Hubert Krains
> Deze schrijver is hier in 1862 in Les Waleffes geboren en groeide op in een boerengezin. Later is hij dankzij zijn schrijverstalent uitgegroeid tot één van de belangrijkste Waalse schrijvers van zijn tijd. Zijn bekendste werk 'Le pain noir' (afgebeeld op de bronzen plaat) werd ook vertaald in het Nederlands. Zijn oeuvre bestond vooral uit streekromans met als decor Waals Haspengouw. Hij stierf in 1934 toen hij in Brussel-Noord van de trein viel en onder de wielen terecht kwam. Rond Les Waleffes loopt ook een lokaal wandelpad dat zijn naam draagt.

Kasteel van Seraing-le-Château
> Het kasteel van Seraing heeft een zeer lange geschiedenis. In de 13de eeuw stond hier in ieder geval al een feodale burcht die in de loop der tijden veel eigenaren had, waaronder het beroemde geslacht Van der Mark. In 1868 brandde een deel van de burcht af. Ze werd gerestaureerd, of eerder heropgebouwd 'à l'ancienne' in een neogotische stijl. Enkel een donjon is nog echt een middeleeuws overblijfsel. Het kasteel heeft dan ook geen status van beschermd monument. In 2003 sloeg het noodlot weer toe. Het kasteel brandde weer af en onderging tot vandaag geen restauratie meer. Sindsdien trad het verval in en werd het een speeltuin voor vandalen, plunderaars en urbex-fanaten. Het domein is eigendom van Aalstenaar Carlos Moens, die het niet wil verkopen maar er ook geen plannen mee heeft.

Kasteel Jehay
> Het waterslot van Jehay oogt prachtig. Het ligt op een plaats waar al bij de jaartelling een versterking moet zijn geweest. In de middeleeuwen kwam er een waterslot. Het huidige uitzicht van het slot dateert voornamelijk uit de 15de en 16de eeuw, toen de familie De Merode eigenaar werd. In die periode (renaissance) ontstond stilaan een evolutie van puur verdedigende functie naar residentiële functie met meer esthetische elementen in de bouwstijl en met een meer opengewerkt uitzicht in de vorm van ondermeer tuinen en vensters. Het dambordpatroon is het fraaie resultaat van een afwisseling van bruine zandsteen met kalksteen.
> Vanaf de 17de eeuw kwam het kasteel in bezit van de familie van den Steen. Graaf Guy van den Steen, de laatste privé-eigenaar, liet het kasteel na zijn dood in 1999 over aan de provincie Luik. Zelf was hij in 1947 eerder toevallig eigenaar geworden, als gevolg van een erfenis van een neef die hij ooit het leven had gered. Hij investeerde zijn hele fortuin in het kasteel en bouwde met eigen handen het park verder uit. In 1974 al had de graaf eigenlijk zijn kasteel verkocht aan de overheid op lijfrente. Aldus viel een deel van de onderhoudslast van zijn schouders. De vele beeldhouwwerken van vooral vrouwelijk naakt in en rond het kasteel zijn van zijn hand. Behalve beeldhouwer was hij ook een zeer ervaren speleoloog, schilder, uitvinder, archeoloog, alpinist en skieër.
> Het provinciaal domein (kasteel + tuinen) zijn te bezoeken. Er vinden ook vaak tentoonstellingen plaats.

Zénobe Gramme
> Jehay is de geboorteplaats van uitvinder Zénobe Gramme (1826 -1901), de man die de dynamo optimaliseerde en toepassingen ontwikkelde om electriciteit 'verplaatsbaar' te maken. Gramme was geen man van boeken en wiskunde maar een creatieveling met fascinatie voor de nieuwste ontwikkelingen rond de opwekking van electriciteit. Op 30-jarige leeftijd trok hij naar Parijs waar hij werkte voor bedrijfjes als timmerman en doe-het-zelver. Hij maakte in de periode rond het jaar 1870 een dynamo die veel grotere spanningen kon produceren. In toepassingen is de dynamo misschien het best bekend voor fietsverlichting of voor energie in auto's. Voor bedrijven waren ze revolutionair in de vorm van electriciteitsgeneratoren die werden aangedreven op stoom. Gramme ontdekte ook dat je die electriciteit veel verder kon transporteren en gebruiken dan enkel op de plaats van energie-opwekking.

> Het principe van een dynamo lijkt simpel, je moet maar eens een oude fietsdynamo uit elkaar halen om de werking te ontdekken. Door een magneet rond koperdraad te bewegen ontstaat er stroom. Rol je de koperdraad op en gebruik je een sterkere magneet, dan krijg je ook veel meer stroomspanning.
> Zénobe Gramme overleed in 1901 en ligt begraven op het beroemde Parijse kerkhof Père Lachaise. Bij de Waalse verkiezing¨in 2005 van Grootste Belg eindigde hij op een 23ste plaats. In de gelijkaardige Vlaamse versie kwam hij vreemd genoeg niet voor in de top 100 ondanks zijn voor die tijd revolutionaire uitvindingen. Te Jehay-Bodegnée herinnert een straatnaam en een fontein nog aan de beroemde uitvinder.

Tumulus Yernawe
> Tot niet zolang geleden was de heuvel nog kaal, zodat de tumulusvorm beter tot zijn recht kwam. Nu is hij behoorlijk bebost, zodat het oude (en vervallen) kapelletje van Drievuldigheid dat op de top staat, wat verstopt ligt. Het is opgedragen aan St-Urbanus, St Denise en St Donaat, hoewel twee van de plaasteren heiligen zijn gaan lopen. Het kapelletje was sinds de 18de eeuw de bestemming voor pelgrimage. Mogelijk was het echter al veel langer een bedevaartsoord, het was helemaal niet ongewoon dat plaatsen die door het christendom als heidens werden beschouwd, op deze wijze werden gekerstend.
> Via 42 trappen kan je even tot de top wandelen. De info die werd vergaard bij opgravingen in de tumulus rond 1881 is helaas verloren gegaan. Er zou in de grafheuvel een houten kist zijn aangetroffen. Mogelijk werd de tumulus al geplunderd eind 17de eeuw bij de Franse invasies. Uiteraard ligt deze tumulus niet toevallig in de buurt van de oude heerbaan Tongeren - Aarlen.

5 tumuli van Omal
> Links liggen 4 kleinere tumuli op een rij. Een vijfde tumuli ligt aan de overkant van de verkeersweg N69, die hier in feite aangelegd is over de oude Romeinse heerweg Via Belgica (Maastricht - Tongeren - Bavay). Ook hier in de buurt staat langs de drukke N69 een herdenkingsplaat voor Marcel De Puydt (1855 -1940). De Puydt was een Luikse archeoloog (autodidact) die eind 19de eeuw heel wat archeologische sites ontdekte en de vondsten beschreef.
> De archeologische periode waarbij op keramisch vaatwerk doorlopende bandversieringen waren aangebracht noemde hij het Omalien, naar het dorpje Omal en dus verwijzend naar deze vindplaatsen. Die periode ligt ruwweg tussen 5500 en 4400 V/C. Het is de oudste cultuurperiode uit het neolthicum in onze streken, waarbij vast verblijvende gemeenschappen ontstonden. Voordien leden groepen van mensen vooral een zwervend bestaan. De vallei van de Geer moet in die tijd relatief intensief zijn bewoond, getuige de vele archeologische ontdekkingen. Dat valt wellicht te verklaren door de aanwezigheid van ondermeer silex, noodzakelijk voor het maken van werktuigen. Wat in België het Omalien wordt genoemd is ook algemeen bekend als de bandcultuur.
> Het feit dat hier een herdenkingsbordje staat voor Marcel De Puydt en de naam Omalien, refererend naar de archeologische ontdekkingen die De Puydt in de streek deed, staat echter niet rechtstreeks in verband met de tumuli. Dat aardewerk werd niet gevonden in de tumuli en was ook niet typische voor de galloromeinse tijd. Diverse onderzoekers verrichtten in de tumuli al graafwerk vanaf 1850. Volgens de lokale vertelling gaat het om de grafheuvel van een (gallo-)romeinse generaal. Onder de vier kleinere tumuli aan de andere zijde van de N69 werden de gecremeerde overblijfselen van zijn vier zonen begraven, tesamen met aardewerk en allerlei sier- en gebruiksvoorwerpen. Aldus de legende. De tumuli werden aangelegd in de tweede eeuw n/C. De vondsten werden geborgen in het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis te Brussel en in een museum te Luik.

> GR 579 passeert niet door het dorpscentrum zelf. Bij een staafkapel en een bekroningsbord voor de erkenning van Bléhen als bebloemde gemeente, kan je eventueel naar links tot het dorpscentrum wandelen. Daar kan je ondermeer ontdekken dat de republiek een eigen artisanale microbrouwerij heeft, die de Cuvée Saint-Antoine brouwt. Verder is er nog een kasteel en zie je nog veel meer mooie naamborden tegen de huisgevels. Langs de kerk kan je dan terug de Vrije Republiek Bléhen uitwandelen om weer aansluiting te zoeken in het Koninkrijk België op GR 579.

Vrije Republiek Bléhen
> In de jaren '70 van vorige eeuw was men het in Bléhen niet zo eens met het feit dat het dorpje, dat een kleine 300 inwoners telt, tesamen met 16 andere dorpen en gehuchten zou worden opgeslorpt in de anonimiteit van de gemeente Hannuit. Daarvoor was men in Bléhen te trots op het eigen dorpje. Een broederschap richtte er 'de Vrije Republiek' op. Ze bestaat nog steeds, jaarlijks worden er 'republikeinse' dorpsfeesten gehouden. Mooi ook zijn al de geschilderde naamborden aan de gevels, met daarop in het plaatselijk Waals de naam van de bewoners van de republiek.

> Even opletten bij het kasteel met de GR-tekens. De hoofdroute van GR 579 loopt bij het kasteel naar links en zo door een dreef met lorken. Naar rechts en langs het kasteel vertrekt dan weer een GR-aanlooproute die over 7 km langs de kerk en het treinstation van Amay loopt om daar de Maas over te steken en aansluiting te zoeken met GRP 575 (Condroz), te Ombret-Rawsa. In feite is dat traject een onderdeel van de oudere versie van GR 579, oorspronkelijk liep onze wandelroute immers niet zo rechtstreeks naar Luik maar via de Ourthevallei bezuiden Luik.

> We blijven op het hoofdtraject van GR 579 en gaan dus links door de lorkendreef. We stijgen wat uit de laaggelegen vallei waarin het kasteel ligt. Minder aangenaam is dat we al een een tijdje over asfalt aan het wandelen zijn en dat zal helaas ook voor de volgende 5 kilometers grotendeels het geval zijn.
> Als GR 579 weer op het plateau komt, maak je kennis met een sterk veranderend landschap. Afgetopte beboste heuvels kondigen de rand van het Haspengouwse plateau aan, we naderen de Maasvallei en de Condroz. Voorlopig wandelen we nog even over een open landbouwplateau. We kruisen er de N614 (Tongeren - Amay), eigenlijk de oude Romeinse heerbaan Tongeren - Hoei - Aarlen. Helaas is het verkeer er dezer dagen wat drukker en sneller dan in de tijd van de Romeinen om er met plezier over te wandelen. GR 579 zoekt dan ook parallelle wegen op als alternatief traject. Rechts een eenzaam gelegen vierkantshoeve met een mooie toegangspoort.
> In een erg brede bocht loopt GR 579 naar Stockay (St-Georges-sur-Meuse). GR 579 flirt wat met de N614 en alternatieve wegjes. Kort daarna rechts een slingerend verhard veldwegje op dat naar een heuvel toeloopt. Dit is niet zomaar een heuveltje in het landschap, maar alweer een tumulus.

> Langs de Rue du Tumulus komt GR 579 weer op de N614 bij een frituur. Je moet deze weg ditmaal even rechts volgen, daarbij wat uitkijkend voor het verkeer dat hier uit een dubbele bocht komt. Links dan een grasweg op, een privé-weg behorende tot het hoevedomein waar we naar toe wandelen. Je bereikt deze hoeve bij een asfaltweg vlakbij een watertoren.

> Naast de watertoren ligt het oude bakhuis van de hoeve, de gerestaureerde oven werd omgebouwd tot een artisanale pralinenwinkel. Als je het winkeltje open vindt is het zeker de moeite om even binnen te lopen en te proeven van de pralines. Chocolatier André Macors doet alles zelf, de pralines maken en ze verkopen. Zijn winkeltje is open van woensdag tot zaterdag ('s namiddags) en zaterdag, zondag en feestdagen ('s morgens).

> GR 579 verlaat alweer Yernawe door aan 'La maison en chocolat' en de hoeve links te lopen over de asfaltweg. Een beetje voorbij een pompstation ga je rechts een ander wegje op, dat langs een hondenhotel en een paar afgelegen woningen draait. Op het einde wordt het pad onverhard en draai je in een paar bochten rond een bosje. Zo kom je bij een erg lange platanendreef van het kasteel van Warfusée. Links hier en kaarsrecht vooruit langs 214 platanen die de dreef aflijnen.

> Zo bereik ik meer dan 1 km verder Warfusée. Het einde van mijn lange maar zeer geslaagde dagetappe, het is inmiddels bijna donker geworden. Een bus bracht mij in Luik. Nog één etappe te gaan.

> Een km verder kom je weer op een kruispunt, waar je oversteekt om rechtsvoor een graspad te nemen, de oude spoorbedding van een tramlijn. Die verbond vanaf 1923 over 11 km Verlaine en Jehay met de Maasvallei te Ampsin. Het tracé verliep over geaccidenteerd parcours, vandaar het bochtenwerk in de buurt van Jehay. Slechts een tiental jaren (tijdens het interbellum) was de tramlijn in gebruik voor passagiers, enkele jaren langer voor goederenvervoer. Er werden vanaf het platteland vooral bieten vervoerd, omgekeerd gingen vooral steenkolen mee. De lijn kwam niet meer in dienst na WO II. Dankzij vrijwilligers en met steun van de betrokken gemeenten kon een deel eind jaren '90 weer worden opengesteld voor wandelaars. Het is nu een prettig pad, afgezoomd met struikgewas en bomen.

> Terug in Avernas-le-Bauduin. Het is nu begin november, de dagen worden kort en ik heb een lange etappe gepland. Dat wordt dus doorstappen. Als alles goed gaat zal ik vanavond bij het kasteel van Warfusée een bus nemen naar Luik, vervolgens twee treinen die me in Landen moeten brengen om daar de TEC-bus te nemen naar Avernas-le-Bauduin. Ingewikkeld maar theoretisch moet dat lukken.

> Waar we tijdens de vorige etappe een pak vierkantshoeven passeerden, zijn ditmaal vooral kasteelboerderijen en kastelen aan de beurt. We wandelen door het minst toeristische deel van de provincie Luik, toch zit er ondanks een wat monotone start heel wat afwisseling in de tocht van vandaag.

> Als de zon aan de horizon verschijnt, ben ik al op weg. GR 579 neemt aan de overkant van de drukke N80 een pad langs een vijver dat verderop op een verharde weg komt. Voorbij een kapel, onder een spoorwegbrug en dan rechts langs de kerk van Bertrée. Langs een vierkantshoeve en bij een staafkapel rechts Bertrée weer uit.

> Kort daarna links een gebetonneerde veldweg op die GR 579 zowat 5 km zal volgen. Eerst licht stijgen door een holle weg, de rest van de tocht naar Bléhen verloopt door open veld waarbij zijwegen worden genegeerd. Onderweg een paar rustbanken, er is weinig markeringsmogelijkheid.
> Blik op oneindig. Dit is wellicht het meest eentonige deel van de hele GR 579. Misschien had ik die indruk ook omdat de tocht verloopt onder een grijze hemel. Maar wacht even, plots duikt in de leegte dan toch een verrassing op. De doortocht bij Bléhen is wel wat merkwaardig. Je wordt hier bij de ingang verwelkomd met een bord 'République libre de Bléhen'. Welk verhaal schuilt hierachter?

> Na Bléhen bereikt GR 579 al snel het volgende dorp, Lens-Saint-Rémy, dat je binnen komt over een pad langs de oude abdijmuur. GR 579 loopt vervolgens langs de voorgevel van het voormalige karmelietessenklooster.
> Lens-Saint-Rémy, vroeger ook bekend als Lens-les-Béguines (naar het begijnhof dat er sinds de 14de eeuw was gevestigd), wordt in de volksmond gewoon 'Lin' genoemd. Het dorp telt zowat 1000 inwoners.

> Even de valleiweg N637 kruisen om aan de overzijde verder de Geer te volgen, ze loopt nu door een paar weiden. Daarbij was één van de eenvoudige brugjes (oude spoorwegbils) ingestort. Over de pinnekesdraad van een weide dan maar om zo verder te wandelen. Bij regenweer is het trouwens oppassen op deze korte brugjes: Bemossing kan de spoorwegbils spekglad maken. De Geer is door de toevoer van talloze bronnen ondertussen al uitgegroeid tot een stevige beek. Via een kronkelend bospaadje kom je op een rechter bospad waarop je naar links draait. Het eindigt bij een straat kort bij het centrum van het dorp waarnaar de rivier is genoemd (of omgekeerd?): Geer. Even rechts-links om een betonweg een tijdje te volgen. Onze wandelroute draait dan naar het zuiden en maakt een zigzag door een woonwijk van Geer.
> Op een kruispunt met een mooi houten kruis neem je een wegje linksvoor. Het holle graspad komt bij een betonnen weg die je links oploopt. Langs een busdepôt bereik je een kruispunt met links een bushokje. GR 579 loopt hier gewoon rechtdoor, maar als je geïnteresseerd bent in Romeinse tumuli kan je hier een interessant omwegje maken. Ga dan links op de weg naar Omal langs het bushokje om onmiddellijk daarna een wegje rechts te nemen. Dit wegje draait voorbij een hooggelegen woning om dan te dalen naar de N69.

> Dit mooie pad langs veld, kreupelhout en wei bocht wat langs een bosje en bereikt een asfaltweg in de buurt van een kerkhof. Links hier en zo kom je al snel bij de Sint-Servaaskerk van Lens-Saint-Servais. GR579 passeert langs de kerk en gaat dan links een graspad op, naaste een oude hoeve met mooie ingangspoort.
> Deze voetweg is duidelijk gemarkeerd als alleen te gebruiken door wandelaars. Iemand heeft hier (met de nodige zin voor ironie ?) een bordje 'Champs-Elysées' aangebracht.

> Langs het oude karmelietessenklooster loopt GR 579 rechtdoor over een asfaltwegje dat je in een bocht wisselt voor een veldweg, zodat je in dezelfde (noordoostelijke) richting blijft lopen.
Links van het pad bevindt zich het prille brongebied van de Jeker, gevormd door een samenloop van opborrelende bronnetjes en net gevormde beken. Hier in Wallonië is de Jeker bekend onder de naam Geer (uitgesproken als 'Djer'). We zullen het hier nog jonge riviertje verderop langs GR 579 een tijdje volgen. De rivier zal uiteindelijk na zowat 55 kilometer uitmonden in de Maas te Maastricht.

> Het paadje draait verderop naar rechts, bereikt een weg en verlaat deze snel door links een natuurgebied in te trekken. Hier krijgen we de jonge Geer te zien. GR 579 zal over zowat 2 km trouw het riviertje volgen, eerst door een beboste natuurstrook met redelijk dichte begroeiing.
> Verderop lopen de rivier (zeg maar beek) en het pad achter een wijk. Daarbij moet je zeer kort na mekaar een aantal kleine toevoerbeekjes oversteken, afkomstig van bronnen die vlakbij ontspringen. Even later loop je door een nat gebied waar ondermeer riet een schuilplaats biedt voor nogal wat vogels.

> De oude bedding bereikt een weg die je naar rechts volgt om zo de snelweg E42 over te steken. Aan de overkant volg je bij een V-splitsing de linkse aftakking. Zo loop je een wijk van Bodegnée binnen en kom je op een andere asfaltweg. Deze volgen en bij het einde van een huizenrij gaat de weg dalen in de beboste vallei van het riviertje Yernawe. In de vallei vormt de Yernawe hier een aantal vijvers. GR 579 blijft op dezelfde weg en zet koers naar één van de prachtigste kastelen van Wallonië, het waterslot van Jehay.

> Je kan na dit uitstapje GR 579 terug oppikken door rechts de N69 over een paar honderd meter te volgen, ofwel neem je dezelfde weg terug naar de plek waar je GR 579 verliet. Onze langeafstandsroute steekt dus de N69 over. De veldweg komt 900 meter verder bij een asfaltwegje in open veld. Links hier en nu de hele tijd rechtdoor tot in het centrum bij de kerk van Les Waleffes. In de omheiningsmuur van het kerkgebouw is een bronzen herdenkingsplaat voor Hubert Krains.

> Op het kerkplein van Les Waleffes was het even tijd om te picknicken nu ik in Omal onverwacht langs een broodautomaat was gepasseerd. Daarna verder, aan de kerk rechts en na 500 meter links een asfaltwegje op. Langs een mooie oude boerderij en na een bocht komen we langs het kasteel van Les Waleffes, dat geflankeerd wordt door twee opvallende peperbustorens. Dit is eigenlijk nog het oudst overgebleven deel van het kasteel (vnl 16de eeuws) of eerder de vroegere kasteelboerderij, waarvan de geschiedenis tot de 14de eeuw terug gaat.
> Het classicistische kasteel zelf zie je pas als je even mee draait met de verkeersweg om de hoek. Het is opgetrokken in zachtroze natuursteen uit het Maasland tijdens de eerste helft van de 18de eeuw. Het is een privé-domein, dus verder dan de ingangspoort kan je niet gaan.

> In de buurt van het dorp Borlez kruist GR 579 bij een Sint-Elooikapel een weg, loopt dan langs enkele voetbalvelden en door een wijk, tot de weg draait.
> Onderweg hou je steeds een watertoren op een paar honderd meter rechts. Verderop links een aardeweg inslaan die overgaat in asfalt als we de N65 (Huy - Waremme) naderen. Aan de overkant van de weg loop je langs het erf van een boerderij. 100 meter verder had de boer wellicht doelbewust een paar karren over het pad gezet, blijkbaar met de bedoeling om passanten de doorgang te ontmoedigen. Achter de karren loopt het pad in principe gewoon verder, maar het was verdwenen, omgeploegd.

> Even terug om ter hoogte van een rustbank bij de torens een andere asfaltweg te nemen. We lopen hier en de volgende kilometers door een deel van Waals Haspengouw met nogal wat fruitkweek. Rond het kasteel van Waleffes staan nog traditionele hoogstammen, langs de veldweg waarover we nu lopen staan plantages met commercieel meer lucratieve laagstammen.

> Voorbij het kasteel van Seraing gaan we bij een oude boerderij rechts een weg op die al snel meer zuidelijk gaat draaien en langs meer fruitbomen passeert. Dit wegje kruist enkele wegen waaronder een waarover GR 412 (Sentier des Terrils) loopt.
> Niet veel later bereiken we een kruispunt aan een grote kapel bij de toegang naar het dorp Verlaine. De kapel is gewijd aan Sint-Urbanus, Sint-Rochus en Sint-Job. Schuin tegenover de kapel vervolgt GR 579 naast een tuin over een asfaltwegje.

> Het is hier in feit gemakkelijk om het juiste verloop verder te vinden. Gewoon de electriciteitspalen verder volgen (er staan witrode GR-tekens op geschilderd). Zo kom je wat verder op een verhard baantje dat je verder volgt, eerst in oostelijke richting, daarna in noordoostelijke richting.
> We komen langs een grote boomgaard en nemen kort daarna rechts een weg langs een andere boomgaard. Bij de eerste huizen van Seraing-le-Château gaan we rechts door het dorp. Langs de kerk en verderop zie je rechts (op 300 meter) de indrukwekkende ruïnes van het kasteel van Seraing.