> Voor een dagwandelaar die even de auto of de trein wil nemen ligt het Pays des Trois Frontières net iets te ver weg. Bovendien passeer je op de tocht naar het zuiden al de Condroz, de Ardennen of de Gaume. Allemaal regio's met fantastische wandelmogelijkheden. Waarom dus verder doorrijden naar een streek die er – vanop de autoweg gezien - uitziet als een vlak terrein vol expreswegen, industrieterreinen en zoveel rotondes dat je zeeziek wordt van al het gedraai? Zij die toch in het Land van Drie Grenzen verzeild raken zijn hier op doortocht naar zonnige zuiderse oorden.
> Schijn bedriegt, want GR570 toont je best een aardig landschap. Om saaie wegen en verkaveling te vermijden moet het traject van deze circulaire wandelroute soms wel sterk zigzaggen, maar net daardoor kom je langs allerlei verrassende plekken waar je anders nooit zou terecht raken. Je realiseert je amper dat de stad Longwy (en haar agglomeratie), waar GR570 115 km lang in een brede bocht rond draait, soms maar op een paar kilometers van de wandelroute ligt.

> Dit 115 km lange wandelpad is in alle opzichten een buitenbeentje in het GR-net. Hoewel deze wandelroute als GR-pad ook door Wallonië loopt staat de padontwikkeling volledig los van de Waalse organisatie van GR-paden, Sentiers de Grande Randonnées (S.G.R.). Sterker zelfs: S.G.R. wist van het bestaan van GR 570 tot pakweg 2005 helemaal niks af! Pas toen een advocaat de organisatie contacteerde ivm met aansprakelijkheid voor een ongeval met een paard (!) op de wandelroute, is men bij S.G.R. tot de ontdekking gekomen dat hier een Grote Routepad liep! Het bestuur van S.G.R. is defensief ingesteld als het gaat over hun paden op 'hun' territorium, dus viel die ontdekking niet in goede aarde. Onterecht eigenlijk, want S.G.R. heeft 'Le Grand Sud' tientallen jaren genegeerd om er een GR-pad door te trekken. Terwijl er bvb in de provincie Luik al in de jaren '60 een dicht padennet werd geverfd, liep er tot de beginjaren van de 21ste eeuw niet één pad van S.G.R. ten zuiden van de Ardennen. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat zich alternatieven ontwikkelden. Tenslotte vermeldden we eerde al dat er ten zuiden van de Ardennen net een tikkeltje meer sympathie is voor de Franse buur dan voor de Walen uit Luik.

> Toch heeft men bij de realisatie van GR570 zich ook gebaseerd op het Waalse GR-systeem. Vooreerst is er de nummering. Het Waalse padennet werd aanvankelijk ontwikkeld rond GR 5. Op enkele uitzonderingen na kregen aftakkende routes van GR5 systematisch een padnummer dat verband hield met moederpad 5. Zo bvb GR 56 en GR 57, als 'afgeleiden'. Die paden kregen dan weer dochterpaden die een driecijfernummer kregen: Vb GR 571 als aftakkend pad van GR57 (Ourthepad). Die GR 57 kreeg zo'n sterk vertakt net van gelinkte paden dat eind jaren ’80 alle nummers van 571 tot 579 waren opgebruikt. Niemand die er aan had gedacht dat je ook nog de 0 kon gebruiken en dus een route als GR 570 kon dopen. Nu ja, GR570 is helemaal geen dochterroute meer van GR57, ze komt zelfs in de verste verte niet in de buurt van de Ourthe. Vanaf de jaren ’90 is de logica in de nummering van GR-paden trouwens vaak ver te zoeken.

> Dit internationale wandelpad heeft het driegrenzengebied waar Frankrijk, Wallonië en het GH Luxemburg tesamen komen als thema. De naam 'Pays des 3 Frontières' wordt ook wel eens gebruikt voor andere grensstreken, zoals de grens B-L-D en B-NL-D. In de regio waar GR 570 loopt is altijd een nauwe verbondenheid geweest tussen de dorpen over de grens. De mijnindustrie beleefde hier een economische boom van 1870 tot na 1950. Reden daarvoor was de aanwezigheid van ondiepe ijzerlagen. Aan Luxemburgse kant gaf men dit gebied achteraf de toeristische streeknaam ‘Les terres rouges’. Die benaming van ‘land van rode aarde’ zou echter ook aan het hele grensgebied kunnen worden gegeven.
> Langs elke grenszijde komt GR570 in contact met dat industriële mijnverleden. Geen stinkende fabrieken, verroeste mijninstallaties of huizen met een vuile roetlaag meer. Dit is nier de verpauperde Borinage, maar een zeer welvarende regio. De teloorgang van de oude industrie is op economisch vlak biezonder succesvol opgevangen door grote projecten in andere sectoren, vaak in nauwe onderlinge samenwerking tussen de grensregio's. Het decor van de oude mijnen werd geïntegreeerd als aantrekkelijk natuur- en cultuurlandschap.

> Het fijnste deel van de wandelroute is misschien wel het Luxemburgse deel. Oude ijzerertsmijnen en resterende infrastructuur zijn er herbestemd in natuurgebieden, musea en historisch-toeristische spoorlijntjes. De oude mijngeschiedenis vormt trouwens de rode draad over de hele wandelroute, ook in België en Frankrijk. De ijzer- en kalkhoudende grond zorgt ook voor een vaak aparte vegetatie, met plantensoorten die in Vlaanderen en Nederland uitgestorven zijn of op de Rode Lijst van bedreigde soorten staan. Het gebied is in dermate apart dat het in 2020 door UNESCO werd erkend als biosfeerreservaat. We besteden er in de etappeverslagen meer aandacht aan.

> Historisch is er nog meer dat de inwoners over de grenzen met elkaar verbindt. Een groot deel van ons wandelgebied behoorde eeuwenlang Tot het oude hertogdom van Bar (Bar-le-Duc op GR 14) en Lotharingen, zoals de Belgische dorpen Aix-sur-Cloie en Aubange. Rechtspraak voor deze dorpen bvb gebeurde in Villers-la-Montagne (langs GR 570) dat nu tot Frankrijk hoort. Aan Belgische zijde wordt dan ook nog wel eens de streeknaam 'Belgisch Lotharingen' gebruikt. Vele dorpen in Belgisch Lotharingen danken hun erkenning en toekenning van burgerrechten aan de oude wet van Beaumont (Beaumont-en-Argonne op de Franse GR 14 Variante) uit 1270. Tegenwoordig wordt de Belgische kant van Lotharingen onderverdeeld in 2 andere streeknamen: de Gaume en het Arelerland. GR 570 loopt (mooi verdeeld) de eerste 15 km door de Gaume (Halanzy, Musson, Battincourt) en de volgende 15 km door het Arelerland (Aix-sur-Cloye, Messancy, Guerlange).

> Gezien de historische banden met Bar, Lotharingen en Frankrijk is het niet zo verwonderlijk dat er in de Gaume, meer dan elders in Wallonië, een sterke sympathie bestaat voor de Fransen. In 1830, bij de onderhandelingen tussen de Nederlandse koning Willem I en het nieuwe België over aansluiting van de huidige provincie Luxemburg, werd door de inwoners van Virton (‘hoofdstad van de Gaume’), de Franse vlag gehesen op de kerktoren. In 1839 kwamen de huidige zuidelijke grenzen van België tot stand. In 1848, bij de uitroeping van de Tweede Franse republiek, werd er ook in Virton met de Franse vlag gezwaaid en onder klokgelui werd de Gaumse republiek afgekondigd door de inwoners. Er werd uit Aarlen een regiment van 250 Belgische soldaten naar Virton gestuurd om het enthousiasme te temperen! De opstand werd zo snel de kop ingedrukt en de verantwoordelijken werden gestraft. Kwatongen beweren wel eens dat het opstandige karakter van Virton verantwoordelijk is voor het feit dat pas 140 jaren na de onafhankelijkheid van België een koning Virton met een bezoek heeft willen ‘vereren’ (Boudewijn en Fabi in 1970). De inwoners van de Gaume zijn ook niet vergeten dat het Fransen waren die - ten koste van duizenden doden in eigen gelederen - de Gaume kwamen verdedigen tegen de Pruisen in 1914 en nogmaals tegen de Nazi’s in 1940. In Rossignol liggen duizenden Franse soldaten begraven en de Franse scoutsheld Guy de Larigaudie stierf hier (zie etappe 1). Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat op een officieel feest in de Gaume de lokale fanfare de Brabançonne speelt, gevolgd door de Marseillaise.

> Er is nog meer dat de streek bindt. In het Belgische Arelerland was de moedertaal van de meeste inwoners altijd die van het huidige Groothertogdom: Letzebuergesch. Doorgedreven verfransing in het onderwijs hebben als resultaat dat sinds enkele decennia de taal hier haast niet meer wordt gesproken. Recent is er echter vanuit het Arelerland terug interesse om het Letzebuergesch weer te leren.
> Integratie van de streek over grenzen heen wordt bevorderd door Europa. Subsidies worden vrijgemaakt om op alle niveau’s grensloze initiatieven te steunen. GR 570 is zo'n concrete realisatie!

> Het project rond GR570 werd opgestart halfweg jaren ’90, in het kader van een reconversieplan voor de regio. De creatie van een lang wandelpad paste perfect in een revalorisatie van het oude industriële landschap ten voordele van recreatieve herbestemming. Vanuit de wandelvereniging Nature-Plein-Air uit het Franse Herserange (Longwy) en met name door Jean-Claude Plusse werd het project gecoördineerd, met logistieke en financiële ondersteuning van de districtsraad van Longwy. De wandelclub van Herserange is lid van de Fédération Française de la Randonnée Pédestre (FFRP), de vereniging die ook het GR-net beheert in Frankrijk.

> Met andere wandelclubs in Frans Lotharingen realiseerde de vereniging uit Herserange ook het trajectverloop en de markering op het terrein. Dat verklaart waarom dit GR-pad in een grote lus rond Longwy draait. Vanuit Longwy kwam financiële steun. Om ook uit het Eurofonds voor regionale ontwikkeling te kunnen putten, werden de Waalse en Luxemburgse overheden officieel betrokken, evenals Franse departementale overheden. Verbazend hoeveel instanties en organisaties er voor de creatie van GR 570 werden bijgesleurd maar het leverde wel een stevig subsidiepotje op.

> Voor Wallonië werd niet de GR-organisatie S.G.R. gecontacteerd, maar werd rechtstreeks contact genomen met de betrokken gemeenten: Aubange, Messancy en Musson. Voor de uitwerking van het traject op Belgisch grondgebied werkten markeerders van de wandelclubs La Godasse Gaumaise (Virton) en La Fourmi (Aubange) samen, met de steun van de lokale toeristische diensten en gemeentebesturen. De Waalse organisatie voor GR-paden had dus niks te maken met dit GR-pad.

> In het GH Luxemburg vallen de meeste wandelpaden onder de rechtstreekse bevoegdheid van het Ministerie van Toerisme. In 1989 werd in Luxemburg het 29 km lange nationale pad ‘Sentier des Mineurs’ (Mijnwerkerspad) bewegwijzerd en ingehuldigd. Dit project, mee gerealiseerd door het Interesseverein Lamadeleine, werd 8 jaren later volledig geïntegreerd in GR 570. Van Luxemburgse zijde moest er dus eigenlijk niks meer gebeuren. De Luxemburgse overheid liet destijds ook niet toe dat er andere padmarkering wordt gebruikt dan de eigen markeringswijze.

> In 1997 werd Grande Randonnée 570 voorgesteld. Langs het pad werden grote infoborden met een overzichtskaart van GR570 geplaatst. Deze borden werden betaald door de Distriktsraad van Longwy, wat verklaart waarom ze enkel in Frankrijk of op grenspunten (zoals Le Chalet, Bache-Jang, Lasauvage) werden geplaatst. Promotiemateriaal was er beschikbaar door dezelfde overzichtskaart op dubbel A4-formaat te verspreiden vanaf 1997.

> In 1999 was alles klaar op het terrein na de nodige toelatingen van ondermeer de bosbeheerders. Wat nog ontbrak om het project af te ronden was een topografische gids. Die was volgens plan voorzien voor 1999, maar het duurde tot februari 2001 vooraleer de topografische gids kon worden voorgesteld. Dat lange wachten resulteerde wel in een prachtig gidsje waar niet enkel het volledige trajectverloop van GR570 is in opgenomen maar ook een pak lokale wandelingen. Er werd 64.640 € geïnvesteerd in de route, hoofdzakelijk betaald door de districtsraad van Longwy, het Franse Ministerie van Transport en Europese subsidies.

> Wat ook is geïnspireerd op het Waalse GR-systeem zijn de markeringskleuren. Zowel lange paden in lijn als regionale circulaire langeafstandspaden werden in Wallonië tot 2015 met de klassieke witrode tekens gemarkeerd. In Frankrijk is dat niet zo. Naar de toenmalige richtlijnen van de Franse GR-organisatie Fédération Française de la Randonnée (FFR) is GR570 een GR du Pays (GRP), een type wandelroute die niet met witrode verf wordt gemarkeerd maar met geelrode kleuren.

> Voor de uitgave van een topografische gids heeft men dan weer wel het Franse systeem gevolgd: De route is in haar volledigheid opgenomen in een topografische gids van de FFR, alweer een merkwaardigheid, want het huidige publicatiesysteem van topografische gidsen in Frankrijk is voor de beschrijving van minder belangrijke GR-paden eerder gericht op stukken van routes die in één enkel departement of streekgebied vallen. Wel, in de topo van GR570 staat de hele route doorlopend beschreven, inclusief de Belgische en Luxemburgse delen.

> En wat is het aandeel van het Groothertogdom Luxemburg dan in het hele project? Niks en alles! Luxemburg verwelkomt de integratie van internationaal doorlopende paden, maar op hun territorium dan wel volgens de richtlijnen van hun Ministerie van Toerisme dat er een eigen padmarkeringssysteem op nahoudt. Ook al om overbewegwijzering te vermijden worden trajecten van internationale paden zoveel mogelijk over bestaande nationale paden geleid in Luxemburg. In concretu volgt GR570 in Luxemburg gewoon het nationale pad ‘Sentier des Mineurs’, gemarkeerd met gele bollen en zonder toevoeging van nog eens witrode strepen.
> Om tot slot nog even terug te komen op de padmarkering in Frankrijk en Luxemburg. Het lijkt er bijna om gedaan maar om nogmaals ‘buiten de lijntjes te verven’ is er voor GR570 aanvankelijk geen lik witte en rode verf gebruikt, enkel bordjes. Bovendien werden niet de Franse of Waalse richtlijnen gevolgd voor GR-markering bij padsplitsingen. GR 570 heeft gewoon zijn eigen en eigenzinnige manier van padmarkering! (Zie hiervoor bij het hoofdstukje over padmarkering).
> Geïnteresseerd in deze route? Op de volgende pagina's doen we de opgedane wandelervaring op GR 570 uitgebreid uit de doeken.