Natuurgebied Achter Schoonhoven

> Dit beemdengebied is in beheer van Natuurpunt en beslaat zowat 80 hectaren. Historisch is het een lappendeken van hooilanden, hakhoutbosjes, struweel, hagen en ruigten. Natuurpunt wil dit gebied vooral open houden, met name voor weide- en watervogels. Het centrale deel is natter, bestaat uit broeken, elzenbroekbos en lage verruiging. Je kan er in de lente dotterbloem en waterviolier aantreffen maar ook gevlekte orchis. Verrassend veel vogelsoorten vinden een thuis in dit landschap, evenals dieren zoals bunzing, steenmarter en de bedreigde eikelmuis.

> De kerktoren van Zichem komt in zicht maar we draaien plots 90° weg van het centrum van Zichem om de loop van de meanderende Oude Demer te volgen. Aan de overkant van de rivier zie je ook een rechtgetrokken Demer meer rechtstreeks naar Zichem lopen. Ietsje verder langs de Oude Demer is er een toegang tot het natuurgebied Demerbroeken, in beheer door Natuurpunt. In mei-juni kan je op sommige plaatsen in het reservaat honderden bloeiende orchissen aantreffen.
> Zo bereiken we, nog steeds hetzelfde oeverpad volgend, de weg tussen Zichem en Averbode. Links ligt het treinstation van Zichem, rechts wandel je naar het centrum van Zichem. Hier eindigen we onze tweede etappe langs Streek-GR Hageland.

> We pikken Streek-GR Hageland weer op boven de stad Aarschot, bij de middeleeuwse Aurelianustoren. Het traject van de langeafstandswandeling vervolgt daar in een wijkstraat met nogal wat recente huizenbouw aan de linkerzijde. Wat lager komen we langs het beeldje van de zeeldraaier (touwslager). Daar rechts over een brede asfaltweg tot bij de Sint- Rochuskapel. Deze kapel staat bijzonder in de belangstelling op 15 augustus als het Aarschotse lichtfeest plaats vindt. Dan worden de stadslichten gedoofd en duizenden kaarsen over de hele stad creëren een feeërieke sfeer. Het Sint-Rochuslichtfeest is de voorbije jaren uitgegroeid tot het grootste toeristische evenement in Aarschot.

> Vlak voor de kapel links een stijgend en slingerend asfaltwegje in. Waar die weg naar rechts bocht, lopen we rechtdoor bos in, ditmaal over een smal paadje dat op de hellingflank loopt. Verderop verbreedt het wat en volgen er een paar splitsingen. Parallel met een donkere kloof lopen we tussen de Amerikaanse eiken zo de Leiberg op. Boven, bij een geasfalteerd baantje, infobord en rustbank gaan we links. 100 meter na een wegkruising draaien we links een kiezelweg op die al snel onverhard wordt. Helaas is de omgeving wat aangetast door verkavelingkanker.

> Langs dennenbos en voor we aan een paardenweide komen, nemen we rechts een smal paadje. Wat opletten hier want na zowat 100 meter nemen we links een nog onopvallender pad tussen opgeschoten struikgewas. Het kan wat overgroeid zijn 's zomers.
> Zigzaggend tussen weiden en beboste stroken lopen we even later in het spoor van het lokale wandelpad Rillaarse Heuvels. Na een tijd bereiken we weer een asfaltweg, we gaan er links en op het einde nogmaals links naar de drukke N10 (Aarschot - Diest).

> Voorzichtig kruisen we deze verkeersweg bij een linde, er is geen zebrapad! Langs een houtzagerij om kort daarna de Grote Motte over te steken en links door een nat bos van populier en andere vochtminnende vegetatie te wandelen. Zo passeren we langs de rand van het natuurgebied Achter Schoonhoven. Er kan hier 's zomers nogal wat reuzenberenklauw groeien, een exoot waar je je handen beter afhoudt als je geen brandwonden wil oplopen.

> We draaien even later links over een pad dat bij nat behoorlijk modderig kan zijn en zo komen we op de oever van de Demer. We nemen er het met kiezel bedekte oeverpad naar rechts. Langdorp komt in zicht, GR Hageland komt in de buurt van de ijzerzandstenen Sint-Pieterskerk van Langdorp ter hoogte van een recreatieve brug over de Demer. De kerk herbergt een uniek 18de eeuws Robustelly-orgel. Het zicht naar de kerk van Langdorp toe herken je wellicht ook van coverfoto op de topografische gids van Streek-GR Hageland.

> We wandelen de brug over en gaan onmiddellijk rechts aan de andere oever over het onverharde pad. De Demer heeft een sterk slingerende loop hier, op de oevers bloeit in augustus volop boerenwormkruid. Na bijna een kilometer loopt de GR-route weg van de Demeroever om door velden en stroken bos bij de verkeersweg tussen Aarschot en Testelt te komen.

> We wijken 100 meter naar links uit om ter hoogte van een Mariakapel niet de bredere schuinoplopende weg te nemen maar een smal pad. Het stijgt sterk rechts-links omhoog en komt boven op de kam van de Bosberg waar we rechts gaan. Langs een waterpompstation, verderop wandelen we door een niet al te fraaie omgeving van afgespannen privé-eigendommen in het bos.
> Na wat richtingwissels en lichte hoogteverschillen dalen we langzaam de Bosberg weer af. Opnieuw kruisen we de valleiweg Aarschot - Testelt en wat verder lopen we over een pad van vermalen steenslag door de natte beemden van de Demervallei, maar niet langs de rivieroever.

> Dit brede pad zullen we nu verscheidene kilometers volgen als het zich een weg zoekt langs weiden, verruigde graslanden en stroken bos. Ook het wandelknooppuntennetwerk De Merode maakt hier volop gebruik van de wandelpaden door de Demerbeemden. Verderop snijden we via een paadje even een stuk af van het draaiende hoofdpad en even later komen we op een T-splitsing met een straat. Links daar, we komen op asfalt en bij de spoorweg draaien we rechts mee om vanaf hier zowat 1 km in een rechte lijn naast de spoorlijn Hasselt - Leuven te wandelen. Dit pad wordt op een mooie dag ook druk gebruikt door fietsers.

> We bereiken uiteindelijk het treinstation van Testelt, waar we een zachte bocht naar rechts nemen, langs een café, frituur en krantenwinkel. Door de hoofdstraat van Testelt (Stationsstraat) wandelen we recht op de ijzerzandstenen kerk af. Een typisch voobeeld van zogenaamde 'Demergotiek', waarvoor in de eerste plaats het gebruik van Hagelandse ijzerzandsteen zo kenmerkend is. Daar maken we een halve ronde in tegenwijzerzin om aan aan de achterkant een kerkepad te vinden dat ons tot bij het fraaie watermolenhuis van Testelt brengt, een 17de eeuws gebouw, eveneens opgetrokken in de roestige Diestiaanse ijzerzandsteen. Het was een banmolen van de abdij van Averbode.

> Via een paar dorpsstraten zoeken we weer de spoorlijn op. We bereiken bij een overweg aan de voet van de Voortberg een punt waar verschillende GR-trajecten een kruispunt vormten, gemarkeerd met een wandelwijzer en rustbank. Vanaf hier zal Streek-GR Hageland tot in de omgeving van Diest in het spoor lopen van de beroemde GR 5 (Noordzee - Middellandse Zee). Niet ver van dit punt vertrekt ook nog een variant GR 5-traject tussen Testelt en Zichem. De Voortberg herbergt in de zomermaanden een bijzondere gast, de phegeavlinder.

> Streek-GR Hageland steekt aan de Voortberg niet de spoorlijn over maar vervolgt in dezelfde richting met de witrode tekens van GR 5. We wisselen de spoorlijnweg in voor de Demeroever als we verderop zacht naar rechts draaien en een brug over de Helpe oversteken, die hier in de Demer mondt. Een goed en mooi wandelpad voert ons langs de oevers van de Demer met links van ons het natuurgebied Kloosterbeemden.

De Kloosterbeemden en Demerbroeken

> Het natuurgebied waar we langs wandelen is in beheer door Agentschap Natuur & Bos, door de Vlaams overheid dus. Het strekt zich uit tussen de Hulpe en de Demer. De naam Kloosterbeemden verwijst nog naar de zusters van het Zichemse Elzenklooster, die tot in de 18de eeuw het vruchtgebruik hadden over de hooilanden in dit overstromingsgebied.

> In de 19de eeuw werden de beemden versnipperd privé-bezit. Er werd vooral veel hooi geoogst en zelfs uitgevoerd als paardenvoeder. Door het wegvallen van het paard als werkkracht benutten landeigenaars in de natte beemden hun areaal meer en meer om er snel groeiende populieren aan te planten voor houtproduktie. De Vlaamse overheid kocht eind 20ste eeuw heel wat percelen op met de bedoeling er een groot natuurgebied van te maken. De vele populierenplatages, waaronder slechts een soortenarme kruidlaag kan groeien, worden sindsdien geleidelijk vervangen ten voordele van een meer natuurlijke omgeving van vooral rietruigten, natte graslanden en moerassig gebied. Heel wat vogelsoorten vinden immers een ideaal habitat in zulke omgeving. Er werd gewerkt naar een eenheid van een veel grotere brok natuur, door de verbinding met het natuurreservaat Demerbroeken, waarvan de Kloosterbeemden nu een onderdeel vormen.

> Ten noorden van de Hulpe strekt zich immers een nog veel groter natuurgebied uit, daar zorgt vooral Natuurpunt voor de aankoop van percelen en het beheer ervan sinds eind jaren '80. Dat gebied, waardoor ook de spoorlijn Hasselt - Leuven loopt, strekt zich uit tot het Vierkensbroek en de Voortberg en bestaat voor een groot deel uit moeras met rietruigten. Het is mogelijk om een mooie rondwandeling te maken door de Demerbroeken en de Kloosterbeemden, van het station van Zichem tot de Voortberg. Hiervoor combineer je twee tracés van GR 5 tot een luswandeling van 5,5 km.

De Demer in het Hageland

> Tot begin 20ste eeuw werd de Demer bevaren. Steden en dorpen als Aarschot, Testelt en Zichem danken er hun ontwikkeling aan. Zo werd over de Demer ondermeer de ijzerzandsteen vervoerd, waarmee kerken en belangrijke burgelijke gebouwen werden opgetrokken.

Het Melkdrupje of de Phegeavlinder

> De phegeavlinder heeft zwarte vleugels, lichtjes doorschijnend en met een blauwe zweem. 9 witte vlekjes, kleuren elk vleugelvlak. Hieraan dankt hij trouwens zijn minder gebruikte Vlaamse naam 'melkdrupje'. Op zijn dik zwart lijf contrasteren 2 opvallende, gele banden. De zwarte antennensprieten lopen op het uiteinde wit uit. Eigenlijk voelt de phegeavlinder zich vooral thuis in warmere zuidelijke landen maar het is wel degelijk een inheemse Vlaamse vlinder. De Voortberg en Limburgse heidegronden vormen zowat de noordgrens van zijn Europese vlieggebied.
> Op de zonzijde van de Voortberg voelt hij zich in zijn sas omdat op de snel opwarmende bruine ijzerzandsteen een microklimaat heerst. Helaas is een stuk van de berg verkaveld in huizen en landbouwpercelen.

> De weinige wilde bloemen die op de open gedeelten groeien, moet de phegeavlinder dan nog delen met andere nectarjagers, zoals vuurvlindertjes, gehakkelde aurelias, bijen en kevers. Dit is zijn favoriete terrein: Half open, warm en bebloemd grasland in bos of langs een bosrand. Eigenlijk is de phegeavlinder een nachtvlinder maar wel eentje die ook overdag zeer aktief is. Niet zelden kan je hem - ongegeneerd - in parende stand aantreffen.
> Een phegealeven is dan ook kort, slechts een tweetal maanden duurt het vlinderstadium. Melkdrupjes zijn trage vliegers die korte afstanden afleggen. Erg honkvast dus, wat verklaart dat hij op slechts een paar plaatsen in Vlaanderen een standplaats heeft en hij zelfs helemaal niet in Wallonië voorkomt. Waar hij zich thuisvoelt kan de soort echter in grote aantallen verschijnen, soms honderden exemplaren!

> Op talloze plaatsen werd de natuurlijke loop van de sterk meanderende Demer ook rechter getrokken om het scheepvaartverkeer vlotter te laten verlopen. Vooral tijdens de 18de en 19de eeuw was dat het geval door de industriële ontwikkelingen en de nood aan grotere schepen en sneller vervoer. De Demer had echter een beperkte diepgang, ondermeer door sterke toevoer van slib. De spoorlijn nam de transportrol van de Demer grotendeels over, na WO I verdween het vrachtvervoer over de Demer volledig.

> De omgeving is op zijn mooist op een morgen als er wat lage mistsluiers over de beemden hangen. Links en rechts zie je hier en daar een rietvijver, het zijn gewoonlijk restanten van oude Demermeanders, overgebleven na rechttrekking van de Demer.