenen hier en daar. Ook Natuurpunt kreeg zijn zeg, hierdoor konden meer waardevolle landschapsdelen worden bewaard of werden tussenoplossingen gezocht, bijvoorbeeld padenverharding hier en daar met kassei of tweesporenbeton, in plaats van betonwegen. Ook de site van de Marollenkapel is een mooi voorbeeld van landschapsherwaardering. Er kwam toch ook veel beton over de oude veldwegen. Andere holle wegen en paden bleven daarvan gespaard. Voor fietsers werd het golvend leemplateau hierdoor vlotter ontsloten en landbouwers kunnen er makkelijk met zware machines door. Voor wandelaars levert het een minder fraaie ervaring op.

Versteende bomen
> Als je vanaf de Marollenkapel 1,5 km rechtdoor dezelfde weg blijft volgen (dus niet langs Streek-GR Hageland), dan kom je bij het Geopark Goudberg. Het ligt vlakbij de HST-lijn en de E40. Je kan er 55 miljoen jaar oude boomstronken bekijken, opgegraven bij de aanleg van de HST-lijn op een diepte van 13 meter. Dit type vegetatie is vandaag nog terug te vinden in tropische delen van Azië of Amerika. Ooit moet ook hier dus een subtropische vochtig en warm klimaat de leefwereld hebben bepaald.
> De aanwezigheid van een versteend bos van moerascipressen in de regio was al langer bekend. Bij de aanleg van de E40 in 1970 kwamen immers tientallen versteende bomen te voorschijn. Toen was er echter geen tijd om ze te redden en om grondig onderzoek uit te voeren. Dat gebeurde wel bij de voorbereidende werken voor het nieuwe HST-tracé rond het jaar 2000. Geopark is open tijdens de zomermaanden op weekendnamiddagen of na afspraak.

> We volgen nog even de Bronstraat voorbij de watermolen, waar ze als Sint-Jansstraat verder loopt. Deze volgen we licht stijgend over bijna 300 meter langs enkele oude hoeven om dan links de Persstraat in te gaan. Links aanhouden en de oprit van een huis opwandelen. Daar rechts en verderop vinden we een graspad. We nemen even later niet het pad naar links, anders steken we de vallei van de Mene over, wat niet de bedoeling is. We blijven nu over verscheidene kilometers de mogelijk nogal modderige vallei van de Mene volgen. Het gebied is gedeeltelijk in beheer door Natuurpunt.

> Na een paar kilometer komt een wit huis in zicht. Nog daarvoor heb ik de keuze om links een wegje te nemen (zomervariant) of om pas een eind verder links te gaan en langs dat huis te wandelen over een beter begaanbaar pad (wintervariant).

Sint-Jan-Evangelistkerk Hoxem (Hoksem)
> Echt wel merkwaardig, de enige kerk met zowel een torenhaan als een torenkip! Wanneer en wie ooit op het idee kwam om er niet enkel een kip op te zetten is me niet bekend. Er bestaat wel een plaatselijke sage die verhaalt over de abt van Hoxem die een haan schonk, waarna een abdis vond dat ze ook een schenking moest doen, een hen dan maar. Een andere uitleg heeft te maken met de vorm van het dak, waar idealiter twee hoenders op passen. Misschien heeft het ook met symboliek te maken: een haan op een toren is van oorsprong een heidens symbool, overgenomen door het christendom omdat het te verantwoorden is met bijbeltekst. Ook de kip komt in bijbeltekst voor, ze symboliseert bescherming van de zwakken, die ze onder haar vleugels neemt. Het feit dat de haan wel meedraait met de wind maar de kip dan weer lijkt vastgeroest, leidt alweer tot meer interpretaties die meer frivool van aard zijn...

> Het kerkgebouw oogt trouwens ook erg apart en mooi. Het oudste deel wordt zondermeer gevormd door de stoere romaanse westertoren, die 12de eeuws is. Toevoegingen en wijzigingen vonden de daaropvolgende eeuwen plaats, maar de kerk van Hoxem bleef haar gedrongen structuur bewaren. De gebruikte bouwsteen is kalkzandsteen en kwartsiet, uit de streek afkomstig.

> Hoxem mag dan wel een klein (maar mooi) Brabants dorp zijn van amper 300 inwoners, het heeft echter wel een opvallend rijke geschiedenis. Dat is te danken aan Jan Van Hoxem (1278 of 1279 - 1348), die snel 'carrière maakte' in de kerkelijke hiërarchie van het Prinsbisdom Luik, waartoe ook Hoxem behoorde. In zijn laatste levensjaren bedacht hij zijn geboortedorp met een kapittel, waarin hij zelf twee neven benoemde tot kanunnik. De andere 8 werden werden benoemd door het domkapittel van Keulen, ons wiens voogdij Hoxem viel. Zo werd ook de kerk van Hoxem een collegiale kerk. Rond die tijd werd de de romaanse kerk vervangen door een gotische. Eind 18de eeuw werd het kapittel opgeheven in de nasleep van de Franse Revolutie. Wat overbleef van het kapittel is de kerk, het kapittelhuis en de watermolen vlakbij.

> De kerk is niet te bezoeken maar binnenin komt dat ruwe, gedrongen architecturaal karakter ook tot uiting in de dikke natuurstenen muren. Toch hangt er een intieme, haast gezellige sfeer doordat iedereen kort bij elkaar zit in het relatief kleine gebouw. De stijl is voor een deel vrij zuivere landelijke gotiek.
> Heel wat kerkschatten ook met beelden en houtsnijwerk uit de 15de tot 17de eeuw. In 1995 werden bij een kerkinbraak helaas enkele oude beelden gestolen. Ze werden vervangen. Niet alles wat je ziet aan ogenschijnlijk middeleeuwse relegieuze kunst is daarom ook oud. Zoals in de meeste andere dorpen in de streek vindt te Hoxem nog jaarlijks een processie plaats.

> Niet ver van de kerk zie je ook de watermolen op de Mene- of Molenbeek, die 17de eeuws is van oorsprong en eigendom was van het kapittel. Het waterrad werd al begin 20ste eeuw weg gehaald, ten voordele van een turbine (1928), die nog tot 1981 in bedrijf bleef.

De watertoren van Bierbeek
> Deze Bierbeekse watertoren staat op een hoogte van 103 meter en is 30 meter hoog. Hij werd geplaatst in 1969, de wereldbolschildering werd na renovatie pas aangebracht in 1993. Hierdoor werd de watertoren een merkwaardig landschapselement, in die mate dat Bierbeek de watertoren zelfs in haar gemeentelijk logo opnam. In 2015 krijgt hij een nieuw likje verf. Eigenaar is De Watergroep (vroegere naam: Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening). De toren heeft een opslagcapaciteit van 500 m³ maar naast wateropslag functioneert hij ook als waterdrukregelaar op de waterleiding. Daarvoor wordt het water naar boven in 'de wereldbol' gestuwd. Hij staat mee in voor de watervoorziening van Bierbeek, Lubbeek, Blanden, Haasrode en een deel van Kessel-Lo.
> In 2011 kwam de Bierbeekse watertoren op een minder fraaie wijze in het nieuws. De waterkuip bleek verontreinigd door een dode duif, die door een ventilatiespleet was geraakt. Hierdoor bleven enkele duizenden gezinnen dagenlang zonder leidingwater zitten.

> Voorzichtig de weg over en 100 meter rechtdoor om dan scherp links (mogelijk geen markering) een betonweg te nemen. Deze loopt al snel dood, we nemen dan rechts een grasweg die een eind verder hol wordt, net voor hij het dorpje Hoxem binnen loopt.
> Bij de eerste huizen van Hoxem gaat het over de Ridderstraat verder rechtdoor tot op de T-kruising met de belangrijkste dorpsweg, de Bronstraat. We dalen naar rechts tot bij de mooie oude kerk van Hoxem waarvan de torenspits zowel een haan als een hen heeft!