> Weer een stijging, over een erg zanderig pad dit maal dat langs een afrastering van de terrilsite loopt. Wat hogerop daal je al snel weer. Het bospad draait oostelijk wat verder om bij het Kolenspoor te komen. Het pad van het Nationaal Park steekt deze spoorweg niet over maar volgt ze in oostelijke richting tot je de Statie van Eisden bereikt. Er is hier een café, populair vooral bij fietsers. Bijna zit de 74 km lange wandeling er op. De sporen over, dadelijk rechts en langs de bosrand meedraaien om in bos terecht te komen. We wandelen hier door het Mechels Bos.
©
Luc Selleslagh 2009 - 2024 Trekkings.be
Toegangspoort Station As
> De uitkijktoren bij het station werd opgetrokken in de vorm van een boortoren die de eerste steenkoolontginning te As (1901), symboliseert. Met 'dakje' inbegrepen is hij 32 meter of 132 trappen hoog, hij bestaat uit ijzer en is aangekleed met hout. Ook hier is de toren onderdeel van de toegangspoort tot het NP, hij werd opgetrokken begin 2008.
Spoorlijn 21A
> In 1874 werd het enkelspoor Hasselt -As - Maaseik geopend en uitgebaat door een privé-maatschappij (spoorlijn 21A). Een paar jaren later werd ook het stationsgebouw van As in gebruik genomen. Na 1900 werd het station uitgebreid omwille van toenemend verkeer door de aanvang van de koolsteenexploitaties in de streek. Alles kwam in handen van de nieuwe NMBS in 1926. Met de sterke opkomst van de auto na WO II taande echter het reizigersverkeer echter. Reizigersverkeer tussen As en Maaseik werd al in de jaren '50 opgeheven. Vooral het vervoer van grind, kolen en zinkprodukten kon de lijn openhouden voor goederenvervoer, tot men overging tot definitieve sluiting van het deel As - Maaseik. Het eerste stukje van deze etappe over de lange afstandswandeling zal over deze - sinds 1988 tot fiets-en wandelpad omgevormde - spoorlijn lopen.
> De lange afstandswandeling door het Nationaal Park Hoge Kempen weer opgenomen in de omgeving van het oude treinstation van As. Komende uit het zuiden de drukke weg overgestoken om een fietspad te nemen (de oude spoorlijn van As naar Maaseik). Er wordt druk gefietst hier op een zondag. Na zowat 500 meter rechts een parallel zandpad op dat al snel afbuigt en door een perceel bos van vooral berk en jonge eik kronkelt. Na een tweede kruising met een HS-lijn kom je weer even bij het geasfalteerde fietspad. Een parallel onverhard paadje op dat even later weer het fietspad kruist.
> Vanaf 1999 werd de toeristische spoorlijn van As tot het station van Eisden (beide plaatsen liggen langs de LAW) uitgebaat door vzw Kolenspoor. Eind 2013 ging vzw Kolenspoor echter in vereffening. In de jaren '90 was hier de Limburgse Stoomvereniging (LSV) aktief, ze beschikten over een een boeiende verzameling van locs en treinstellen, waaronder 'Jojo', één van de oudst overgebleven stoomlocomotieven van België (1875).
> Na 2000 is het blijkbaar allemaal vreselijk verkeerd gelopen tussen vzw Kolenspoor en LSV. Die laatste heeft na veel geruzie al zijn oud materiaal weggetrokken uit As. Een deel werd verkocht aan andere spoorverenigingen, een ander deel eindigde op de schroothoop als oud ijzer. Ook Jojo stond weg te roesten maar kwam in 2008 dan toch in de goede handen van de vzw Stoomtrein Dendermonde - Puurs te Baasrode. Het spoormaterieel waarover vzw Kolenspoor beschikte sinds 1999 dateerte volledig uit de periode na WO II, sommige stellen kwamen uit het buitenland. Stoomlocomotieven zag je in As enkel nog enkel op bijzondere dagen als gast, er werd enkel nog met diesellocs gereden.
> Sinds 2013 ging het echter van kwaad naar erger: Vzw Kolenspoor ging in vereffening. Er rijden helaas geen toeristische treinen meer. Railbikes kwamen in de plaats, van 2009 tot 2015 kon je sportief railbiken tussen de voormalige stations van As en Eisden. Tot ook daar een einde aan kwam. De gemeenten As, Maasmechelen en Genk, die de vzw Kolenspoor oprichtten lieten na de sporen te onderhouden, en bovendien bleken ze de NMBS-sporen te onderverhuren aan de railbike-organisatie... De NMBS brak ten slotte een stuk spoor op om de verdere uitbating onmogelijk te maken en trok de concessie volledig in. Vandaag staat het historische spoormaterieel gewoon weg te roesten. De Schepen van Toerisme van de gemeente As, Kathleen De Cleene, stond er bij en keer er naar. Of toch niet. Ze kwam op het lumineuze idee om een graffitti-wedstrijd te organiseren op het spoormaterieel. Tja. Einde verhaal voor As en zijn spoorweghistorie...
> Over meer dan 1 km loop je nu zowat kaarsrecht door over een breed bospad. Bij een afspanning buig je links mee, langs een voetbalveld. Dit pad was hier nogal omgewoeld en ontdaan van vegetatie aan de rand door boskap. Een korte rechts-links verder kom je weer op een recht bospad dat je een hele tijd volgt. Bij een flauwe bocht naar rechts bereik je meer open landschap van veld. Niet veel later verlaat je dit hoofdpad voor een grassig zijpad links dat door open veld loopt.
> Je loopt maar kort over asfalt. In een bocht vervolg je rechtdoor over een brede steenslagweg; tesamen met GR 561. Wat verder neem je in dit open landschap op een T links om kort daarna rechts te lopen. Er komt meer reliëf in het landschap, te beginnen met een prachtig hol paadje nabij de Platte Lindenberg. De wandeling loopt verder door mooi bos en over nog mooiere paden.
Spoorlijn 21B
> In 1926 werd dan de spooraftakking gebouwd die tot voor kort bekend stond als 'het Kolenspoor'. Daardoor werd As ook verbonden met de mijnen van Eisden. De spoorlijn naar Waterschei - As - Eisden bleef nog open tot 1988. Toen de laatste mijnen dicht gingen was het hier ook gedaan met geregeld treinverkeer. Al van bij de officiële sluiting van het Kolenspoor werd de lijn voorbestemd voor toeristisch-recreatieve exploitatie. De sporen zijn dus blijven liggen en het stationsgebouw van As, dat al jaren in verval was, werd helemaal opgeknapt (eigenlijk gedeeltelijk van de grond heropgebouwd) en smaakvol ingericht als taverne-restaurant. Het is nu een beschermd monument.
Mechels Bos
> Dat de creatie van het Nationaal Park er niet zomaar zonder slag of stoot kwam hebben we al op een eerdere pagina uit de doeken gedaan. De Vlaamse Gemeenschap en de omliggende gemeenten zijn de belangrijkste eigenaars van de gronden die samen het Nationaal Park vormen. Naast enkele terreinen waar nog een concessie loopt voor zandontginning zijn er ook delen van het Park in privé handen. Het Mechels Bos is met zowat 300 hectaren daarvan het grootste, het is in eigendom van de financiële holding Cobepa.
> Al jaren lang is er echter betwisting tussen de gemeente Maasmechelen en de NV Mosane (nu opgeslorpt door Cobepa) over het eigendomsrecht van het Mechels Bos. Die ruzie bereikte een absoluut dieptepunt toen Mosane besliste om vanaf 1 januari 2010 alle aangelegde paden voor fietsers en wandelaars te verbieden, officieel omdat men er een jachtbos wou van maken. Het Mechels Bos vormt een cruciale corridor tussen het stationnetje van Eisden en de toegangspoort tot Mechelse Heide en wordt dan ook druk gebruikt door wandelaars. Niet verwonderlijk dat de beslissing van Mosane ongeloof en ophef veroorzaakte. Petities van Maasmechelaars en protestschriften van politici hebben ondertussen voldoende druk gezet op Cobepa om de beslissing tot sluiting op 1 januari 2010 alvast uit te stellen.
> Hoe is het allemaal zo ver kunnen komen? Daarvoor moeten we terug naar de steenkoolgeschiedenis van de Hoge Kempen. De ontdekking van 'het zwarte goud' rond 1900 leidde tot het ter beschikking stellen van grote stukken ongebruikt landareaal door de mijngemeenten aan de mijnbedrijven. Zo verkoopt Maasmechelen in 1908 honderden hectaren aan de maatschappij Limburg-Maas op voorwaarde dat er daar sociale voorzieningen en woningen komen voor de mijnwerkers de volgende 30 jaren. Limburg-Maas komt die belofte niet na maar verkrijgt in 1938 wel eigendomsverlenging voor 20 jaren en in 1958 nogmaals voor 30 jaren na politiek gefoefel. Maasmechelen krijgt al snel spijt van die laatste verlenging, anderzijds kan de mijnmaatschappij nu wel zijn eventuele bouwplannen opbergen wanneer het Mechels Bos in 1980 op het gewestplan wordt ingekleurd als natuurgebied.
> Eind jaren '80 gaan de koolmijnen dicht. De gronden van de voormalige mijnmaatschappij worden ondergebracht in het kapitaalbezit van holding NV Mosane. Terwijl andere mijngemeenten er wel in slagen om hun gronden te recupereren van de mijnbedrijven begint tussen de gemeente Maasmechelen en de NV Mosane vanaf 1988 een aanslepend juridisch conflict. De gemeente Maasmechelen wacht geen definitieve uitspraak af om in 1991 aan het net opgerichte RLKM (ook creator van het Nationaal Park in 2006) toestemming te geven om wandelpaden aan te leggen in het Mechels Bos. Een eerste vonnis in 1998 stelde de gemeente in het gelijk over het eigendomsbezit maar in beroep (2003) en in cassatie (2006) wordt NV Mosane telkens in het gelijk gesteld.
> Vermoedelijk zijn de pesterijen van Cobepa om het Mechels Bos af te sluiten ingegeven om een hoge verkoopprijs voor het Mechels Bos te bedingen. De gemeente Maasmechelen wil enkel het bos overnemen voor een symbolische euro. Onderhandelingen in 2010 op ministerieel niveau zouden moeten leiden tot een definitieve oplossing.
> Het is hemeltergend dat het Mechels Bos in bezit is van een aantal steenrijke Belgische families in de overkoepelende holding Cobepa, eigenaars die wellicht niet eens weten hoe het Mechels Bos er op het terrein eigenlijk uit ziet en die enkel winstbejag voor ogen hebben.
> In de verte wordt het autolawaai van de N75 hoorbaar. Een eind voor je deze weg bereikt draai je echter links een graspad op dat na een paar kronkels overgaat in een korte klim over een trappenpad. Mountainbikers worden door houten sluizen zacht ontmoedigd om de steilrand te gebruiken. Kort daarna volgt een meer geleidelijk daling tot je de N75 bereikt. Even opletten hier, want er is geen oversteekplaats voor voetgangers en het verkeer rijdt erg snel hier. Aan de andere kant van de weg loop je rechtdoor een breed bospad op, gevolgd wat later door enkele snelle padenwissels over een geaccidenteerd landschap, wat stijgen en dalen dus waarbij je weer in het eigenlijke Nationaal Park terecht komt.
> Het pad komt na een daling ongemerkt erg kort bij enkele
terrils van de vroegere mijnen van Eisden. Sinds zomer 2013 zijn de terrils opengesteld als Connecterra, sinds 2021 als Ter Hills. Het is mogelijk om via een poortje hier het terrilgebied te betreden, volg 'wissel 23', het poortje ligt op minder dan 100 meter.
Zie ook pagina Ter Hills.
> Nog niet helemaal het einde, we hebben aan dit verslag nog een pagina aangebreid, grenzend aan het Nationaal Park Hoge Kempen ligt immers één van de merkwaardigste landschappen van Vlaanderen!
> 1 km verder bereik je een asfaltweg ter hoogte van een paardenpension. Wandel je even naar links dan vind je een drankautomaat en 30 meter verder is een picknickbank met kleine parking. Vlakbij lag ook het oude treinstation van Opoeteren, deel van dezelfde oude spoorlijn naar Maaseik waarover we eerder liepen. We zijn hier trouwens op de grens met Opoeteren. Dit is het meest noordelijke punt van de lange afstandswandeling. Het wandelpad Hoge Kempen gaat dus bij de asfaltweg naar rechts. Hier vervoegt ook GR 561 weer ons pad.
>
Na een paar snelle padwissels verder loopt het pad door het Mechels bos voluit naar de weg N763 om uit te komen bij de parktoegang 'Mechelse Heide'. Eindpunt!
> Ik ben dan even terug gewandeld tot het station van Eisden. Bedoeling was om de toeristische trein te nemen naar het startpunt van deze etappe, station As. Ik hoorde al een tijdje in de verte de fluitende locomotief van het Kolenspoor door de bossen, maar helaas was hij alweer vertrokken toen ik terug in het station van Eisden was. (Noot: er rijden inmiddels al lang geen toeristische treinen meer) Plan B dan maar, te voet over de sporen terug naar As. Eerst een stevige pint in het station van Eisden om het einde te vieren van de tocht over het meest beboste lange afstandspad van Vlaanderen.
> Bedoeling vandaag was om van het treinstation van As naar het treinstation van Eisden te wandelen om na het eindpunt 's namiddags de trein op 'Het Kolenspoor' te nemen in het oude stationnetje van Eisden om zo terug naar As te reizen. Ik zou hem toch missen op het einde van de dag. Veel maakt het niet meer uit voor wie nu op pad gaat over dit deel van de langeafstandswandeling, er rijden immers al lang geen treinen meer over de sporen. De tocht van vandaag loopt voor 80 % over het grondgebied van de gemeente Dilsen-Stokkem.
Passage over de Fagne Wallonne
Pad door Lanklaarderbos
Pad nabij Platte Lindenberg
Zulte
Hoogspanningspyloon
Kolenspoor nabij de terminus,
kort bij het stootblok te Eisden
Oude terril van de steenkoolmijn van Eisden
Oud treinstation As
Kolenspoor
Mechels Bos