> Deze eerste lus van langeafstandswandeling De Wijers volgt een bijzonder gevarieerd traject. Vertrekkend vanuit domein Hengelhoef bereiken we na 1 km meteen al het mooie heidegebied Ten Haagdoorn. Zanderige paden leiden ons via een golfterrein, vakantiecentrum De Bosberg en een prachtige kastanjelaarsdreef naar domein Kelchterhoef. Door een gebied van natte bossen en vijvers maken we een rondje door Kelchterhoef. Schaduwrijke bospaden leiden ons zuidelijk over de E314. Aan de overzijde ontdekken we het mooie natuurreservaat De Teut.
> Ook de rest van de tocht brengt ons door een afwisselend landschap van zanderig heidegebied en bos, met af en toe de nodige verstoring van verkeerslawaai. Net voorbij het mooie bezoekerscentrum te Hengelhoef komen we weer op ons beginpunt.
> Informatie over de regio en de natuurgebieden van de Wijers kan je ondermeer vinden in het bezoekerscentrum Hengelhoef of op de vele informatieborden onderweg. Je kan iets drinken onderweg in vakantiecentrum De Bosberg, bezoekerscentrum Hengelhoef of camping Holsteenbron. Idem + restauratie onderweg in Abdijhoeve Kelchterhoef of Smulkroeg Hoeve Jan, beide in domein Kelchterhoef gelegen. Je komt langs deze luswandeling niet door het centrum van een dorp of langs winkels. Camping Holsteenbron ligt langs deze luswandeling en ook sociaal vakantiecentrum De Bosberg.
> Vanuit een grote parking bij domein Hengelhoef (op 1 km van de snelweg E314) vertrek ik voor een eerste lus van de langeafstandswandeling De Wijers. Tussen de parking en het bezoekerscentrum Hengelhoef staan wat infopanelen, waaronder ook eentje met de kaart van de langeafstandswandeling. Het bezoekerscentrum hou ik voor het einde, de lus ga ik immers in tegenwijzerzin wandelen.
> Vanaf de parking pik ik dus de LAW op bij het druk gebruikte (geasfalteerde) fietspad. Links daar, langs het kasteeldomein Engelhof met bijhorende hoeve. Je kijkt er vanop dit éénsterrenplekje uit over de Roosterbeek, een van de belangrijkste beken in de waterhuishouding van de Wijers en zijn vele vijvers.
> Zo bereiken we bezoekerscentrum Hengelhoef, tevens infocentrum van vzw Limburgs Landschap. Deze natuurvereniging, die nogal wat hectaren natuur beheert in Limburg, heeft hier mooi werk verricht. Kleine landschapselementen worden hier in miniatuur gemaakt, zo kan je er jeneverboomstruikjes ontdekken, een heideveldje en een ven. In de oude hoeve is een kleine tentoonstellingsruimte en je kan er ook iets drinken of toeristische brochures vinden.
> Mooie rustplek zo vlak voor het einde van deze eerste luswandeling! Het tracé van de langeafstandswandeling nodigt je uit even rond het bezoekerscentrum te wandelen en het loopt dan naar rechts tot bij een infobord over de langeafstandswandeling, waar je ook weer op de autoparking komt.
> Het pad slingert naar een asfaltweg (Het Genaderen), die we ter hoogte van een pyloon naar rechts nemen. De Genadersemolen ligt op de Laambeek, de belangrijkste beek van het natuurgebied Kelchterhoef, dat we nu verlaten hebben. Voorbij de Genadersemolen (rustbank) nemen we links de Springstraat om via deze verkeersweg de autosnelweg E314 over te steken. We verlaten hier ook Houthalen-Helchteren om de gemeente Zonhoven binnen te wandelen.
> Helemaal aan de overkant van de snelweg gaan we ter hoogte van een bushalte links de Teutseweg in. Deze brede wijkstraat volgen we een tijdje, verderop kunnen we aan de linkerzijde een parallel bospaadje nemen. Het loopt naar een autoparking met hondenlosloopzone en infoborden over de Wijers en de langeafstandswandeling. We wandelen niet de hondenlosloopzone binnen maar nemen een pad langs het infobord dat na een goeie 100 meter bij een bareel komt.
> Hier staan we aan de toegang tot natuurgebied De Teut. Hier ook is wandelwissel 3. Om de cirkel rond te maken verlaten we op dit punt de hoofdroute om ditmaal de inkortingsroute te volgen die rechtuit het mooie natuurreservaat De Teut inloopt.
> Rechtdoor de heide in dus. We klimmen een keiige zandheuvel op, waarvan we de top bereiken bij twee rustbanken waartussen een geodetisch punt ligt. Een hele tijd rechtdoor nu over een goede zandpiste, waarbij we onderweg een pak aftakkende zijpaden negeren. Het is heerlijk wandelen hier in natuurreservaat De Teut, zonder twijfel een van de mooiste en meest uitgestrekte heidegebieden van Limburg. Enkel het autolawaai van de E314 kan storend zijn als de wind wat 'verkeerd' waait.
> We bereiken uiteindelijk een tweesterrenplekje bij een grote vijver. Die waterplas maakte in de jaren '60 deel uit van een watersportcentrum. Experimenten later om er een viskweekvijver van te maken mislukten omwille van de te hoge zuurtegraad van het water. Nu vormt de plas een natuurgebied. Bij het einde van de vijver (picknickbanken) draaien we rechts.
> We wandelen onder een oude spoorbrug waarop nu een fietspad loopt en gaan dan rechtdoor over een zanderige weg. Ongeveer 200 meter na de spoorbrug nemen we een eerder onopvallend paadje links. We kruisen een kabbelende beek (opnieuw de Roosterbeek), lopen langs een omheining en in het verlengde wordt het pad bij enkele huizen de Hengelsbroekweg. Op een T-kruising met de Holsteenweg links. (ga je rechts dan heb je wat verder de café-restaurant Holsteenhoeve). De verkortingsroute van langeafstandswandeling De Wijers neemt verderop een bospad rechts en na 100 meter eindigt deze verkortingsroute (wandelwissel 4). Hier vervolg ik rechtdoor over de hoofdroute (wil je de holstenen bekijken dan moet je op dit punt een paar honderd meter de LAW naar rechts volgen).
> Rechtdoor dus, we volgen de afrastering van camping Holsteenbron. Bij de campingingang (cafetaria) verder rechtdoor over een brede steenslagweg. Het lijkt leuker wandelen over de paadjes die de heide of het bos inlopen maar we blijven op de brede piste. Die draait een eind verder naar links om weer onder een oude spoorwegbrug te lopen. Het traject van de langeafstandswandeling loopt hier een tijdje met Grote Routepad 654 tesamen. We trekken naar rechts weer natuurgebied in, een deel van natuurgebied Ten Haagdoorn.
> Ook hier wordt gewerkt aan herstel van het landschap, door het aanleggen van plassen en het plaggen van de bodem. De Roosterbeek voedt hier een moerassig gebied. Een zanderige piste slingert langs heide en vijvers met ook hier weer het storende lawaai van de E314, die als een litteken door de heidegebieden snijdt. Op een bankje geniet ik nog even van de laagzakkende zon en de bijhorende kleurige luchten. Wat verder lopen we weer stijgend het bos in. We volgen deze bospiste langere tijd rechtdoor. Kort bij het boseinde, niet ver van de Donderslagweg, verlaat langeafstandswandeling De Wijers de witrode streepjes van GR 654 door rechts te gaan in het bos.
> Langs enkele oude bomen dalen we licht. Wat lager links een pad op tussen varens en we draaien niet veel later rechts tussen de dennen. Zo lopen we naar de Wagemanskeel, een weg die we kruisen door iets naar rechts uit te wijken om er de fietserstunnel te gebruiken. Aan de andere zijde links over roze beton (richting Hengelhoef).
> Rechts krijgen we even een doorkijkje op de terril van Winterslag. We wandelen dan onder de Transportlaan (wat een inspiratieloze straatnaam!) en draaien ter hoogte van een vijvertje met lisdodde links mee over een fietspad dat lichtjes stijgt. Mogelijk gaat dit landschap allemaal verdwijnen als transportfirma Essers zijn zin krijgt en het hele bos mag ombouwen naar bedrijfsterrein. Dit deel van de langeafstandswandeling heeft nu al weinig belevingswaarde met Essers aan de ene kant en het lawaai van de E314 aan de andere kant. Via een tunnel komen we aan de andere kant van de snelweg, we nemen er links de aardige dreef die naar domein Hengelhoef loopt.
> Na zowat 600 meter gaan we voorbij een wegblokkade links een mooie dreef op die langs een herstelde boomgaard loopt. Op het einde van de dreef rechts verder langs de boomgaardweide en op het volgende padenkruispunt alweer rechts, nog een mooie dreef door. Sommige van de Amerikaanse eiken hier zijn bijna 100 jaar oud.
Startpagina > Wandelen > L A W De Wijers
> We volgen het fietspad verder, helemaal tot bij de vrij drukke Donderslagweg (N726). We kruisen deze verkeersweg, aan de overkant ligt het natuurreservaat Ten Haagdoorn (infobord). Even opletten hier, 30 meter voorbij het infobord en net over een veerooster, moeten we links een aftakkend pad inslaan. 100 meter verder bij een vorksplitsing kiezen we de rechtertak.
Ten Haagdoorn
> Tesamen met natuurgebied De Teut vormde de Ten Haagdoornheide één groot natuurgebied van haast 2000 hectaren. In 1974 werd de snelweg E314 er door getrokken. Een bijzonder ongelukkige beslissing maar toen kon dat allemaal. Het gebied van stuifduinen ontstond wellicht 10 à 15.000 jaren geleden. Daarover ontwikkelde zich oerbos. Bosontginning door de mens en begrazing door vee zorgde voor kaler landschap waarin voor heide goed gedijde. Eigenlijk zien we hier dus een landschap dat door de mens sterk werd beïnvloed. Vee zorgde er eeuwenlang voor dat opschietend groen beperkt bleef en het afmaaien van heide door de boeren voor strooisel in de stallen, had als gevolg dat de heide voortdurend kon verjongen. Door sterk gewijzigde landbouwmethoden vanaf de periode na WO II verloor de heide deze functies. Laat je zo'n landschap betijen dan ontstaat er na enkele decennia weer dicht bos. Hier en daar zie je opgeschoten berken en eiken. Het zijn echte pioniers tot bosvorming. Ook veel van de waterplassen die we in Terhaagdoornheide of andere heidegebieden in de Wijers zien, zijn 'manmade'; vaak oude turfputten of aangelegde visvijvers. Het huidige beleid van dit natuurgebied bestaat er in om het landschappelijk uitzicht van de voorbije eeuwen te bewaren. Vooral stuifduinen en heide dus, daarnaast ook vennen en bospartijen. Daarvoor zijn bijzondere beheersmethodes nodig. Onderweg zal je vaak merken dat de zandbodem werd 'geplagd' (licht afgegraven) waardoor verjonging van de heidestruiken mogelijk wordt. Ook Kempense schapen worden ingeschakeld om snel opschietend struikgewas in toom te houden.
Landschapssterren
> In het jaar 2007 ging Regionaal Landschap Lage Kempen op zoek naar de mooiste plekken in de regio. Bewoners, bezoekers en verenigingen konden zelf mooie plaatsen nomineren waarbij de kwaliteit van het uitzicht, de graad van stilte, de geur, de cultuurhistorische waarde, de schoonheid, natuurlijkheid, enz... als criteria werden genomen. Op die wijze werden uit 140 ingediende plekken er 20 geselecteerd waaraan een landschapsster werd toegekend, een beetje zoals het toeristisch Michelin-systeem.
Een éénsterrenplek is de moeite waard om langs te gaan als je in de buurt bent.
Een tweesterrenplek is een bijzondere plek, de moeite om er een omweg voor te maken.
Een driesterrenplek is een uitzonderlijke plek, waar je zeker eens een keer moet langs zijn geweest.
Tijdens deze etappe passeren we een aantal één- en tweesterrenplekken. Er zijn ook twee driesterrenplekjes in de Lage Kempen maar ze liggen niet langs onze wandelroute: de diepe holle weg van Loksbergen en de top van de mijnterril te Heusden-Zolder.
Kelchterhoef
> Genoemd naar een hoeve gelegen in een bos dat in de vroege middeleeuwen de naam 'Calechtre' droeg'. Via de geschiedenis van de oude abdijhoeve, waarlangs we net passeerden, weten we dat hier eeuwenlang aan landbouw werd gedaan in opdracht van de Norbertijnenabdij van Floreffe die de gronden in eigendom had en in pacht gaf. Dat er rond de landerijen nog zoveel bebossing aanwezig is, komt doordat de pachters verplicht werden jaarlijks 50 eiken te planten. Na de Franse Revolutie werden rond 1798 alle bezittingen van abdijen verbeurd verklaard. Privé-eigenaars baatten Kelchterhoef verder uit, tot in 1954 de gemeente alles opkocht. Er was in de jaren '70 en '80 nog een tijdje een provinciaal automuseum gevestigd in de abdijhoeve. Momenteel wordt er een restaurant uitgebaat. Verder in domein Kelchterhoef zullen we nog langs enkele andere voormalige hoevewoningen wandelen. Naast bos treffen we verder in Kelchterhoef vooral een parkachtige omgeving aan, van grasterreinen, waterpartijen, recreatieve voorzieningen en wandel- en fietspaden. Opvallend zijn ook de 'buurtsofa's' onderweg, beschilderd door verscheidene kunstenaars en sinds 2010 langs de wandelpaden geplaatst.
De Teut
> Dit natuurreservaat vormde tesamen met Tenhaagdoornheide één groot heidegebied, tot in de jaren '70 de autosnelweg E314 er dwars doorheen werd getrokken. De Teut is zondermeer een van de mooiste en meest uitgestrekte heidegebieden van Limburg en bij uitbreiding van Vlaanderen. De wat rare naam verwijst mogelijk naar een lokaal dialectwoord voor een in het landschap uitstekend iets, 'toot'. Een andere verklaring verwijst naar een oud woord voor reizende kooplieden, 'teuten'. Voor meer info: zie hoger in dit verslag bij Haagdoornheide.
Hengelhoef
> in de naam van kasteel Engelhof kan je een klanknabootsing van Hengelhoef ontdekken. De geschiedenis van het domein gaat terug tot midden 12de eeuw als schenking aan de Norbertijnen van Floreffe (zie ook bij Kelchterhoef). De plek droeg de naam 'Hengelo', verwijzend naar het golvende landschap rond de vallei van de Roosterbeek hier op de rand van de Lage Kempen. 'Heng' (~hang / helling) + 'lo' (bos). Met de komst van een boerderij (hoeve) niet veel later is Hengelo in de loop der tijd Hengelhoef geworden. Niet verwonderlijk dat er vooral aan schapenteelt werd gedaan, met zoveel schrale heidegronden in de buurt. Het huidige kasteel is niet zo oud, het werd gebouwd in opdracht van de familie De Beeckman - De Vieusart, in 1903. Hengelhoef werd pas echt buiten de grenzen van Limburg bekend toen de Christelijke Mutualiteiten (CM) eigenaar van het domein werden en er een vakantiecentrum uitbouwden. Begin 2000 koopt de Belgische Staat het vakantiecentrum op voor 770 miljoen frank om er de groeiende stroom asielzoekers in onder te brengen. Dat kwam goed uit voor de christelijke zuil want het sociaal toerisme had zijn beste tijd gehad en de CM maakte verlies in Hengelhoef. De Belgische Staat doet Hengelhoef in 2005 weer van de hand voor amper een derde van de aankoopprijs, een gigantisch verlies. Momenteel heeft Hengelhoef voornamelijk weer een toeristische functie met ondermeer de uitbating van vakantiehuisjes. Natuur in de omgeving wordt voornamelijk beheerd door de vereniging Limburgs Landschap.
> De langeafstandswandeling loopt hier nu midden door de heide, een kleurrijk spektakel rond eind augustus, begin september.
> We volgen nu een heel tijdje de bosrand van een militair domein. Toch niet vergeten om de automatische piloot tijdig af te zetten, want na een kleine kilometer moeten we links een kleiner, grassiger paadje nemen dat verder door het bos loopt. Ik kom weer in herinrichtingsgebied terecht. Door bomenkap en plaggen moet ook hier de heide meer groeikansen krijgen. Er ontbreekt even bewegwijzering door die werken, ik wandel rechtdoor over een net gebulldozerde piste en dat blijkt de juiste route te zijn. 100 meter verder gaan we links over een aangenamer paadje, rechtdoor een bruggetje op over een beek in een moerassige zone. Aan de andere kant van die natte vallei gaan we rechts over een vlot wandelbaar pad, met aan onze rechterzijde een vijver. Ook hier weer een van de kunstsofa's die we in Kelchterhoef al eerder tegen kwamen. Bij het vijvereinde links even het geasfalteerde fietspad op.
> Eigenlijk komt hier in Kelchterhoef toch sterk tot uiting hoe sterk man-made dit landschap wel is, zelfs wat er natuurlijk uitziet is eigenlijk niet natuurlijk en alles is sterk gericht op recreatieve uitbouw. Aangenaam wandelen dus wel maar wilde natuur is het niet.
> Op een brede asfaltweg gaan we rechts en we passeren langs de voorzijde van Hoeve Jan, 'de Smulkroeg'. De hoeve, eigendom van de gemeente Houthalen-Helchteren dateert uit 1931. Dadelijk voorbij deze Kempense langgevelhoeve rechts tot bij de wandelwijzer van GR654 Lommel - Hoei.
> Over deze heringerichte vijverpartij gaan we daarna rechts, waarna nog wat snelle padenwissels volgen om zo weer in bos te komen op een langer doorlopend, onverhard paadje. Stilaan komt het verkeerslawaai van de weg Houthalen - Genk dichterbij. Nog even draaien we er rechts weg van door een stukje nat bos. Even opletten als het pad weer naar links draait en bij een V-splitsing komt. De GR neemt hier de linkertak maar de LAW De Wijers neemt er de rechtertak (geen bewegwijzering).
> We stijgen licht en komen zo in droger bos terecht. Het autolawaai blijft wat vervelend. Eens een zandheuvel en in bos veranderd heidelandschap over, steken we dan toch de snelle verkeersweg (voorzichtig) over.
> Op een asfaltweg (Bergstraat) links en na 100 meter rechts een breed bospad op. Op het einde van een omheining rechts verder langs deze omheining. We krijgen zicht op de Houthalense wijk Meulenberg, die geen al te goede reputatie heeft qua veiligheid en rustige woonomgeving. De beruchte wijk haalt wel eens vaker het nieuws in verband met rellen en geweld.
> We kruisen bij de GR-wegwijzer een pad en lopen rechtdoor over een breed knuppelpad om een natte beekvallei over te steken. Daarna links, we hebben even zicht over nog een oude Kempense langgevelhoeve uit het jaar 1900, Hoeve Mieneke (ex-restaurant, gesloten sinds begin jaren '00). Bij het zicht naar de hoeve gaan we links over een grasterrein tot bij een knuppelpad dat sierlijk draaiend over een vijver slingert.
> Een tijdje later kruisen we een hoogspanningslijn en we gaan op dat punt door een klaphekje. Verderop lopen we rechts een eerste duin op (rustbank), vanwaaruit we een mooi zicht krijgen over het natuurgebied Ten Haagdoorn. Op deze warme dag midden september is de bloei toch al ietsje over het hoogtepunt. Het zanderig pad slingert over nog meer stuifduinen. Vlinders en libellen profiteren volop van de warmte die over de zanderige heide hangt. Nogmaals onder een hoogspanningslijn door en we houden links aan, kort daarna komen we op een kruispunt van paden waar we ongeveer rechtdoor vervolgen.
> Voor de hotelgebouwen vervolgt de langeafstandswandeling rechts, we draaien snel daarna voor een tennisveld links en kiezen dan een onverhard boswegje bij een houten wegwijzer. 100 meter verder gaan we alweer rechts. Hier wandelen we door een prachtige dreef van oude tamme kastanjelaars. De dreef vormde 250 jaar geleden de verbinding tussen Houthalen en Kelchterhoef. Sommige van die prachtbomen dateren nog van die tijd. Ze hebben een stamomtrek tot bijna 5 meter! Andere exemplaren werden later aangeplant. In 2009 ondergingen de dreef en de bomen een opknap- en snoeibeurt. De bomen op het einde van de dreef zijn het oudst.
> We komen na een bocht in de dreef bij de historische Abdijhoeve, nu een restaurant. De geschiedenis van de hoeve gaat terug tot het jaar 1228, toen de abdij van Floreffe de gronden geschonken kreeg. De huidige vorm is vooral 19de eeuws.
> De eerste 6 km van de LAW De Wijers zitten er op. We wandelen langs een oude, uitgeholde eik, die in zijn laatste levensstadium lijkt te zijn. Zijn leeftijd wordt op 750 jaar geschat en er is aan het kapelletje een Marialegende verbonden.
> Enkele snelle padenwissels volgen, we gaan een eindje door het bosgedeelte van Kelchterhoef lopen. Ter hoogte van een gesplitste beuk zien we aan onze linkerzijde in het bos een monument dat overleden kinderen van de gemeente herdenkt, het is van de hand van Benny Lens en werd geplaatst in 2009. Een paar honderden meters verder nemen we in dit stille bos links een minder breed pad.
> We volgen het een tijdje tussen naaldbomen en berken. Na enkel kronkels komen we op een T-kruising, we gaan daar links tot op het meest noordelijke punt van de langeafstandswandeling. Daar links. Tijdens de zomer van 2014 was hier volop natuurherinrichting aan de gang om weer natuurgebied van vennen, struikheide en pijpestrootje te verkrijgen. Het pad moest opnieuw wat vorm krijgen na bulldozering voor een dijk.
> Aan de overzijde lopen we weer vochtig bos binnen. We wandelen een tijdje over aangename, grassige bospaden, jammer van het autolawaai. Verderop lopen we langs een aardig stukje heidegebied en blijven het pad nog een tijd volgen, licht dalend door het bos dat ook hier vooral bestaat uit een mengeling van berken en naaldbomen.
> We vermijden die plek door al snel links weg te draaien door de bosrand. 100 meter verder nemen we links een ander paadje, dat even door varens en een natte weide loopt.
> Eens bij het fietspad (eigenlijk een voormalige toeristische autoroute), gaan we naar rechts over 30 meter. Dan links weer een onverhard pad op, alweer kruising met de hoogspanningslijn. Het zanderige pad bereikt een T-kruising ter hoogte van een tweesterrenplekje. Links zien we de hoogste duin van Haagdoornheide (87 meter) maar we wandelen naar rechts verder. Na zowat 500 meter gaan we links via een klaphekje weer begrazingsgebied binnen. Een mooi paadje slingert door dit begrazingsblog met percelen jonge heide. Een kudde schapen houdt hier de vegetatie kort.
> Op het einde gaan we weer door een klaphekje om rechts een zanderige grindweg te nemen (rustbank), die volgen we een hele tijd. Alweer een eensterrenplekje: in de bossen links van ons ligt moerassig gebied met vijvers. Onderweg zien we ook heel wat recent geplagde percelen waarop jonge heideplantjes uitschieten. Door wat bos dat grotendeels uit grove den bestaat en verderop langs een golfterrein. Bij het gebouw van de golfclub komen we op asfalt, we gaan er links en wandelen zo weer natuurgebied Ten Haagdoorn uit. We kruisen de verkeersweg Houthalen - Genk en gaan aan de overzijde de trappen op naar De Bosberg, centrum voor sociaal en gezinsverblijf. De zanderige, warme paden door de heide hebben een droge keel tot gevolg, een paar frisse pintjes uit de Bosberg-cafetaria schuiven dan ook vlot binnen.
Genadersemolen
Waterplas bij De Teut
Onder de oude kolenspoorlijn (nu fietspad)
Bezoekerscentrum Hengelhoef van vzw Limburgs Landschap
Haagdoornheide
250 jaar oude tamme kastanjelaars
750 jaar oude eik
Landschapsherstel in Kelchterhoef
Haagdoornheide
Hengelhoef
Hoeve Mieneke
LAW De Wijers - 76 km