Startpagina > Wandelen > Entre Lesse et Lomme
Voormalig hotel-restaurant Ry des Glands
Voormalig hotel-restaurant Ry des Glands tijdens het interbellum
Vernieuwde Passerelle Maria (niet langs Entre Lesse et Lomme)
Langs de Glan
Over de jonge Glan
Le Bestin bijna 100 jaar geleden en vandaag
Marsolle
Marsolle, overzicht van de geconsolideerde hoogovensite
Vlinderleven in de vallei van de Marsau: Oranje zandoogje, Icarusblauwtje, Argusvlinder en Keizersmantel
> We starten meteen met een leuke wandeling door de stille beekvallei van de Glan, een zijbeek van de Lesse. Stevig hoogteverschil om daarna uit die vallei te raken. Eens op hoogte wandelen we door bosrijk gebied van bronbeken en veel dennenplantages. Een eenzame tocht over bospaadjes brengt ons aan de andere zijde van de E411 langs de bijzondere ruïnes van het verdwenen middeleeuwse dorp Marsolle. De voormalige hoogovensite is er mooi geconsolideerd. een paar kilometers verder, boven de vallei van de Marsau ligt onze tentplek.
Entre Lesse et Lomme Trekkingetappes
> Het traject van Entre Lesse et Lomme raakt hier op dit kruispunt van belangrijke zeer oude wegen (Bouillon - Luik en Givet - Saint-Hubert) bij de voormalige hoogoven ook aan twee andere langeafstandsroutes: de Transardennaise (La Roche-en-Ardenne – Bouillon) en Grande Randonnée 14 (Parijs – Monschau). Overigens is het traject noordelijk, richting Mirwart, leuk om te wandelen, je komt er langs een pak vijvers waar forel wordt gekweekt en Mirwart staat sinds 2017 op de lijst van Mooiste Waalse dorpen.
> Op het oude wegenkruispunt van Marsolle gaan we rechts, het pad daalt naar een beekje, de Marsoule of Marsau, die haar naam ook aan de verdwenen nederzetting met de hoogoven gaf. Het water van de Marsoule was dan ook essentieel voor de werking van het middeleeuws hoogovencomplex. Wat verder stijgen we weer wat om zo op een klein padenkruispunt te komen met infobord. We buigen naar rechts mee en lopen even later langs bos. Waar dit bos eindigt gaan we naar links (ELL-bord nr 10-S Grand Campe). De naam "Grand Campe" verwijst niet naar de bivakzone die niet meer veraf ligt maar naar de naam van een nabijgelegen vijver.
> Na zowat 350 meter weer links over een vrij vlak bospad dat uitkomt bij de barbecuehutten van Le Biolin (ELL-bord nr 11 Biolin). Tijd om de tent op te zetten.
> Mijn startpaats is bij referentiepunt 5 (Ry des Glands), op 11 wandelkilometers van het theoretische startpunt (gehucht Lesse). Hier was vroeger de tramhalte van Redu met het Hotel-Restaurant Ry des Glands, dat dubbelde als tramstation.
> Nog een kleine kilometer verder over het licht stijgende pad wisselen we via een bruggetje (in de vorm van een afgeplatte boomstam) opnieuw van oever ter hoogte van ELL-bord nr 6 Les Hougoulles. Weer de Glan aan onze linkerzijde dus (rustbank). Dat pad wordt snel ruwer en stijgt sterker naarmate we de vallei van de Glan uitwandelen. 't Is even wennen (en zweten) met mijn stevig beladen rugzak om het eerste echte hoogteverschil van zowat 100 meter te overwinnen. Als het pad weer wat uitvlakt, moeten we licht naar rechts uitwijken op een steenslagpiste.
> Voorbij nog een nieuwe rustbank, gelegen op een meer open plek in het bos. Heel stil hier, geen huis te bekennen. Het bruin en donkergroen van dennenbomen wordt gebroken met een streepje paars van uitbundig bloeiend vingerhoedskruid. Ook het Ardens wild komt tot leven op deze vroege zomeravond: herten ritselen weg in het struikgewas en een snuffelende vos kruist mijn pad.
> We houden nu een tijdje goed niveau over de brede steenslagpiste, wat lichtjes dalen en dan weer even licht stijgend. De bosweg plooit mee met de beboste valleihellingen en bijhorende hoogtelijnen. Een bospad om goed op door te stappen. Na een kilometer of twee op deze weg komen we op een kruispunt van boswegen. Scherp links op dat punt (ELL-bord nr 7-R Les Sartais). Even goed op de bewegwijzering letten hier want er volgen kort na elkaar een aantal V-splitsingen.
> De talrijke bordjes met “domaine privée”, “accès interdit” enz. kun je negeren, zolang je maar op de bewegwijzerde paden van Entre Lesse et Lomme blijft. Wat verder komen we op een T-splitsing en kiezen hier links. We dalen even licht en vooraleer we in meer open landschap terecht zouden komen, gaan we rechts een ander pad op.
> We kruisen dadelijk een jong beekje, dat blijkt op de kaart de hier nog piepjonge Glan te zijn. 50 meter verder links stijgen naar dennenwoud. Steeds rechtdoor nu, verderop wandelen we door een brede brandgang (of jachtgang?) over een steenslagpad. Rechtdoor langs een natuurgebied van vijvers (rechts) waarin oa waterdrieblad bloeit, daarna weer door dichter bos tot bij een groot wildhek.
> Voorbij het grote hek komen we even later bij de verkeersweg N899 (Tellin – Maissin) ter hoogte van enkele huizen van het gehucht Le Bestin. Deze huizen bestonden uit een hoeve en een jachthuis, wellicht toebehorende tot het kasteeldomein van Le Bestin, meer noordelijk gelegen.
> We gaan rechts, 300 meter in de berm van de verkeersweg, om dan links het bos in te duiken op een rustiger asfaltwegje. Dat verhard wegje hebben we nodig om via een tunnel de autosnelweg E411 te kruisen. Wat verder gaan we op de T-kruising links (ELL-bord nr 8 Le Bestin), het begin van een meer geaccidenteerd traject, waarbij je goed oog moet hebben voor de bewegwijzering. Het groene balkje van de ELL krijgt hier trouwens over enkele honderden meters het gezelschap van de geelwitte tekens van de Transardennaise.
> We houden aanvankelijk het beekje aan onze linkerzijde en volgen een oeverpaadje waarlangs intensief bewegwijzering is aangebracht. Verderop stijgen we naar een steenslagpiste, die we links gaan volgen om niet veel later links de Glan over te steken en verder te wandelen langs de andere oever van de kabbelende beek. De Glan heeft een uitstekend rapport qua waterzuiverheid, er zijn geen vormen van vervuiling in het water vastgesteld. Zowat 300 meter verder is er aan de andere beekoever, op een plek met de naam Pré Moré (Moreau), sinds de zeventiende eeuw een ambachtelijke houtzagerij, aangedreven met een watermolen.
Ry des Glands
> Hotel-restaurant Ry des Glands heeft een lange geschiedenis. In de jaren '00 kwam het te koop te staan om uiteindelijk in 2012 te worden verkocht voor 500.000 € aan een hoteleigenaar uit Daverdisse. Ry des Glands is sindsdien geen hotel of restaurant meer, het landgoed wordt tegen een stevige prijs verhuurd aan groepen van meer dan 20 personen die er gebruik van kunnen maken als vakantiehuis.
Tramlijn 518
> Vlakbij loopt ook een RAVeL-pad over de bedding van de voormalige secundaire tramlijn 518, die over meer dan 25 km Wellin met Graide verbond via oa Porcheresse en Daverdisse. De lijn was in gebruik van 1908 tot 1956, tot een vervangbus overnam. Op een deel van de ruime parking naast het ex hotel-restaurant, was de tramhalte van Redu gelegen. Allemaal verdwenen.
Passerelle Maria
> Het loont de moeite om even over het biljartvlakke RAVeL-asfalt, de vroegere trambedding, tot de passerelle over de Lesse te wandelen, een nakomertje van de vroegere trambrug. Tot 2016 was deze 'Passerelle Maria' nog een houten wandelbrug. Sinds 2017 wandel je over een grotendeels metalen brug, ze kostte 90.000 €. Je kunt er vanop een picknickbank even genieten van de door het groene lover kabbelende Lesserivier.
Ardennengrens
> We zijn hier geologisch gezien op een noordelijke Ardennengrens, met zijn bodems van schiefer, kwartsiet en leisteen. Ga een kilometer meer noordelijk en je bent op de meer kalkhoudende bodem van de Famenne.
Watermolen Pré Moré
> Op de erg discreet gelegen plek waar de watermolen van Pré Moré werd ingeplant, vloeit de beek Ri de l'Eau Bue in de Glan. De beekwaters werden gebruikt om enerzijds de molen aan te drijven, anderzijds om een extra waterbuffer aan te leggen door de aanleg van een vijver. Eind 19de eeuw groeide de zagerij, dan geleid door de familie Binon, uit tot een van de belangrijkste van de centrale Ardennen. Het hele complex raakte echter na WO II in verval. In 1992 kwam de voormalige zagerij in handen van 'de juiste man': Jean-Philippe de Cartier d'Yves restaureerde de zagerijgebouwen en watermolen met veel respect voor de historische omgeving. Vandaag is het een vakantiehuis.
Marsolle
> In de middeleeuwen was hier zowaar enkele tientallen jaren een dorp, dat zich ontwikkelde rond een hoogoven voor ijzerverwerking. Via oude 18de eeuwse archiefdocumenten en kaarten ontdekte historicus Jean-Pol Weber begin jaren '80 van vorige eeuw de plek waar ooit de oude hoogoven van Marsolle stond. De archeologische opgravingen die volgden vanaf 1984 bevestigden dit. Eigenlijk werd niet zoveel teruggevonden, voornamelijk fundamenten en een paar muren van de hoogoven en sporen van watertoevoerkanalen. De onmiddellijke omgeving rond de hoogoven was ook bezaaid met slak, versteende vloeibare afvalrestanten ontstaan door het verhittingsproces om ijzer te verkrijgen.
> Het was de toenmalige machthebber van de regio, de kasteelheer van Mirwart, die de opdracht gaf om hier met ijzerproduktie te beginnen. Niet zo ongewoon, op zeer veel plaatsen in de Ardennen werd aan ambachtelijke ijzerwinning gedaan. Hoofdvoorwaarden voor een goede inplanting was aanwezigheid van ijzererts in het omliggende gesteente, veel hout om de ovens te verhitten en een snelstromende beek voor waterkracht als energiebron. Dat was hier allemaal voorhanden toen rond het jaar 1537 een oven werd gebouwd. Het intensieve proces van ijzerverwerking op zo'n afgelegen plek bracht nogal wat tewerkstelling mee (kolenbranders, houthakkers, mijnwerkers,...) en zo ontstond onmiddellijk in de buurt van de oven een kleine dorpsnederzetting, Marsolle. In het jaar 1570 werd alle aktiviteit alweer gestaakt, de oven bleek uiteindelijk weinig rendabel en een economische crisis gaf de doodsteek. Rond 1633 kende de hoogoven hernieuwde aktiviteit onder meestersmid Jean del Hamaide. Toen het kasteeldomein van Mirwart in 1674 onder sequester kwam bij de Franse bezetting door Lodewijk XIV, was het definitief gedaan.
> Met het uitdoven van de hoogoven werd ook Marsolle een spookdorp, dat verdween in de natuur. De herontdekte fundamenten van de archeologische opgravingen in de jaren '80 werden aanvankelijk geconsolideerd. In de jaren '10 van de 21ste eeuw werd de site helemaal gerevalideerd voor de passerende bezoeker. Geen restauratie of heropbouw maar sinds 2016 zie je een smaakvol uitgewerkte simulatie van hoe het hoogovencomplex er ooit moet hebben uitgezien. De houten palen die boven de hoogoven als staken op een heuvel staan, verwijzen naar de fundamenten en lay-out van huizen rondom. Via een schilderijkopie van Jan Brueghel de Oude, infopanelen en constructies boven de fundamenten, wordt de bezoeker een aantrekkelijk en levendig beeld geschetst van hoe het er hier ooit uitzag. Mooi uitgewerkt modern project met respect voor het historische karakter. Een uitstekende plek ook om even te verpozen of een schuilmogelijkheid bij slechte weersomstandigheden.
> Entre Lesse et Lomme gaat dus links bij het bordje nr 8 en blijft op de open plek die dadelijk volgt, het hoofdpad naar links volgen. Voorbij een volgende bocht steken we in een modderige omgeving het beekje Ruisseau de La Pierre au Charme over, dadelijk gevolgd door een bocht naar links. Dan even opletten want in de volgende bocht verlaten we het hoofdpad en kiezen we zonder mee te draaien ongeveer rechtdoor voor een secundair pad dat dennenbos inloopt. Kort daarna gaan we rechts over een mogelijk niet zo duidelijk graspad tussen dennen. We volgen dit licht oplopend en misschien wat overgroeid pad tussen dennen een hele tijd.
> Je moet uiteindelijk hogerop eindigen op een T-kruising met een steenslagweg. We gaan hier links en komen al snel aan een meer open plek waar een weg naar rechts aftakt (ELL-bord nr 9-T Sainte-Fontaine). We wandelen op dit punt gewoon rechtdoor over de steenslagweg, hoofdzakelijk dalend en in het spoor van enkele lokale wandelroutes. Zo arriveren we wat later op een verrassende plek: Marsolle.
> Terug naar de parking van voormalig hotel Ry des Glands en de verdwenen tramhalte. Om aan te sluiten op de langeafstandswandeling “Entre Lesse et Lomme” wandel je naast de verkeersweg N40 langs de voorzijde van het voormalige hotel en 100 meter verder heb je aan je rechterzijde ELL-bord nr 5 Ry des Glands van ons langeafstandspad dat hier de N40 kruist. We steken de N40 over en kiezen voor een paadje langs de beek Ry de Glan. Voilà, we zijn vertrokken in wijzerzin voor 78,64 km Entre Lesse et Lomme!