> De mijngronden met het terrilgebied werden na de sluiting in 1987 van de Eisdense steenkoolmijn overgedragen van de Kempense Steenkoolmijnen naar de nieuw opgerichte Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM). De druk om grote projecten te realiseren op de voormalige site van de Eisdense mijn is altijd groot geweest. Daarbij was de belangrijkste drijfveer om tewerkstelling te creëren in het door alle mijnsluitingen zwaar getroffen Limburg. Er kwam vanwege de Vlaamse, Belgische en Europese overheden heel wat geld vrij om grote projecten te realiseren. Maasmechelen Outlet Village en de vestiging van heel wat grote winkels zijn daar het resultaat van, ze werden en worden gelokt met gunstige investeringsvoorwaarden. De reconversie in de omgeving rond de oude terrils dan weer ging gepaard met mislukkingen. Eigenlijk is het aan deze mislukte plannen te danken dat lange tijd een flinke deel van het bijzondere terrilgebied kan worden opengesteld tot uniek wandelgebied. Met wat zin voor cynisme zou je durven hopen dat de projectplannen voor een verblijfspark maar blijven mislukken, zodat een nog groter gebied op termijn kan worden beschermd als waardevol natuurgebied van het Nationaal Park Hoge Kempen... Helaas is dat niet het geval en winnen de betonboeren en bouwpromotoren het van de natuurliefhebbers. Toch konden ze lang worden gebannen. Er passeerden de voorbije decennia een hele resem ongerealiseerde fantasieprojecten. Een overzicht.

Sporthuis Centrum / Center Parcs :
> Begin jaren '80 van vorige eeuw waren de verblijfsparken van het Nederlandse Sporthuis Centrum echt een revolutionair vakantieconcept. Comfortabele familiehuisjes verstopt in veel groen en met allerlei indoorrecreatiemogelijkheden. Paradepaardje is een overdekt 'subtropisch zwemparadijs'. Erg vernieuwend voor die tijd, je hoefde geen vliegtuigticket meer te kopen naar Spanje, 'de tropische temperaturen gewoon indoor naar hier brengen' was de idee. Wisselvallig weer kon een thuisvakantie niet meer verknallen. In tegenstelling tot een klassiek verblijfspark hadden de parken van Sporthuis Centrum een bezettingsgraad van bijna 100 % het hele jaar door. Sporthuis Centrum bouwde in Vlaanderen zijn eerste park in 1981, 'Erperheide' in Peer, gevolgd in 1987 met 'Vossemeren', in de buurt van Hasselt. Ooit ontstaan uit een kampeerwinkel verdwijnt de naam 'Sporthuis Centrum' voor het meer internationaal klinkende 'Center Parcs' begin jaren '80 en het bedrijf wordt in 1989 verkocht aan het Britse Scottish & Newcastle.
> Center parcs wil verder uitbreiden in Limburg en laat rond 1990 schaamteloos zijn oog vallen op de Mechelse Heide. De mijnstreek is op dat moment een economisch kerkhof na de sluiting van de laatste steenkoolmijn in 1988 en het plan van Center Parcs komt dan ook als een godsgeschenk. Gelukkig is men in Limburg realistisch genoeg om een bouwvergunning in één van de meest waardevolle landschappen van Limburg af te wijzen. Alternatief wordt het terrilgebied van Eisden / Lanklaar. Center Parcs stemt toe, de grindboer rond de terrils moet zijn uitgraving stopzetten en de grond verkopen aan de Vlaamse overheid. Het gewestplan wordt snel gewijzigd om verblijfsrecreatie mogelijk te maken en de grond wordt eigendom van Center Parcs (Scottish & Newcastle).
> In 1995 krijgt Center Parcs een bouwvergunning voor 700 cottages. 40 funderingen voor de eerste units worden gelegd, de 3 terrils worden gestabiliseerd en ingezaaid (met Europese steun) en wandelpaden en nutsleidingen worden aangelegd. Plots blaast Center Parcs het project af. De reden is wat onduidelijk maar aan de basis van die beslissing lagen wellicht verschillende redenen. De nieuwe eigenaar wil zijn nieuwe investeringen focussen op de Engelse markt maar ook een zekere marktverzadiging was zeker een reden. Bovendien is het innoverende concept van Center Parcs na 15 jaren toe aan herprofilering en bijsturing en dan is er nog de groeiende concurrentie van goedkope vliegtuigreizen naar al even goedkope vakantielanden (met name Turkije). Terug naar af dus voor een vakantiepark rond de terrils.
> Wat is er over van 'de periode Center Parcs'? Overal nutsleidingen in de grond: de witte, rode, blauwe buizen die je op vele plaatsen uit de grond ziet priemen zijn uit de jaren '90. Betonnen funderingen voor bungalowunits in de noordelijke bossen. Een verharde weg naar de top van de lange terril. Klinkerpaden op het oostelijke deel van de lange terril. Beplantingen op de terrils en langs de rand van de waterplassen.
> Het recreatiedomein Maasvallei ligt ter beschikking voor een nieuwe investeerder. Af en toe duikt één of ander spectaculair project op, zoals de aanleg op een terril van een indoorskipiste (is verhuisd naar een Nederlandse terril) maar ondertussen ligt het gebied er 15 jaren grotendeels ongemoeid bij. De terreinen zijn toegankelijk voor zachte recreatie. Met name wandelen, mountainbiken, survival en teambuilding is er mogelijk. Een vereniging heeft er ook een klimmuur en een andere club heeft er een mountainbikeparcours uitgebouwd. Als wandelaar kan je er terecht via de Hoeveweg en na betaling van 1 €. De gouden jaren voor wie op ontdekking wil. Je kon hier toen een ganse dag rondhangen zonder een andere levende ziel te zien, het terrilgebied was soms haast privé-wandelgebied voor jezelf alleen.
Dat dus allemaal in afwachting van...

Teema International :
> In 2005 dan laat de Nederlands-Vlaamse bouwpromotor Teema International zijn oog vallen op het gebied. De groep rond een aantal architecten wil er op 250 hectaren een luxueus vakantiedorp optrekken + een vijfsterrenhotel + paalwoningen op het water + luxevilla's in de terrilhellingen. Lokale en provinciale overheden hebben groen licht gegeven voor dat ambitieuze project onder de naam 'Prana Resort' maar de administratieve molen maalt traag. Vooral de Open Vld politica Lydia Peeters is er als burgemeester van Dilsen-Stokkem op gebrand om het recreatie- en natuurgebied te verpatsen aan bouwpromotoren. Teema belooft een investering van 220 miljoen € en 500 jobs en koopt de voorziene gronden op van de Schotse groep.
> Allerlei bredere ruimtelijke plannen en rapporten werden ontwikkeld maar de nodige vergunningen laten op zich wachten en in september 2009 dreigde nogmaals 2 jaren vertraging. De Raad van State had immers fouten ontdekt bij de omzetting in het gewestplan (voor de plannen van Center Parcs in 1995, maar liefst 14 jaren later!) van industriegebied naar verblijfsrecreatiegebied en vernietigde daarop het gewestplan. Teema had dus een stuk industriegrond gekocht, waarop enkel bedrijven mogen komen! Het achterpoortje werd ontdekt door de honderden toekomstige bungalows op te vatten als 'verhuurbare bedrijfsruimte' en het luxehotel als een 'industrieel bedrijf'. Dat leidde alleen maar tot meer betwistingen voor vergunningen bij Stedenbouw en uiteindelijk tot een definitieve vernietiging van de bouwvergunning. Vlaams minister voor ruimtelijke ordening, Philippe Muyters, kon op basis daarvan de bouwvergunning niet toekennen maar beloofde zich sterker te bemoeien. In december 2010 al wordt dit euvel verholpen. Via het provinciaal niveau worden de terreinen voor de bungalows ingetekend voor toeristisch-recreatieve bestemming en de weg ligt zo open voor de 261 'verhuurbare bedrijfsruimten'... Oplossing op zijn Belgisch.
> We zijn inmiddels in het jaar 2011 en voor Teema Int. lijkt de weg na 7 jaar nu vrij voor de bouwplannen. De gronden worden overgedragen van Teema naar de Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM) maar Teema krijgt wel het alleenrecht om dat jaar zijn definitieve plannen voor te leggen. Blijkbaar krijgt Teema na al die jaren echter het kapitaal niet bij elkaar om het project ook te realiseren en in 2012 verdwijnt Teema geruisloos via de achterdeur, na alle show de voorgaande jaren rond hun spectaculaire droomprojecten.

TerHills en het project Connecterra :

> De 27 ha grote Vulex-plas (ex-zandwinning) komt in 2010 in handen van de Limburgse Reconversie Maatschappij. Met de uitstap van Teema heeft de LRM nu zowat alle resterende gronden van de oude mijnsite in haar bezit. Ze treedt in augustus 2012 zelf als hoofdspeler in de circusring rond de terrils met de nieuw opgerichte werkgroep Ter Hills. Ze wordt in die periode geleid door CEO Stijn Bijnens, een Limburger met een dubieuze reputatie als oprichter van beurszeepbel Netvision / Ubizen. Ter Hills zal volledig focussen op initiatieven en investeringen rond de voormalige mijn van Eisden. De plannen voor een bungalowpark zijn nog steeds niet opgeborgen, er wordt weer gezocht naar een nieuwe investeerder...
> Een deel van de tussen 2006 en 2008 ontwikkelde masterplannen voor de voormalige mijnsite bepalen dat bij de oude schachtbokken de hoofdtoegangspoort tot het Nationaal Park Hoge Kempen moet komen. Begin 2012 krijgt dat zoneproject de naam Connecterra, refererend naar de verbondenheid met de aarde door de bezoeker van natuur en naar de vier w's waarrond het in het grote reconversieproject allemaal draait en waarin Connecterra centraal ligt: Wonen, werken, winkelen en wildernis. Tegen 2017 zou alles klaar moeten zijn om tot een half miljoen bezoekers op te vangen bij de toegangspoort van Connecterra, die zo'n 40 personen moet tewerkstellen. Er is 8 miljoen € voorzien, betaald door de LRM.
> Tot 2017 wou de overheid van het Nationaal Park echter niet wachten. Onder de gedreven leiding van Johan van den Bosch, projectleider van het Nationaal Park Hoge Kempen, worden de zaken wat geforceerd. Begin 2013 kondigt de parkoverheid aan dat ze tegen de zomer een voorlopig onthaalpaviljoen wil realiseren bij de schachtbokken. Er wordt een pad aangelegd naar de lange terril, de bewegwijzering van de oude wandelingen over de terrils wordt in juni 2013 weggehaald, het vele zwerfvuil dat jarenlang bleef liggen in het terrilgebied wordt opgeruimd, wegwijzers voor nieuwe wandelingen worden geplaatst, evenals rustbanken.
> Op 30 juni 2013 is het zo ver. De nieuwe toegangspoort opent en Connecterra wordt opengesteld voor het grote publiek. Er is voor het eerst een handige wandelkaart beschikbaar met de gemarkeerde tochten door 'Klein-Scandinavië'. De oude toegang vanuit het industriegebied van Lanklaar via de Hoeveweg sluit definitief voor wandelaars. Ik was op 29 juni 2013 de allerlaatste wandelaar die via de oude toegang, de Hoeveweg, de terrils van het oude 'recreatiegebied Maasvallei' ging verkennen.
> In juli 2013 werd in een van de schachtbokken een voorlopig pop-up bezoekersonthaal en Connecterra café' met buiten- en binnenterras open gesteld. Dat is inmiddels weer verdwenen want tijdens de winter van 2013 -2014 werd vlakbij de schachtbokken volop gebouwd aan een nieuw en volwaardig onthaalcentrum voor Connecterra, dat meteen ook de hoofdpoort vormt tot het Nationaal Park Hoge Kempen. Connecterra kreeg een eigen website.
De openstelling van het onthaalcentrum en het wandelgebied Connecterra vond plaats op 6 april 2014.
Retour van.... Center Parcs.

> Amper 2 dagen na de opening van Connecterra eind juni 2013, kondigt Ter Hills aan dat ook een nieuwe investeerder is geïnteresseerd voor de uitbating van een bungalowpark. De verrassing is nog groter als dat weeral Center Parcs blijkt te zijn. Center Parcs? Hadden zij in 1995 op dezelfde terreinen in extremis niet de bouw van een park geschrapt? Ze kunnen alvast beginnen met het opruimen van de betonnen fundamenten die toen al in de grond werden gestopt maar waar nooit iets op kwam. Voorziene opening zou plaatsvinden in 2017 maar dat werd uiteindelijk 2021. Groot verschil met 1995 is dat Center Parcs het vakantiehuizenpark zelf niet zal bouwen, dat doet LRM (voorziene kostprijs 75 miljoen), maar Center Parcs zal de uitbating op zich nemen onder de naam Ter Hills Resort. Er zijn 250 woningen voorzien + horeca + zwembad, enz.
> Wat betekent dit concreet voor wandelaars? Dat het gebied sterk wordt ingeperkt, dat de drukte onaangenaam groot kan worden, dat de bouw hier de rust zal verstoren en tenslotte dat de uitzichten vanop de terrils weer een stuk meer 'beschadigd' worden. Van 'het mooiste panorama van Vlaanderen' kan je nog moeilijk spreken. 30 hectaren bosgebied is grotendeels verdwenen. Het lijkt Natuurpunt jammergenoeg niet zo te deren, ze krijgen er compensatiebos voor terug elders. Beperkt verzet kwam er (veel te laat) wel door de politieke partij Groen en ook door een paar 'Ter Hills-fans' omdat er wandelpaden zouden worden afgesloten. De meeste Limburgers lijken het verkavelen van dit uniek landschap OK te vinden. Het Ter Hills-resort opende in mei 2021.
> Inmiddels is elders in het terrilgebied al een mastodont van een wellnesscomplex verrezen. Een betonnen constructie die een rechtstreekse aanslag is op 'Vlaanderens mooiste panorama'. Bijzonder jammer, een litteken. 12 miljoen € werd er in deze gigantische bunkerconstructie gestopt. Op de Vulex-plas is inmiddels een watersportcentrum geopend , bij mooi weer kun je er tijdens een wandeling over de lange terril de harde hiphopdreunen vanuit het clubhuis van de Kabelskibaan gratis bijkrijgen...
> Wat allemaal gebeurt nu rond de terrils is niet in de eerste plaats de schuld van Ter Hills. De overheid van het Nationaal Park laat begaan, zonder protest. Het staat wat als een tang op een varken als blijkt dat het Nationaal Park Hoge Kempen zich kandidaat stelt om op de UNESCO-lijst van waardevol erfgoed te komen. Een dossier dat dan ook terecht door UNESCO werd afgewezen. Geen woord over de bouwkranen en betonmolens die in Ter Hills draaien. Verdoezeling en minimalisering wellicht om geen bezoekers af te schrikken. Hoofdschuldige is de investeringsmaatschappij Ter Hills, die in de schoot van de Limburgse Reconversiemaatschappij kiest voor platte commercie in plaats van duurzaam beheer onder het mom van opgefokte cijfers en mooie praatjes rond jobcreatie.
> Naar aanleiding van de verschillende verkavelingsprojecten in het gebied werden de tracés van de uitgepeilde wandelingen een aantal keren gewijzigd en sommige wandelingen werden afgeschaft. In 2021 verdween na 7 jaar ook alweer de naam 'Connecterra' om plaats te maken voor 'Ter Hills'.

> Ondanks de boeiende natuur die zich hier de voorbije 30 jaar heeft ontwikkeld, is dit geen natuurreservaat maar recreatiedomein. Het gebied was tot 2021 volledig omrasterd, de omheining zal gedeeltelijk worden verwijderd. Om de hoofdtoegangspoort te bereiken: Rij naar het shopping center 'Maasmechelen Village', de oude schachtbokken (mijnliften) die je ziet opdoemen. Hier bevindt zich de hoofdingang tot het Nationaal Park Hoge Kempen. Tot juni 2013 bevond de ingang van het toenmalige 'Recreatiedomein Maasvallei' zich op de Hoeveweg, bereikbaar via de industriezone van Lanklaar. Dat kan nu niet meer voor wandelaars, het is nu een gecontroleerde dienstweg, enkel mits speciale toestemming te gebruiken.
> Vanuit het Nationaal Park of vanaf de lange afstandswandeling door het Nationaal Park is het domein toegankelijk via een poortje tussen de N75 en station Eisden.

> Ter Hills is open elke dag van 10 tot 18 uur, tot 17 u van oktober tot maart. Gesloten op oudjaar en nieuwjaarsdag en op kerstdag en de dag ervoor. Door de degradatie van het wandelgebied hoef je sinds 2021 geen toegangsprijs meer te betalen aan de officiële ingangspoort. Je kunt bij het infocentrum ook een wandelkaart kopen van het gebied, deze kaart is tevens opgenomen in de wandelbox van het Nationaal Park Hoge Kempen. Binnen het domein wandel je vrij of je kan een van de uitgepijlde wandelingen volgen (zie verder in dit verslag).
> Het personeel kan je prima advies geven en is bovendien erg vriendelijk. De mensen daar kunnen er ook niet aan doen dat het natuurgebied werd verkaveld, al mag daarover wel eerlijker worden gecommuniceerd met de bezoeker.
> Zwemmen en mountainbiken zijn uitdrukkelijk verboden. Het aantrekken van een massa wandelaars valt moeilijk te combineren met mountainbikers op de paden, ze worden er slechts uitzonderlijk toegelaten.

> Op 6 april 2014 werden de nieuwe gebouwen opengesteld die ook de officiële hoofdtoegangspoort van het Nationaal Park Hoge Kempen vormen. Binnen de afrastering van Ter Hills zijn er enkel toeristische faciliteiten bij die toegangspoort. Je kunt er een drankje kopen maar geen eten en er zijn sanitaire voorzieningen. Er werden verscheidene picknicktafels en brede rustbanken geplaatst in 2013. Indien je afval zou produceren, draag het weer buiten het domein, er zijn geen vuilbakken. Buiten het domein heb je uiteraard alle horeca in en rond het Maasmechelen Outlet Village.
> Voor officiële informatie over Ter Hills kun je terecht op de website van Ter Hills. Dit is slechts een persoonlijk wandelverslag.

De dubbelterril of tweelingterril :
> Twee kort bij elkaar gelegen terrils waarvan de aangrenzende hellingzijden in elkaar overlopen als bij een Siamese tweeling. De opbouw gebeurde vanaf 1952. Resten van het gebouw waar zich de machinerie bevond voor de transportlijn naar boven zijn nog steeds te zien aan de voet van de terril, aan de zuidzijde. In de jaren '00 dienden de wanden nog als klimmuur. Beide bergen liggen op het grondgebied van Lanklaar (Dilsen-Stokkem).
> De erg groene begroeiing is er deels gekomen na stevige menselijke tussenkomst. De aanvankelijk monotone groei van pionierbomen als vliegden en berk op de minder steile stukken werd aangevuld met de inzaaiing en aanplanting van struiken, bloemen en bomen in de jaren '90. Eind juni kan je bijvoorbeeld wit vingerhoedskruid volop in bloei zien, kunstmatig uitgezaaid destijds en blijkbaar goed gedijend hier. Bedoeling was om naar aanleiding van de (mislukte) komst van Center Parcs in de jaren '90, de industriële aanblik van de zwarte steenhopen om te vormen tot meer vriendelijke, groene en bloemrijke bergen. Dat is aardig geslaagd.
> Op de warme zuidkant van de terrilhelling vind je planten die goed warmte kunnen verdragen en die eerder typisch zijn voor zuiderse streken, heel bijzondere plantengroei zoals wilde tijm bijvoorbeeld en ook valse salie en veel slangenkruid. Op de koelere meer schaduwrijke noordelijke zijde bouwt zich inmiddels een aardige humuslaag op waardoor makkelijker een plantengroei van meer natuurlijke aard kan ontwikkelen. Ook paddenstoelen komen daar inmiddels volop voor tijdens de herfst. Van de basis van deze terrils zijn wandelpaden aangelegd die je naar de toppen brengen. Het uitzicht vanop beide toppen is fantastisch. De dubbelterril zal zeker bewaard worden als natuurgebied met toegang voor zachte recreatie.

'Mijnkathedraal' Eisden-tuinwijk.
> De stoere kerk van Eisden-Tuinwijk heeft als patroonheilige St Barbara, patrones van de mijnwerkers. De gotische toren ziet er middeleeuws uit, dat komt omdat de Ukkelse architect Auguste Vanden Nieuwenborgh de kerk van Lissewege als voorbeeld nam. Ze werd van 1934 tot 1936 gebouwd voor de mijnwerkers op kosten van de mijnmaatschappij Limburg-Maas, die duidelijk een prestigieus kerkgebouw voor ogen had. Niet zo verwonderlijk dus dat er tegenwoordig nogal wordt naar verwezen als 'de mijnkathedraal' van Eisden omwille van die monumentale uitstraling. De muren zijn opgetrokken met Maaslandse baksteen. Binnenin is het interieur eerder sober, behalve dan de waardevolle glasramen. Het gebouw heeft sinds 2002 een beschermde status gekregen en de toren stond vanaf 2013 tijdelijk in de steigers voor grondige renovatie omwille van verval door waterschade.

De lange terril :
> Gelegen aan de oostelijke rand van de grote waterplas. De gemeentegrens tussen Dilsen Stokkem en Eisden (Maasmechelen) loopt van west naar oost dwars over deze terril. De terril werd opgebouwd vanaf 1964. Het was wellicht de bedoeling om deze terril, die tot zo'n 55 meter boven de waterspiegel uitsteekt, nog een stuk hoger te maken, was het niet dat het in 1988 over en out was met de steenkoolmijn van Eisden. Deze terril werd nogal grondig aangepakt in de startfase van het Center Parcs project uit de jaren '90, dat uiteindelijk in extremis werd afgeblazen. Zo loopt er aan de waterkant een asfaltweg in haarspeldbochten naar de westelijke top van de terril. Vandaar ook dat je op de oostelijke zijde aangelegde klinkerpaden hebt en andere terreinaanpassingen.
> Tot 2013 was enkel de westelijke zijde toegankelijk voor wandelaars via het toenmalige recreatiedomein Maasvallei. Er stond toen een afspanning die de terril in de breedte doorsneed in twee. Sinds juli 2013 kan je met de opening van Connecterra / Ter Hills over en langs de ganse terril wandelen. Op de top tot 2016 ook hier weer een schitterend zicht over water, bossen, kreken en de andere terrils.
> Misschien wel een van de mooiste uitzichtpunten in Vlaanderen zeggen de mensen van Ter Hills en eigenlijk hebben ze niet ongelijk. Tenminste zo was het tot voor 2015. Door de bouw van een woonwijk, een wansmakelijk wellness-gedrocht en is dat zicht niet zo verrassend meer. In de loop van 2018 verdween ook het ongeschonden uitzicht naar rechts door de Ter Hills- verkaveling vlakbij van een vakantiepark voor Center Parcs. Links rijst de 'mijnkathedraal' op uit het groen bij de Eisdense mijncité. Niet veel verder piekt een ander religieus symbool, de 'potloodminaret' van de plaatselijke moskee. Verder weg kun je ook de schachtbokken en de hoofdgebouwen van de voormalige mijn van Eisden zien, waar zich nu de hoofdpoort tot het Nationaal Park Hoge Kempen bevindt. Verder afgelegen horizonpunten zijn ondermeer de Sint-Pietersberg nabij Maastricht.
> Ook op de lange terril werden struiken en planten naarstig ingezaaid in de jaren '90. Zo zie je hier in juli de gele bloemen van meisjesogen (Coreopsis grandiflora) massaal open bloeien, een plant die normaal niet in het wild voorkomt in onze contreien. Interessant hier is de aanwezigheid van veel vlindersoorten van juni tot september, bij zonnig weer fladderen ze massaal over de grassige warme hellingen met veel bloemen.

Tot slot:
> De mislukkingen van de verschillende megalomane plannen rond de oude grindplassen en de terrils hebben er voor gezorgd dat er zich over een periode van 30 jaren een interessant natuurgebied kon ontwikkelen. Een deel ervan zal ook voor natuurbeleving effectief verankerd blijven als onderdeel van het Nationaal Park. Een groot deel gaat echter verloren ten voordele van verkavelingen. De uitzichten die je hebt vanop de terriltoppen zullen in de toekomst dus niet zo ongeschonden meer zijn. Het lijkt er op dat in Vlaanderen elke morzel grond rechtstreeks of onrechtstreeks een welomlijnde functie moet hebben en als dusdanig moet worden ingericht. Waarom niet gewoon wildernis wat meer zijn gang laten gaan?
> Het project rond Ter Hills kon uiteindelijk niet voorkomen dat het oude mijngebied inmiddels tenonder gaat aan verkavelingen, ten nadele van toekomstige generaties.

> Wat ze ons niet meer kunnen afpakkken zijn de vele stiltewandelingen in de jaren '00, toen je hier nog helemaal alleen kon rondlopen. Dit gebied was toen nog fantastisch geheim maar wel legaal toegankelijk. Toen alvas erg genoten van vele bezoeken aan merkwaardige en steeds verrassende natuur. Jammer van de verknoeiing door LRM / Ter Hills.

> De gronden waar zich nu Ter Hills bevindt, werden begin 20ste eeuw aangekocht door de Eisdense steenkoolmijn om er mijnsteenafval te dumpen. Zo kwamen hier terrils. Er zijn er drie of eigenlijk vier als je de tweelingterril dubbel telt, ze toppen tot 50 à 60 meter boven het omliggende landschap uit.

De rode terril
> Dit is de oudste terril en de enige die volledig op het grondgebied van Eisden (Maasmechelen) is gelegen. De steenberg werd opgebouwd vanaf het begin van de steenkoolontginning in Eisden, rond 1922 en werd verlaten rond 1952. De samenstelling van deze terril verschilt van de andere, in die zin dat hij nog veel meer steenkoolresidu bevat dan de andere terrils, doordat in de periode van de opbouw van deze terril het scheidingsproces tussen bruikbare steenkool en afvalsteen nog niet zo was verfijnd.
> Die hogere aanwezigheid van steenkool in de terril had trouwens nog een vreemd gevolg: In de terril is een proces van zelfontbranding ontstaan, waarbij de temperatuur diep in de terril tot honderden graden kon oplopen. Sommigen verklaren de oorzaak van dat brandproces ook doordat tijdens de oorlog mensen uit de cité hier koolresten kwamen ziften op de berg, waarbij ze vaak houtvuurtjes aanmaakten om zich te verwarmen. Het vuur zou daarbij in de berg zijn gedrongen. De rode terril werd vroeger daarom ook wel eens 'de Vesuvius van Eisden' genoemd, omwille van de waterdampen die bij koud of nat weer door het temperatuursverschil van de berg afwaaiden.
> De smeulende steenberg bemoeilijkte de verdere opbouw van de terril doordat de houten spoorbiels van de transportlijn wegsmeulden. Pogingen om de berg te blussen met zand mislukten. Over hoe zo'n proces van zelfontbranding ontstaat en zich ontwikkelt is niet veel geweten maar het is geen uniek verschijnsel. In de Waalse steenkoolbekkens zijn verscheidene terrils bekend waar dit proces van zelfontbranding nog steeds niet is uitgedoofd. Verbranding in de terril heeft de morfologische structuur ervan ook grondig veranderd. De schist is er rood door geworden.
> De terril wordt al jaren afgegraven. De rode schist wordt na vermaling ondermeer gebruikt voor de aanleg van gravel op tennisvelden. De zwarte grondstoffen zijn eerder arm van kwaliteit en samenstelling en dienen dan ook niet voor hoogwaardige toepassingen.
> Hoewel de rode terril binnen de grenzen van het Nationaal Park Hoge Kempen ligt, is hij slechts uitzonderlijk en onder begeleiding te bezoeken omwille van deze ontginning. Het is wel de bedoeling dat dit deel op termijn toegankelijk wordt voor wandelaars. Deze terril was ook bekend als 'de hoge terril'...door de afgravingen is hij inmiddels al wat minder hoog...

Waterplassen : Deze zijn het gevolg van grindontginning door de NV Maasland Groefuitbating (van de groep Machiels) die de grond had opgekocht van de mijnmaatschappij. De bedoeling om hier grindontginning toe te laten was dat men later 'de putten zou kunnen vullen met de bergen', maw de grindputten weer dichtmaken met mijnafval, wat achteraf bekeken een slechte oplossing zou zijn geweest omwille van oa de grondwaterkwaliteit. Hoewel er reeds sinds 1970 toelating was voor grindontginning is dit bedrijf hier jarenlang illegaal aan het werk geweest. Uiteindelijk heeft de Vlaamse overheid het dossier geregulariseerd in 1992. In 1995 joeg men dan de grindboer weg van de oude mijnterreinen door de gronden uit te kopen en deze door te verkopen aan Center Parcs voor de bouw van een bungalowpark. De oevers van de grindputten werden met dat vooruitzicht voor recreatie aangepast, maar het bungalowpark kwam er aanvankelijk niet. De plas lokt ondertussen nogal wat divers vogelleven en de begroeiing rond de kreken zijn broedplaatsen voor een aantal soorten. Het is verboden om in de waters te zwemmen. Watersporten met een zacht karakter, zoals kajakken, worden enkel uitzonderlijk toegelaten en onder bepaalde voorwaarden.

Schachtbokken :
> Tesamen met de terrils zijn de overgebleven schachtbokken het symbool bij uitstek dat aan het Eisdense mijnverleden van de 20ste eeuw herinnert. Vanuit de schachtbokken daalden de mijnwerkers en paarden in liftkooien 500 à 800 meter diep in de ondergrond en retour kwamen miljoenen tonnen steenkool de mijn weer uit. Het oogt bijzonder fotogeniek maar dat is geen excuus voor (valse) romantiek: in de Eisdense mijn verloren over een periode van 65 jaren ook bijna 300 mijnwerkers het leven en velen zagen hun leven wellicht ingekort door het ongezonde mijnstof en het hard labeur.
> De bokken werden in 1921 en 1926 gebouwd. De meeste schachtbokken van andere mijnen zijn op een metalen skelet, In Eisden daarentegen werd beton gebruikt.

> Eén van de schachtbokken diende in 2013 als tijdelijk ontvangspaviljoen van Ter Hills en is gerestaureerd, eigenlijk volledig heropgebouwd. Vanaf april 2014 werd het eerste niveau van deze schachtbok ook voor bezoekers opengesteld als uitkijkpunt. De andere schachtbok is in de oorspronkelijk toestand en zal niet worden gerestaureerd, wel geconsolideerd.

> De markeringen van de oude uitgepijlde wandelroutes voor wandelaars en mountainbikers die je kon volgen tussen 2000 en 2013, zijn weggehaald in juni 2013. Er kwamen gemarkeerde routes in de plaats die conform zijn met de bewegwijzering van wandelingen elders in het Nationaal Park en in Limburg. Je kunt natuurlijk ook zelf je eigen traject volgen, al hebben de vele verkavelingen de voorbije jaren je padenkeuze wel sterk beperkt. Het is mogelijk om naar de toppen van drie terrils te wandelen: die van de lange terril en de twee toppen van de tweelingterril. De rode terril is niet toegankelijk omwille van grindexploitatie. Verloren lopen is eigenlijk moeilijk met de terrils als oriëntatiepunten. De trajecten van de wandelroutes werden naar aanleiding van de verschillende verkavelingen en bouwwerven al talloze malen gewijzigde de voorbije 10 jaren.

> Alle wandelingen starten vanaf de gerestaureerde schachtbok van de voormalige steenkoolmijn van Eisden, waar je eventueel de gedetailleerde wandelkaart kan kopen. De grijze vakken op de kaart zijn verkavelingen waardoor het wandelgebied sterk werd ingeperkt en de wandelbelevenis achteruit ging de voorbije jaren.

* Paarse wandeling (9,7 km). Deze wandeling brengt je in principe langs alle uithoeken van Ter Hills, inclusief stijgingen naar de toppen van de drie toegankelijke terrils en door het krekengebied. Passages over verharding en door het verblijfspark zijn onvermijdelijk geworden.
* Blauwe wandeling (5,3km). Loopt rond het Cable Park-attraktiepark en over de lange terril. Voor wie niet zoveel tijd heeft maar wel wil genieten van het uitzicht via een wandeling over de uitgerekte top van de lange terril.
* Groene wandeling (3,6 km). Wandelingetje vanaf de schachtbok naar het uitzichtpunt vanop de lange terril.

> Het is mogelijk bepaalde trajecten uit te breiden of in te korten door de zogenaamde 'wandelwissels' te gebruiken, dat zijn korte verbindingstrajecten, op het terrein gemarkeerd en op de kaart aangegeven.
> Andere trajecten op de Ter Hills-wandelkaart zijn een rolstoeltraject dat in lijn loopt langs de noordelijke rand van de lange terril en een erfgoedwandeling door Eisden-Tuinwijk of 'de cité' (loopt niet door Ter Hills). Eveneens op de kaart nog twee wandelingen die in de buurt van de dubbelterril lopen maar dan wel buiten de omheining van Ter Hills. Deze hebben niet de schachtbokken als startpunt maar instapplaats Litzberg (Lanklaar).

> Aangrenzend bij het NP Hoge Kempen ligt hier op de grens tussen Maasmechelen en Dilsen-Stokkem, één van de merkwaardigste landschappen van Vlaanderen: Bergen, meren, bossen, moerassen en kreken dompelen je plots onder in een omgeving die eerder Scandinavisch lijkt dan Vlaams. Vergis je echter niet: De natuur is hier volledig man-made geboetseerd: De bergen zijn oude mijnterrils en de meren en kreken zijn oude plassen van grindontginning. We zijn hier op oude steenkoolmijnsite van Eisden.
> Weinig plaatsen in Vlaanderen waar je zo'n aha-erlebnis kon ervaren... tot 2016. Hier was zo'n plek, mind-blowing biezonder! Sinds 2015 lopen we echter helemaal niet meer zo warm voor een bezoek aan Ter Hills. Het gebied is in de jaren '10 geleidelijk ten onder aan bouwpromotoren en verkaveling. De betonmolens gingen er volop draaien. Jammer. Behalve een betonnen welnesscomplex, een waterkabelbaan en een uitbreiding van een woonwijk, vernietigde men vanaf 2017 nog veel meer natuur door de bouw van het vakantiepark Ter Hills, een project in opdracht van de Limburgse Reconversie Maatschappij, uitgebaat door Center Parcs.

> De natuur van het voormalige recreatiedomein Maasvallei werd dus door de Ter Hills-projecten aanzienlijk gedegradeerd, de ongeschonden uitzichten vanop de terrils verdwenen in de jaren '10 evenals de unieke 'aha-erlebnis'. Dit is het slechtste soort voorbeeld van hoe men in Vlaanderen de nog schaars overgebleven groene ruimte verder schandelijk verkwanselt. Kortzichtig geldgewin ten koste van groene ruimte voor toekomstige generaties.

> Ter Hills is volledig omheind met een afrastering. Toegangspoortjes verbinden Ter Hills met de rest van het Nationaal Park. Dit 'Klein-Scandinavië' werd sinds 2013 geïntegreerd als 'een buitenbeetje' bij het NP, aanvankelijk onder de naam Connecterra, sinds 2021 als Ter Hills. Je kunt er bewegwijzerde wandelingen volgen van 1,5 tot 9,5 km over 3 van de 4 terrils en langs de waterplassen. Helaas lopen de sinds 2021 aangepaste wandelingen niet volledig door natuur meer, zo moet je er een lange passage door Ter Hills Resort bijnemen.