> Ditmaal blijven we rechtdoor vervolgen, 'Mol-Om 80' dus. We lopen de hele tijd op de grens tussen de provincies Antwerpen (links) en Limburg (rechts). Het akkerland dat links en linksvoor ligt, werd bij de vastlegging in 1839 van de grenzen tussen het nieuwe België en Nederland, naar Mol overgeheveld. De Bergeykse Heide was voordien dus Nederlands. Die grenscorrectie werd gecompenseerd met land verderop langs de Mol-Om.
> Typisch voor de wegen hier is dat de brede zandweg gewoonlijk is voorzien van een aparte, verharde strook voor fietsers.
Misschien is het wat eentonig wandelen op die rechte, ontdubbelde weg. Als we eindelijk op een wegkruising komen zijn we op de grens met Nederland.

> Rechts staat grenspaal 194, wij gaan echter links een gelijkaardige brede weg met fietspad op. De witrode GR-markering die je hier mogelijk ziet behoorde tot GR 561 maar werd nooit verwijderd bij de radicale hertekening van die route. Al snel komen we langs grenspaal 195.

> Ter hoogte van café-restaurant de Maat volgen we de drukke verkeersweg nog 500 meter richting Postel, dus de verkorting V60. Eigenlijk hetzelfde verbindingsstuk als bij de vorige lus maar dan in omgekeerde richting. Van de drukke weg naar Postel en Nederland raken we eindelijk af door de tweede weg rechts te nemen (Russendorp). Weer langs het moordmonument (zie uitleg bij de pagina over de middenlus) en steeds maar rechtdoor tot bij de Steen der Zeven Heerlijkheden (uitleg zie pagina over de middenlus). Daar links, het Postelvaartje over en 600 meter rechtdoor tot bij het einde van de verkorting V60.

> De noordelijke lus van Mol-Om is ook de meest rustige van de drie. Hier wordt volop de kaart van groen en natuur getrokken. We passeren amper huizen, laat staan een dorp of gehucht. De 'minst verharde' lus ook, veel zanderige bodem onder de schoenen. Enkele rechte stukken kunnen wat eentonig zijn maar daar kan je dan eens stevig op doorstappen. Behalve in natuur vertoeven, lopen we ook weer langs een kanaal en er wordt nogal wat geflirt met provincie- en landsgrenzen. Ook deze lus lopen we in tegenwijzerzin. We starten bij café De Maat, gelegen langs de verkeersweg tussen Postel en Balen.

> ! De volgende kilometer kruisen we enkele GR's. Geen probleem met het Nederlandse Grenslandpad, dat is witrood bewegwijzerd maar op de grens lopen we ook even samen met het Nederlandse Streekpad 'Brabants Vennenpad' en daarvoor zijn net zoals bij Mol-Om geelrode tekens gebruikt!

> Bij grenspaal 195 gewoon rechtdoor. Als we weer in bos komen, nemen we bij grenspaal 196 rechts een pad het bos in. Hier ben ik wat verkeerd gelopen. Goed de padmarkering volgen dus, zodat je het juiste neemt in dit bos, dat is doorsneden van paden. Ik vind de Mol-om terug net voor hij bij een stuk verkaveld bos komt.

> Bij het huis Van Roy draaien we rechts over een kiezelweg en al snel weer links. We komen van verder uit op de Postelse Heideweg. Eigenlijk wandelen we hier al een tijdje in Nederland! Deze rustige asfaltweg volgen we voor een kleine kilometer om dan op het einde van een bos een paadje links te nemen. Dit rechte paadje leidt ons weer tot op de grens tussen Vlaanderen en Nederland. We gaan er rechts over een prettig zanderig pad weer de grenslijn volgen.

> Bij een kruispuntje (met picknickbank) wandelen we rechtdoor langs een mini-camping. Zo bereiken we grenspaal 197 en een kruispunt van wegen. 300 meter links (niet langs Mol-Om) ligt de beroemde Vlaamse dancing 'De kaasboerin', populair bij bejaarden en liefhebbers van het levenslied. De zaal heeft een vroegere geschiedenis van smokkelcafé hier op de grens. Korter bij (en op Nederlandse grond) ligt Café Dennenlucht. Opletten hier om niet te verwarren met de geelrode markeringen van het Brabants Vennenpad.
> Op het kruispunt, bij taverne Dennenlucht, schuinlinks nemen en niet schuinrechts want daarheen loopt het Brabants Vennenpad. Een brede grindweg met parallelle betonweg volgen we nu kilometerslang. Een pad om de pas er in te zetten. Dit was ooit de belangrijkste verbindingsweg van Antwerpen naar Aken en Keulen. Uiteindelijk komen we een km of 3 verder uit op een zessprong. Hier staat ook een relatief recent oorlogsmonument, waar een boeiend verhaal aan vast hangt.

> Terug op het punt waar we Streek-GR Mol-Om verlieten om de abdij van Postel te bezoeken. Komende uit het noorden gaan we rechts een brede keienweg op, de Arendonkseweg. Hij loopt een tijdje tussen bosrand en weiden en akkers om bij de toegang tot een privé-domein rechts te vervolgen.

> Opvallend is de talrijke aanwezigheid van brede wespenorchis, een orchideeënsoort die hier in de Kempen blijkbaar helemaal niet zeldzaam is zoals ik verder op deze etappe zou merken. Nu, half augustus, zijn ze wel helemaal uitgebloeid.

> We komen langs een wit buitenverblijf met grote schuur en na bijna 3 km op de Arendonkseweg bereiken we het kanaal Turnhout - Dessel (picknickbank). Rechts op 300 meter ligt een brug van de E34 maar we gaan links hier om over iets meer dan 2 km het hier kaarsrechte kanaal Dessel - Turnhout - Schoten te volgen. Onderweg is het ook wat oppassen voor de talrijke fietsers die eveneens het geasfalteerde jaagpad gebruiken. Het is een mooie omgeving door de groene afzoming met eiken. Onder hun stammen groeien zeer veel melkzwammen in de graskant.

> We komen over het jaagpad langs een houten brug die naar de vogelkijkhut Lange Linnenput leidt. Libellen fladderen over het moerassige natuurgebied. In de vogelkijkhut die over natuurgebied 'De Ronde Put' kijkt, kon ik in de verte een grote zilverreiger waarnemen, hij is nog groter dan de meer voorkomende blauwe reiger. Ietsje verder is nog een houten pad, onderdeel van het lokaal natuurpad van de Ronde Put, bewegwijzerd met witgetopte houten palen.

> We bereiken uiteindelijk het ophaalbrugje over het kanaal ter hoogte van de weg Retie - Postel. De horeca is hier goed vertegenwoordigd en draait vooral op het fietstoerisme. Ook als je een camping wil zit je goed op dit punt. Zowel richting Postel als richting Retie ligt een camping (zie pagina wandelinfo).

> Opgelet, er zijn hier nogal wat GR-tekens geverfd. Aan de overkant (café-restaurant) loopt immers Streek-GR Kempen en aan deze zijde komt de GR 565 er weer bij. We blijven dus langs deze zijde van het kanaal en vervolgen in dezelfde richting. Het witrood van GR 565 verlaat ons alweer snel naar links, wij blijven nog een paar 100 meter op dat jaagpad - tot de fietsers- en voetgangersbrug - om dan ook links te gaan.

> Al snel nemen we in de buurt van een betonnen schuilhokje nogmaals rechts. Dat pad volgen we nu weer bijna 3 km. Het is hier erg rustig. Nog eens een afgelegen, wild stuk op Streek-GR Mol-Om. Links ligt een wat moerassig gebied waarin berken groeien. Rechts is de grond wat droger en groeit naast berk ook grove den.

> Op de zessprong komt van links de Bladelseweg, eigenlijk de oude Romeinse heerbaan van Leuven naar Den Bosch. Die weg nemen we niet, wel de weg LINKSVOOR, eveneens een breed dubbelpad. Weinig te beleven op deze lange rechte stukken. We kruisen na 1,3 km de Reuselse weg en lopen tesamen met GR 565 (Sniederspad) nog eens 700 meter rechtdoor. Dan links over een prettig, grassig zandpad. Na 600 meter slaat Streek-GR Mol-Om naar rechts af. Als je een bezoek aan de abdij van Postel wil brengen dan is dit het meest geschikte punt om af te wijken van de wandelroute, want Postel ligt niet rechtstreeks langs Mol-Om maar wel langs GR 565. Postel heen en terug betekent 2,5 km extra (over GR 565).

> Let ook op de grote wespenorchissen (bloeien in juli) en kijk vooral uit naar de aromatisch geurende wilde gagelstruiken links van het pad. Gagel werd vroeger nogal gebruikt bij het brouwen van bier voor hopbellen populairder werden.
> We kruisen een beek en komen kort daarna nogmaals langs zo'n betonnen schuilhok. Links van het pad verschijnen heideveldjes (in bloei in augustus). Bij een huis draait het pad iets meer in oostelijke richting.
> Wat later komen we op een V-splitsing waar we het hoofdpad verlaten en linksvoor vervolgen. Dit rechte pad tussen bos en veld bereikt een asfaltweg. We steken deze voorzichtig over en vervolgen aan de overkant over een smal paadje dat naar de drukke weg tussen Postel en Balen loopt. Café De maat komt weer in zicht en zo is ook de noordelijke cirkel van Streek-GR Mol-Om helemaal rond gemaakt. Einde.

Norbertijnerabdij Postel
> Toen de abdij hier rond 1135 werd gesticht, was ze eigenlijk vooral bedoeld om via landbouw inkomsten te genereren voor de abdij van Floreffe. Pas in het begin van de 17de eeuw werd ze verheven tot priorij en enkele jaren later volgde eigenlijk de echte afscheuring van Floreffe en werd Postel een volwaardige abdij. In 1797 werd de abdij afgeschaft om pas 50 jaar later weer te worden heropgericht. Vandaag leven er nog zo'n 20 broeders in de abdij, ze behoren tot de Norbertijnen.

> Postel-bier is niet echt origineel, de abdij verhult niet dat het bier wordt gemaakt door brouwerij De Smedt in het Vlaams-Brabantse Opwijk. De artisanale Postelse abdijkaas daarentegen wordt wel hier in de abdij gemaakt, sinds 1947. Om je monnikenmaal kompleet te maken kan je ook nog Postelbrood kopen. Ter plaatse kan je al die produkten kopen in de abdijwinkel. Wie geïnteresseerd is in kruiden moet zeker ook eens door de kruidentuin van de abdij lopen.
> Centraal bij de ingang van de abdij staat ook een opvallende wandelboom. Hij duidt niet enkel de richting van het Sniederspad aan maar ook van de Via Monastica, een Santiagopad dat langs vijf Norbertijnerabdijen naar de Franse grens en verder loopt.

> Het meest opvallende aan Postel dat vandaag op je netvlies en vooral in je neusgaten achterblijft, is de geur van braadworst en frit. Behalve horecazaken is er zelfs een speciaal terrein bij de autoparking dat vol staat met frituren, wafelkramen en Cora van Moravarianten. Terwijl de abdij van Averbode een likdreef heeft, lijkt die van Postel een fritdreef te hebben...

Natuurgebied De Ronde Put
> Deze brok natuur bestaat uit venen, loofwoud, heide, broekbos, rietveld en oude turfputten. Van oorsprong is het een moerassig gebied, menselijke ingrepen over de voorbije eeuwen gaf De Ronde Put zijn huidige uitzicht.

> Bij natuurliefhebbers is De Ronde Put vooral bekend voor de talloze libellensoorten en uiteraard vallen ook de vele verschillende vogelsoorten rond, op en boven het water op. Wat planten betreft is er een grote variatie aan grassoorten. Tot in de jaren '70 kwam de otter hier nog voor. Inmiddels is die helaas al jaren uitgestorven in Vlaanderen.

> Uit de bloeiperiode van Postel (begin 17de eeuw) is nog heel wat bewaard, zoals het poortgebouw en twee vleugels van het klooster, een (niet meer functionele) brouwerij en de beiaardtoren in zandsteen. De oudste delen van de abdij zijn echter terug te vinden in delen van de abdijkerk (het enige deel van de abdij dat ook binnenin kan worden bezocht), ze zijn van eind 12de eeuw. In de bibliotheek worden ondermeer oude werken uit de drukkerij van Plantijn bewaard, de bib is echter enkel met gids en op aanvraag te bezoeken.

Grenspalen B - NL
> Voor 1830 waren het huidige België en Groothertogdom Luxemburg onder het gezag van het Nederlandse huis van Oranje. Met de opstand van de Zuidelijke Nederlanden tegen Willem I in 1830 moeten de grenzen opnieuw worden vastgelegd.
> Een krachtmeting tussen Nederland en Frankrijk over de grenzen zal de volgende jaren de jonge Belgische politiek overheersen. In 1838 aanvaardt Willem I eindelijk de XXIV artikelen en dus ook de uitgetekende grens. In 1839 wordt het akkoord ondertekend en vanaf 1843 start een Belgisch-Nederlandse commissie met de afbakening van de oostelijke grens op het terrein. Vandaar dus dat in de ijzeren palen het jaartal 1843 is gesmolten en niet 1830.
> De gietijzeren palen (hol binnenin) werden vervaardigd in de Cockerill-fabrieken van Seraing. Ze wegen ongeveer 372 kg per stuk. Je verplaatst dus de grens niet even snel. Het octagonale onderste deel (grotendeels in de grond) is 1 meter lang. De top is een gestileerde dennenappel. In de 170 jaren dat ze er staan hebben ze heel wat te verduren gekregen: Jagers die ze als schietobject gebruiken, boeren die ze scheefrijden met hun machines, vandalisme, enz... Niet weinigen zijn er hun dennenappeltje, dat de paal aftopt, bij ingeschoten, zoals paal 195. De grenspalen tussen Nederland en België zijn genummerd van 1 tot 369. De nummer 1 staat op het drielandenpunt te Vaals / Aken / Moresnet en de nummer 369 staat aan de Noordzee in het Zwin. Langs Mol-Om lopen we langs de nummers 194 tot 197.

Crash van Lancaster I ME846
> Het oorlogsmonument aan je rechterzijde herinnert aan oorlogsdrama. In de nacht van 21 op 22 juni 1944 - even vóór middernacht van de langste-dag-van-het-jaar - stegen vanop diverse vliegvelden in Engeland meerdere RAF-squadrons jachtvliegtuigen en bommenwerpers op met bestemming Wesseling bij Keulen. Doel: Bombardement op Duitse fabrieken en installaties van synthetische brandstof. Ook de Lancaster 1C-ME846, met een zevenkoppige bemanning, nam hieraan deel. Met behulp van zware schijnwerpers zoekt het Duitse afweergeschut de donkere lucht af vanop de grond. De omgeving Postel - Balen ligt op een veel gebruikte geallieerde vliegroute.
> Plots wordt de Lancaster 1C-ME846 door een luchtdoelgranaat getroffen. De stuurboordmotor staat in brand. Het afsluiten van de brandstoftoevoer helpt niet en het vuur breidt snel uit. Captain Davis moet zeer vlug handelen nu en beveelt via de intercom zijn mannen om onmiddellijk te springen. Het vliegtuig was inmiddels gedaald van 6.000 naar ongeveer 5.000 meter hoogte, springen zonder zuurstof was niet evident. 4 van hen gaan het vliegtuig uit. 2 anderen blijven aan boord, daarvan was er wellicht al 1 dood. Terwijl zijn makkers een uitgang zochten in het brandende vliegtuig, trachtte Captain Mark Davis het toestel zo goed mogelijk recht te houden, om het springen mogelijk te maken. Terwijl de 4 bemanningsleden met hun parachute open neerdalen in het donker, zien ze de Lancaster in een vuurbal neercrashen. 2 dode bemanningsleden werden later door de Duitsers geborgen. Van kapitein Davis is er geen spoor.

> Van de 4 bemanningsleden die veilig op de grond geraakten werden er 3 gevangen genomen door de Duitsers en afgevoerd als krijgsgevangene. Enkel de Australiër Peter Knox slaagt er in om uit de handen van de vijand te blijven. Hij wordt bij Balen ontdekt door de 13-jarige Fonske Vermierdt, na gesnuffel en geblaf van zijn hond waarmee hij op wandel is. Knox heeft geluk, hij komt terecht bij hulpzame mensen van Balen die hem wekenlang verbergen en hem in contact brengen met Belgische weerstanders. Peter Knox is er zelf bij als begin september Brussel wordt bevrijdt. Na de oorlog zou Knox nog een dankbrief schrijven naar de Kempenaars die hem zo hebben geholpen.
> Hier lijkt het verhaal te eindigen maar 60 jaren later komt er een wonderlijk vervolg. Naar aanleiding van een tentoonstelling in Balen in 2004 over WO II, waarbij ook de dankbrief weer opduikt, krijgt organisator Kamiel Mertens de vraag van Fons Vermierdt of er nog een spoor zou kunnen worden gevonden van de soldaat die hij destijds vond en hielp. Via internet komt Mertens in contact met de dochter van Peter Knox, Jane Knox. Peter Knox is inmiddels overleden maar Jane Knox is zeer enthousiast en ze bleek al op zoek te zijn naar de andere overlevenden van de crash. Uit die contacten is uiteindelijk het initiatief voort gekomen om hier een herdenkingsmonument voor de crew op te richten.
> In september 2006 werd hier in aanwezigheid van nakomelingen van bijna alle (inmiddels overleden) bemanningsleden van de Lancaster en ook familie van de Vlaamse betrokkenen dit monument inghuldigd. Daar eindigt echter het verhaal niet. Wat de betrokkenen (en niet in het minst de familie Knox) nog bezig houdt is het antwoord op de vraag wat er met de heldhaftige kapitein Davis is gebeurd? Dankzij zijn koelbloedigheid was het voor de mannen mogelijk om te springen, ten koste van zijn eigen leven. Nooit werd zijn lichaam terug gevonden. Ook de precieze crashplaats is verloren gegaan. Het monument is geplaatst in de omgeving waar de crash moet zijn gebeurd maar verder is er geen spoor meer.
> Het verhaal ontging ook Koen Peters en Steven Geukens niet, twee amateur-archeologen. Na grondig opzoekwerk konden ze meer precieze informatie vinden. Op die basis trokken ze er op uit met de metaaldetector eind 2010, op enkele kilometers van waar nu het monument staat. In De Standaard deden ze hun verhaal: 'Plots zagen we langs de weg enkele bomkraters. Als een vliegtuig neerstort, verliest het altijd zijn bommen. Die vallen dan in de buurt neer. De crashplaats kon dus niet ver van de kraters liggen. Na enkele dagen zoeken vonden we een groot gat van meer dan vier meter. Enkele honderden meters verderop vonden we een diepe glooiing in het landschap. Vermoedelijk zijn daar de vleugels en de motor neergekomen. Zowel hier als in de bomkraters sloegen de metaaldetectors tilt. We hebben al tientallen stukken aluminium, kogels en ijzer opgegraven en vonden ook heel wat glas van de cockpit terug.'
> De gemeente Mol en ook de familie van Mark Davis werden op de hoogte gebracht. In oktober 2011 vond grondiger onderzoek plaats op de plek door de Belgian Aviation History Association (BAHAAT) en anderen die vertrouwd zijn met dit soort opgravingen. Daarbij werden nog heel wat fragmenten en onderdelen terug gevonden. Eén groot mysterie blijft helaas tot vandaag nog onopgehelderd: Wat er met Captain Davis is gebeurd.
> Voor wie geïnteresseerd is in meer details kan op de website van de familie Knox het hele Kempense ontsnappingsverhaal van Peter Knox lezen (in het Engels).