Monument Vierheemskinderen
> Het had heel wat voeten en hoefsporen in de aarde vooraleer dit monument hier in de Ardennen kwam. Een prototype van dit werk van Albert Poncin werd te Parijs op een kunstenfestival in 1929 bekroond met een gouden medaille. De vraag was dan waar het zou worden opgericht. Steden als Parijs en Lyon waren kandidaat. Ardense politici vonden dat het monument hen toehoorde, aangezien de legende met hun leefgebied was verbonden. Er werd zelfs een comité opgericht om het monument in Château-Regnault te krijgen. Dat lukte in 1932.

> In alle versies lijkt de plaats Montauban (Montalbaen) terug te komen. In Zuid-Frankrijk ligt echter ook een Montauban. Als we ook nog de naam van de vader, Aymon de Dordonne (Dordogne?) mee in beschouwing nemen, dan kan het zijn dat de herkomst van het ridderverhaal daar te situeren is. Maar ook hier in de omgeving van Monthermé dus, met als bewijs de 4 scherpe rotspieken op rij die de versteende vierheemskinderen symboliseren en de naam Château Regnault (Renaud?).

Bogny-sur-Meuse
> Bogny-sur-Meuse ontstond uit een fusie in 1967 van de gemeenten Château-Regnault, Levrezy en Braux. Twee grote contrasten hier: enerzijds de legendarische site van de Vierheemskinderen met een geologisch interessant massief en anderzijds de industriële uitbouw, die net zoals in de vallei van de Semoy vooral ontwikkeld is rond afgeleide metaalprodukten, met name bouten en andere kleine staalprodukten. De gemeente probeert zich sterker toeristisch te profileren tegenwoordig als stopplaats langs 'Les voies vertes', fietspaden ontwikkeld in de jaren '00 op de oude jaagpaden langs de Ardense rivieren.

> Vanaf de plek waar de Semoy in de Maas mondt, kun je nog een mooie rondwandeling maken van 10 km, die je vanuit Monthermé langs de toppen van de legendarische rotsformatie 'Vier Heemskinderen' brengt. Via het Maasdorp Bogny kun je dan weer naar Monthermé wandelen langs meer hoog gelegen uitzichten over de Ardense Maasvallei. Totaalafstand is slechts 10 km en je loopt over een combinatie van GR's 16 en 12C. Een absolute aanrader voor sportieve wandelaars en een mooi afscheid van de wildste wandelregio in de Ardennen.

Rotsen van de Vierheemskinderen
> Waarom deze rotsformatie zo werd genoemd merk je eigenlijk best tijdens het tweede deel van onze wandeling, vanop het uitzichtpunt Roche des 7 villages. Met wat verbeelding zie je van daar in het rotsig profiel de Heemskinderen gezeten op hun fiere ros Beyaert.

> De campings in de Franse Ardennen hebben nogal korte openingsperiodes met uitzondering van de verder weg gelegen Camping Base de Loisirs de Haulmé. Je kan te Monthermé overnachten bij de monding van de Semoy in de Maas op de gemeentelijke camping Port-Diseur. Ze ligt op 1,4 kilometer van de Maasbrug, langs de D1 bij de tweede Semoybrug. Deze camping is niet het hele jaar open en sluit in principe rond eind oktober. Inkopen kun je doen in de Carrefour Contact (open 8-20 u, zondag 9-13 u), die ligt eveneens langs de D1, op 1,2 km van de Maasbrug en tussen de 2 Semoybruggen. Te Bogny-sur-Meuse heb je een wandel- en fietserscafé aan de Maasbrug en vlakbij is oa een bakker.
> In Monthermé is een regionale toeristische dienst voor oa lokale kaarten. Het kantoor is gesloten tussen 12 en 14 u. Je kunt voor dit wandelcircuit een snelle start nemen vanaf de camping Port-Diseur, de beschrijving hieronder vangen we echter aan bij de Maasbrug van Monthermé.

> Nog even iets over de GR nummering, die behoorlijk verwarrend kan zijn. Sinds de jaren '70 hebben de GR-trajecten door de Franse Ardennen verschillende nummers gedragen (GR 12, GR AE, GR 12C, GR 12C') met nogal wat wijzigende trajecten of nummerwissels. Onderweg zie je dus nog mogelijk oude markeringen van GR AE of GR 12C' (let op het afkappingsteken). Rond 2017 kwam er een laatste grote hertekening, waarbij de Fransen nu ook aansluiten op het Belgische nummer GR 16 en die GR 16 over voormalige trajecten van GR 12C', GR AE en GR 12 in Frankrijk helemaal doortrokken tot het dorpje Rimogne, waar aangesloten wordt op het ook al herlegde traject van GR 12 (Amsterdam - Parijs) en waar vandaag dus GR 16 eindigt. Het Franse deel van GR 16 is dus sinds enkele jaren uitgerekt tot 51 km. Op deze extra-tochtsuggestie volgen we daar 5 km van tussen Monthermé en Bogny om via GR 12C terug te wandelen naar Monthermé (eveneens 5 km).

> Bogny: het snelle rechtstreekse pad tussen de Maasbrug van Bogny en uitzichtpunt l'Hermitage is steil en gevaarlijk. Het maakt al jaren geen deel meer uit van het GR-tracé. GR 16 volgt uit veiligheidsredenen een ander, langer, oninteressanter en grotendeels verhard traject.
> Aangezien dit een rondwandeling betreft, heb je geen openbaar vervoer nodig. Het is mogelijk om vanuit Monthermé (treinstation op 2 km van centrum) naar België te reizen maar het vraagt zorgvuldige planning. Neem de trein naar Givet en daar een TEC-bus naar de treinstations van Dinant of Beauraing van waaruit je verder kan sporen. Er is van vanuit Monthermé of andere Franse Semoydorpen geen rechtstreeks busverkeer naar de Belgische Semoisvallei. Neem te Monthermé eventueel RDTA-bus 13 tot Sorendal en lift of wandel van daaruit verder naar Bohan waar je TEC-bussen hebt. Of ...wandel vanuit Sorendal weer terug naar Bohan over GR 16...

> Het mooie ensemble symboliseert ook de trots van de Ardennezen, hun moed, vrijheid en drang naar gerechtigheid tegen onderdrukkende bezetters. Het standbeeld werd opgericht precies daar waar in de middeleeuwen de burcht van Château-Regnault was gelegen. Volgens de legende zocht Reynout hier een veilig onderkomen na de vlucht voor Karel De Grote. Er was hier wellicht al een versterking in de 10de eeuw, vervangen door een burcht ergens tussen de 12de en 14de eeuw. Zoals vele burchten in de Ardennen werd ze definitief vernield door de legers van Lodewijk XIV eind 17de eeuw. In de 19de eeuw werd de omgeving sterk gewijzigd door de winning van leisteen en bouwsteen.

> De site van Château-Regnault is gelinkt (zoals nogal wat plaatsen in de Ardennen!) met de legende van de Vierheemskinderen. Het voorhoofse ridderepos van de vier heemskinderen situeert zich in de periode waarin Karel de Grote aan de macht is (786 -814). Tussen Karel en zijn schoonbroer Aymijn van Dordoen (Aymon de Dordonne), ook wel graaf Heimo geheten, ontstaan spanningen. Eén van de kinderen van Aymijn, Reynout (Renaud) doodt na een uit de hand gelopen partij schaak een neef van Karel de Grote. De vier kinderen van Aymon, zijnde Reynout, Adelaert, Ritsaert en Writsaert (Renaud, Alard, Richardet en Guichard in het frans), die aan het hof van Karel de Grote verblijven, moeten ijlings vluchten. Hun wonderlijke paard Beiaard (Bayard) zal hen met reuzensprongen zuidelijk brengen. Onderweg verrichten de koene ridders de meest fantastische heldendaden. Ze vinden bescherming in de dichte Ardense bossen. Ze bouwen er een tijd later een versterkt kasteel op een uitstekende rots die de Maas domineert. Karel de Grote krijgt echter weet van hun verblijf en stuurt er zijn leger op af. Ze kunnen nog een even stand houden maar moeten dan weer vluchten langs een achterpoort. Ook nu brengt hun sterke paard Beyaert hen met reuzenschreden weg, weer de bossen van de Ardennen in.
> Dat is zowat de hoofdlijn van het verhaal. Rond dit gegeven hebben zich in de middeleeuwen een ongelooflijk aantal variante versies ontwikkeld, die het verhaal ook vaak op een andere plaats laten afspelen. Het is een epos vol intriges en moedige heldendaden van ridders. Van de vier heemskinderen lijkt Reynout zowat de hoofdrol te spelen. De oudst bekende neergeschreven versie van het epos dateert uit de 12de of 13de eeuw. Het ridderverhaal heeft zich ongetwijfeld nog vroeger ook mondeling sterk verspreid door de zangen en dichten van minstrelen, die het telkens wat op hun eigen manier inkleurden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het verhaal op ongelooflijk veel plaatsen kan worden gesitueerd, van de Pyreneeën tot in Nederland! De bekendste plaatsen zijn misschien wel Dendermonde, waar Aymon volgens de Dendermondenaren kasteelheer was en Dinant, waar het Ros Beiaard een rots spleet, en in één sprong de Maas overwipte met op zijn rug de 4 heemskinderen. Montauban in de Gaume heeft dan weer een sterke link als plaatsnaam.

> Naast de abdij kwam ook de spoorlijn uit Sorendal en Les Hautes-Rivières Monthermé binnen, dezelfde spoorlijn die we langs GR 16 Semoy bij de passerelle van Naux reeds kruisten. De oude bedding van de spoorlijn te Laval-Dieu wordt vandaag als wandelpad gevolgd door het langeafstandspad TransSemoisienne, dat eveneens van Aarlen komt en hier eindigt.

> Al vanaf 1157 halen de monniken ook inkomsten uit de ontginning van leisteenschalie. De groeve ligt aan de Maas, ongeveer tegenover de monding van de Semoy en bleef nog tot in de 20ste eeuw in gebruik. Behalve bouwsteen puurde de abdij verder nog inkomsten uit bosbouw en de kweek van zalm in de rivieren. De paters Norbertijnen bestuurden ook heel wat parochies in de streek.
> Na meer dan 650 jaar kwam er in de woelige tijden rond de periode van de Franse Revolutie een einde aan de abdijgemeenschap. De 18 paters worden verjaagd, de abdij-bibliotheek wordt gedumpt in de bibilotheek van Charleville en de abdij wordt verkocht. De abdijkerk kan worden gered door er een parochiekerk van te maken, de gemeente Monthermé koopt ze op in 1792. Wat nog overbleef leed schade onder de bombardementen van WO II in 1940. Wat je vandaag nog ziet is het grotendeels 17de eeuwse kerkgebouw met 18de eeuws interieur. Daarnaast nog een behouden bijgebouw en een deel van een kloostergang. Vrijwilligers onderhouden er de gebouwen en de kruidentuin.

L'hermitage en Dardennor
> Dardennor is een beeld van een kunstenaar die in Bogny-sur-Meuse woont, Éric Sléziak. De Ardense beeldhouwer is het best bekend van het gigantische everzwijnstandbeeld Woinac langs de autosnelweg A34. Het beeld werd geplaatst in 2009 en stelt een 11de eeuwse metalen ridder voor die de oude ijzerindustrie verenigt met de toeristische legenden van Bogny. Ook geologisch is dit spectaculaire uitzichtpunt over de Maasvallei interessant. Er dagzoomt hier puddingsteen, een conglomeraat van keien en verharde zandsteen, zeg maar een soort natuurlijk beton.

Abdij Laval-Dieu
>De abdij werd opgericht in een periode waarin er een golf van katholiek fanatisme over Frankrijk woedde, in de eerste helft van de 12de eeuw. Overal werden abdijen opgericht, in Laval Dieu rond 1128. De gronden werden geschonken door de lokale landheer, zoals meestal, en waren strategisch gelegen op de samenvloeiing van Semoy en Maas. Een plek die de latijnse benaming kreeg van 'de vallei van God', 'Vallis Dei'. Dat verbasterde later in het Frans naar La Vallée Dieu en Laval Dieu.

> Na de laatste rotsformaties dalen we door berkenbos. We krijgen een zicht op het beeld van de Vierheemskinderen en dalen naar een groene vlakte met een picknickzone. Daar nemen we het legendepad, recht naar het standbeeld toe. De GR-tekens leiden ons tot bij het monument, vanwaar we ook een breed uitzicht over de Maasvallei te Château-Regnault en Bogny hebben. Hier moet ook het legendarische kasteel uit de legende gelegen hebben lang geleden.

> We volgen nu de officiële route die het probleempad omzeilt. Rechtdoor na de brug, een stijgende oninteressante verkeersweg. Alle zijstraten negeren tot je na zowat 1 km de Rue des Echelles bereikt. Rechts deze ruw oplopende straat met citéwoningen nemen tot de top, daar rechts en na 100 meter links een paadje nemen (het meest linkse paadje). Door bos, hogerop tot de rand van een woonwijk. Rechts, de weg wordt een steenslagweg naar een picknickzone. Rechtdoor achter de bareel tot bij het fantastische uitzichtpunt l'Hermitage en het geweldige standbeeld van de fictieve ridder Dardennor.

> We komen op een brede piste met rechts de gebouwen van een schietclub. Even uitkijken. We nemen deze weg niet maar kruisen hem schuin en kronkelen kort door bos tot bij de verkeersweg Monthermé - Charleville. Niet de weg opgaan maar onmiddellijk links, even weer het wegje naar de schietclub nemen en dadelijk rechts een onverhard wegje kiezen langs een rij oude haagbeuk.

> We bereiken dalend tenslotte Monthermé ter hoogte van een stuwinstallatie op de Maas. Schuin de verkeersweg kruisen en vervolgen in een wijkstraatje langs de Maasoever. Rechtuit nu door Monthermé, langs de Maas of de parallelle straat en langs de kerk tot bij de Maasbrug van Monthermé. En zo is deze mooie GR-cirkel rond.

> In Monthermé dalen we aan de rechteroever van de Maas van de brug via een trap om het voetpad langs de Maas te volgen. Er stond op dat punt GR 12C bij geschilderd maar het moest toen GR 12C' (met een afkappingsteken) zijn. Vandaag is het dus GR 16 geworden. Onderweg over het oeverpad kom je langs een toegangstrap naar de toeristische dienst van Monthermé, mocht je nog een detailkaart nodig hebben...
> Nog steeds rechtdoor over het oeverpad tot je niet meer verder kunt en links moet. Het straatje loopt naar een verkeerskruispunt. We nemen hier de verkeersweg richting Charleville-Mézières. Langs de bushalte voor de bussen naar Sorendal en een fabriek. Op je linkerzijde zie je wat verder de kerktoren van de abdij van Laval-Dieu. Er loopt een straat naartoe (niet op GR 16). De abdij is beperkt toegankelijk voor bezoek.

> Terug op GR16. We volgen nog even de valleiweg richting Charleville en steken de eerste Semoybrug over. Langs de Carrefour Contact en over de tweede Semoybrug. De GR volgt nog langer de D1, beter is om tegenover de camping links een voetpad te nemen en dan op de asfaltweg rechts te gaan tot de aftakkende bosweg links. GR 16 doet dat niet maar volgt nog de D1 om bij het 'einde dorpskom'-bord, de weg scherp links te nemen en na 100 meter rechts het Forêt Domanial de Château-Regnault in te gaan.

> Op die col gaan we rechts (wegwijzer Gare SNCF Monthermé 1,5 km). De omgeving heeft iets mysterieus: berkenbos, bosbessenstruiken, heide, brem en veel varens, diepbruin gekleurd in de herfst. En natuurlijk de kwartsieten rotspieken van de Vierheemskinderen, waartussen GR 16 zich nu een grillig pad begint te zoeken.
> Prachtig! De mist die er hangt versterkt het mysterieuze effect nog wat. Onderweg geologische infopanelen.

> Even genieten vanop de rustbank bij het uitzichtpunt. Na Dardennor zit de stijging er nog niet op! We gaan over een kronkelpad verder stijgen tussen de rotsmassieven. Het heeft iets mysterieus met mistflarden en slierten mos op de dunne boomstammen. Langs een uitzichtpunt, vanwaar in 1944 maquisards de Duitsers beschoten met een mitrailleur.

> Even later komen we op het punt waar we GR 16 (ex-GR 12C') verlaten en kiezen voor GR 12C. Links loopt GR 16 richting Lac de Vieilles Forges en verder naar Rimogne maar hier kies ik dus rechts, weer richting Monthermé.

> Aan de andere Maasoever is een café en bakker en hier hebben we ook de keuze. Vroeger volgde de hoofdroute van ex-GR 12C' een direct en keisteil pad naar omhoog uit de Maasvallei naar het uitzichtpunt van l'Hermitage. Nu volgt GR 16 dat traject niet meer, te gevaarlijk langs eroderende afgrond. Het alternatief traject is minder interessant maar veilig. Je kunt wel een stuk afsnijden door onderweg niet de Rue des Echelles uit te wandelen maar de eerste weg (Rue de l'Hermitage) te nemen. Dan ter hoogte van een linkse zijweg ga je over een grasstrook tussen twee huizen naar een paadje in het bos waar het GR-traject ook passeert.

> Een kleine gemeente als Château-Regnault was echter financieel niet in staat om de kosten van transport en inrichting van de site te dragen. Een fonds werd opgericht en dankzij genereuze donaties kon het project alsnog worden gerealiseerd in 1933. De officiële inhuldiging zou er pas in 1950 komen.In 1981 werd het beeld gerestaureerd en in de lente van 2010 werd de hele onthaalsite heringericht.

> GR 12C volgt aanvankelijk nog hetzelfde soort kronkelpad door eikenwoud en bereikt een eind verder het mooie uitzichtpunt 'Roche aux 7 villages', vanwaar je een uitzicht krijgt over de rotsen van de Vierheemskinderen en een aantal dorpen in de Maasvallei.

> We dalen bij het uitzichtpunt tot de verkeersweg Monthermé - Charleville-Mézières maar gaan die weg niet op. Dadelijk weer rechts het bos in over een licht dalend pad. Over een metalen trap komen we bij een picknickzone aan de verkeersweg. Voorzichtig deze weg oversteken, opgelet! 30 meter links uitwijken en dan weer het bos in.
> We dalen vrij snel nu en blijven het hoofdpad volgen. We komen op een op een T-kruising waar we rechts volgen. Langs een bronnetje door een mooi eikenbos met gevarieerde ondergroei van ondermeer bosbessenstruiken en veel paddenstoelen in de herfst.

> Opgelet op een V-splitsing nemen we de linkertak die sterker gaat dalen. Uitkijken als we wat lager op een breder bospad komen. Het lijkt een T-kruising maar schuin rechtdoor loopt wel degelijk een pad verder dalend. Mogelijk aanvankelijk dicht gegroeid. Dalen maar, we swingen tussen groen bemoste eiken door. Langs nog een bron en verder dalen. Langs ingesneden putten (verdwijngaten? Oude groeven?). Wat steiler dalen, langs losse schiefer waar het pad geërodeerd is, wellicht oude afvalhopen van leisteenontginning.

> Einde !

> GR 16 vervolgt links aan de voet van het standbeeld over een paadje dat nu vrij snel daalt over een redelijk kale heuvel naar het centrum van Bogny-sur-Meuse. Beneden komen we in het verlengde van het wandelpad op een asfaltwegje. Opgelet, al na 30 meter links, afdalen in de Rue Chevalier Renaud. Op een T-kruising links en dadelijk links aanhouden. Dit versmallend wegje kort volgen en een tweede trappenpad bij nr 11 rechts nemen. Tussen oude huizen dalen we zo verder af te Bogny. Beneden rechtuit door de hoofdstraat tot aan de Maas. Bij de overdekte hallen naar rechts om de brug over de Maas te gebruiken. Ondanks zijn industriële karakter lijkt Bogny best een aangenaam dorp.

> Bij de bosingang het pad scherp rechts nemen. Onderweg stijgend dezelfde richting aanhouden, daarbij enkele schuin kruisende paden negerend. De padmarkering is goed. Het bospad versmalt hogerop en we blijven stijgen. Langs een grote crêterots met uitzicht naar de Maas en Monthermé. Ons pad stijgt nog lichtjes en we bereiken een bredere bosweg war we rechts gaan. Op een col staat een 'Atelier des sons' (atelier van geluiden), maar het ding is kapot. Je kunt ook gewoon de oren spitsen als je van bosgeluiden wil genieten.