©
Luc Selleslagh 2009 - 2024 Trekkings.be
30. Herfelingen & Goteringen
Onderweg naar Herfelingen
Overal langs Pajotse wegen kom je Maria tegen
Herfelingen
Onderweg langs de VIP een zicht op het dorp Kester (boven) en Kesterheide (onder)
Knoestige stokoude taxusbegroeiing
Emiel Vanreepinghen
(foto © Heemkunde Gooik)
> De VIP loopt niet rond de kerk maar houdt dezelfde richting aan en verlaat zo alweer het centrum van Herfelingen. Bij een onderhouden Mariakapel links de Kamstraat in. Weer een Kamstraat en niet de laatste over onze voettocht. Zoals we in Bever al leerden is 'kam' een oude benaming voor 'brouwerij'. Langs dit slingerende wegje heb je bij mooi weer een prachtig uitzicht over Kester (rechts) en Kesterheide (rechtsvoor). Langs 'de voetbal' en de witte antenne op de Kesterheide zal Voettocht in Pajottenland over een goeie 20 kilometer passeren.
> Voettocht in Pajottenland zwerft een tijdje langs de velden op de dorpsgrenzen van Vollezele, Oetingen en Herfelingen. De detailbeschrijving kan je volgen in de gids over de VIP.
> Bij de antenne links, op het centrum van Herfelingen af. Een minuutje verder alweer links om licht te dalen. Aan de rechterzijde heb je een mooi zicht over de afgeplatte kerktoren van Herfelingen, met op de voorgrond hoogstamfruitbomen in een weide.
> Om de kerk te bereiken moet je dan rechts een kerkwegel nemen. De boer van de weide naast het pad heeft echter de gewoonte om een stuk van dit pad op 2 plaatsen te elektrificeren. Het is dus opletten en behoedzaam te werk gaan om er door te geraken zonder elektroshock.
> Langs een rij populieren bereik je zo het centrum, over nog een kerkwegel kom je bij de kerk met zijn herkenbare platte torentop. Rond de kerk van Herfelingen vind je een superette en het enige overgebleven dorpscafé, met als naam (kan het Vlaamser?) 'De Zoete Inval'.
> Door 2 X een links-rechts zigzag te nemen over verharde wegjes kom je voor de 3de X op de weg tussen Galmaarden en Kester. Even links en dan rechts naar het gehucht Goteringen met het unieke 'Huizeke Vanreepinghen'.
> We zijn nu 160 km gevorderd over Voettocht in Pajottenland.
> Terug op Voettocht in Pajottenland. Het asfaltwegje loopt door voorbij een ecoboerderij en gaat dan links een ander wegje in. Volgens de gids over de VIP was hier in de buurt een café, maar dat heeft alweer een tijd geleden de deuren gesloten. Verderop gaat de tocht verder over een mooie veldweg (rechts), die ondermeer langs een partij knotwilgen slingert om bij een asfaltwegje (beperkte markering) links af te slaan.
> We begeven ons nu richting Oetingen. De volgende 10 km via Oetingen, Strijland, Woestijn naar Gooik zijn heerlijk wandelen.
> Het toeval wil dat, toen ik hier passeerde langs Voettocht in Pajottenland, er net 2 mannen hard aan een touwzeel aan het trekken waren, met de bedoeling een half doorgezaagde boom tegen de vlakte te krijgen. Het zijn zowaar Jo Wijnant zelf en een nonkel van hem. Het touwtrekken blijkt niet dadelijk resultaat op te leveren. Ik ben dus even bijgesprongen in de tuin maar mijn extra kracht had blijkbaar nog niet genoeg effect. Even wat verder gezaagd. Uit volle kracht aan de jonge boom getrokken en jawel hij plooide....maar niet in de goede richting. Hij viel gelukkig niet op het huisje zelf, anders was dat beslist krantennieuws geworden! Toch wel efkes warm gekregen, stel je voor, het 230 jaar oude huisje tegen de vlakte net als ik hier passeer. Nu moest er enkel een afsluiting aan geloven.
> Als 'beloning' voor mijn geleverde spierkracht kreeg ik van Jo Wijnant een korte rondleiding in 'het huizeke'. Alles ligt er wat rommelig bij en de spinnenwebben hangen aan de voorruiten maar de nieuwe eigenaar is vast van plan het karakter van het huisje te bewaren. Door zijn werk kent hij ook iets van de manier om er zelf zo veel mogelijk aan te werken.
> Hij zegt mij om ook even achter het huisje te kijken: De oude verwrongen taxussen worden beschouwd als de oorspronkelijke haag die het huis moest beschermen van koude noordenwinden. Ze zijn stokoud, mogelijk aangeplant toen het huisje werd gebouwd in de 18de eeuw.
> Ook binnenin is de kamerindeling zo gedaan dat er met temperaturen werd rekening gehouden. De koudste ruimtes voor voedselbewaring enzo lagen ook noordelijk. De kinderen sliepen op de warme zolder en er was ook een kleine verbindingsruimte met een stal. Het valt ook op hoe scheef het dak staat, rechts als je voor het huisje staat helt het dak zeker een meter over.
> Op het grasveldje bij de woning wil de eigenaar een paar hoogstamfruitbomen planten en de populieren zullen moeten plaats maken voor eiken. Daarom dus dat die boom moest wijken.
> Na mijn privé-rondleiding teken ik ook nog het gloednieuwe gastenboek van het Van Reepinghenhuisje en wens ik de nieuwe eigenaar veel succes toe met het Vanreepeninghenhuisje. De nonkel van de man is alvast niet erg te spreken dat hij dit huisje aangekocht heeft: 'Ge moet er goe zot voor zijn om zoiets te kopen!' fluistert hij me achter zijn rug toe...
> Zoals andere Zuidpajotse dorp heeft Herfelingen in de 19de eeuw een aanzienlijke uitstroom van de bevolking gekend, vooral veroorzaakt door het ontbreken van werkgelegenheid buiten de landbouw, die hier - aan de vele weiden te zien - blijkbaar vooral uit veeteelt bestaat. Op 2 eeuwen tijd werd de bevolking meer dan gehalveerd. Momenteel heeft Herfelingen iets meer dan 1000 inwoners.
> Langs de weg Asse - Edingen ligt zuivelbedrijf Olympia. Dit familiebedrijf verwerkt sinds 1946 de meeste melk uit het Pajottenland. Olympia telt ongeveer 150 werknemers, die zowat 150 miljoen liter melk jaarlijks omzetten in afgewerkte zuivelprodukten: Vooral flessenmelk, boter, room en desserten op basis van melk. Er wordt zowel geproduceerd onder de merknaam 'Olympia' als voor industriële afnemers. Olympia was een sponsor van Voettocht in Pajottenland.
> Het kerkgebouw van Herfelingen is niet meteen een architecturale bezienswaardigheid. Zoals de kerken van Bever, Galmaarden en Vollezele is ook de Sint-Niklaaskerk van Herfelingen in classicistische stijl opgetrokken, in 1781. Om de toren af te werken met een spits was het geld blijkbaar op. De kerk onderging nog aanpassingen en restauraties in 1904 en in de jaren '70 van vorige eeuw. Het interieur is grotendeels 18de eeuws en de altaren werden opgekocht uit de Hoeilaartse abdij van Groenendaal, toen deze de deuren moest sluiten op bevel van de Oostenrijkse keizer Jozef II. Onder de andere kunstwerken een 16de eeuws beeld van 'Kristus op de koude steen' en een schilderij dat wordt toegeschreven aan Gaspard de Craeyer, een schilder uit de 17de eeuw waarvan nogal wat kunstwerken zijn terug te vinden in Brabantse en Vlaamse kerken.
Vanreepinghenhuisje
> Het huisje Vanreepinghen is als een prentkaart die zo uit Bokrijk komt. Eerst even twee fabels uit de wereld helpen over dit lemen huisje.
1/ Het Van Reepinghenhuisje is niet het enige lemen huis dat is overgebleven in het Pajottenland. We passeerden bijna 100 km eerder in Sint-Martens-Bodegem al het huisje Mostinckx maar de gemeente Dilbeek heeft daar zo lang getreuzeld met restauratie dat er op den duur niet veel anders op zat dan het eerst bijna volledig af te breken vooraleer het van de grond weer herop te bouwen...
> Door lokale schenkingen van landbouwmateriaal en oude huishoudspullen groeide het Vanreepinghenhuisje uit tot een klein landbouwmuseum. Vooral tussen 1985 en 2000 kwamen er jaarlijks honderden bezoekers: Scholen en andere groepen, soms zelfs uit het buitenland. Ondermeer Guy Ballet leidde bezoekers rond. (Noot: Guy Ballet was ook sterk betrokken bij het Pajots genootschap, waarbinnen Voettocht in Pajottenland vanaf 1999 werd gepromoot. Tevens heeft hij de gids over de VIP mee geschreven.)
> In 2002 wil Richardson, gezien haar gevorderde leeftijd, het huisje verkopen. Het ligt voor de hand dat de gemeente Gooik de woning zou aankopen omwille van de historische, culturele en educatieve waarde voor haar bevolking. Het gemeentebestuur van Gooik talmt echter. Geen geld. Er volgen 5 onzekere jaren. Wel werd spoed gezet achter het beschermingsdossier voor het lemen huis om te vermijden dat een nieuwe eigenaar mogelijk het gebouw zou plat leggen.
> In 2003 volgde voorlopige klassering. In 2005 wordt ingebroken en verdwijnen er nogal wat kleinere spullen. Eigenares Richardson sterft in 2006 en het Van Reepinghenhuis wacht op een nieuwe eigenaar. De gemeente Gooik, onder bestuur van burgemeester Michel Doomst, heeft wel interesse begin 2007 maar laat het aankoopdossier weer aanslepen.
> Het Van Reepinghenhuisje krijgt uiteindelijk een privé-eigenaar, Jo Wijnant. Dat is helemaal geen slechte zaak. Integendeel. Dankzij aankoop door privé-eigenaars worden waardevolle gebouwen soms gered van ondergang daar waar een gemeentebestuur faalt. Zo bvb maakten we in Herne al kennis met het kartuizerklooster waarvan de resten werden geklasseerd en gered van ondergang dankzij privé-aankoop. Jo Wijnant is aktief bij de dienst Monumenten & Landschappen en wil het huisje met respect voor zijn eigenheid weer restaureren en mogelijk weer toegankelijk maken voor het publiek bij gelegenheid.
> Ook elders in het Pajottenland zijn er nog lemen woningen of tenminste woningen die er van buiten uitzien als een lemen huis maar vaak hebben ze sterke renovatie ondergaan door bijvoorbeeld de binnenmuren met baksteen te versterken of omgekeerd; bakstenen muren met leembedekking aan te kleden.
2/ Het is ook zeker niet het oudste huisje van het Pajottenland. Er zijn een massa bakstenen of natuurstenen constructies die veel ouder zijn.
Als we superlatieven voor het huizeke Vanreepinghen willen gebruiken houden we het best op het mooiste en best bewaarde lemen huisje van het Pajottenland. Waarom er niet meer lemen huizen zijn is eenvoudig te verklaren door de vergankelijke aard van de bouwstof: Leemgrond vermengd met stro, aangebracht binnen frames van houten balken.
> Het Vanreepinghenhuisje werd gebouwd in 1777. Oorspronkelijk was de dakbedekking wellicht enkel uit stro. De laatste bewoner, Mieleke Vanreepinghen, overleed in 1995. Hij werd net geen 100 jaar. Miel van Reepinghen woonde echter voor zijn overlijden al sinds 1965 in de meer comfortabele omgeving van een rusthuis. Het lemen huisje had immers geen aansluiting op moderne voorzieningen, zoals waterleiding en elektriciteit. Het huis verkeerde in 1965 in slechte staat en werd opgekocht door Reine Richardson, een Ierse vrouw die in Brussel woonde. Ze liet het dak vernieuwen en met gerecupereerde stenen werd er een vloer ingelegd. Meer radicale veranderingen liet ze niet aanbrengen om het oorspronkelijke karakter van de woning te bewaren.
> Volgens Guy Ballet, een Gooikse heemkundige die vele jaren een oogje in het zeil hield en rondleidingen organiseerde, had Reine Richardson het Vanreepinghenhuisje gekocht omdat de ziel van de woning gelijkenissen met haar thuisland Ierland opriep. Zelf woonde ze er niet. Begin jaren '80 stond ze voor het eerst een schoolbezoek toe.
> Café 'De Zoete Inval' is ter plaatse beter bekend als 'het Vossenhol', een bijnaam afkomstig door de samentrekking van de familienamen van de ouders van de huidige uitbater; Devos - Van Holder. Patrick de Vos organiseerde enkele jaren geleden voor de grap een feest op zijn naamdag en sindsdien is Saint-Patrick's Day uitgegroeid tot een Iers caféfeest in Herfelingen.
Herfelingen
> Vandaag behoort Herfelingen tot de gemeente Herne, hoewel het dorp daar in feite historisch weinig mee te maken had. In de vroege middeleeuwen hoorde Herfelingen tesamen met Oetingen en Kester tot het zogenaamde 'Kestergewoud', plaatselijk bestuurd door een meier maar afhankelijk van de heerlijkheid Edingen in het graafschap Henegouwen.
> Parochiaal was Herfelingen eeuwenlang eveneens verbonden met Kester. De jaarlijkse processiebedevaart, die langs de 3 kerken van het oude Kestergewoud trekt, herinnert nog aan die oude band tussen deze dorpen, hoewel ze vandaag verspreid liggen over de gemeenten Herne en Gooik.
> Ook geografisch is er een belangrijke scheiding tussen Herfelingen en Herne. De oude Romeinse weg Asse - Edingen, die westelijk van Herfelingen loopt, volgt hier ongeveer de waterscheidingslijn tussen het bekken van de Dender (Mark), waarin Herne ligt en dat van de Zenne (Zuun), waarin Herfelingen ligt.