> Walhain is per TEC-bus 34 vanuit het dorpscentrum verbonden met de treinstations van Chastre of Gembloers. Van daaruit kun je verder sporen richting Brussel, eventueel met wissel in Ottignies. TEC-bus 148 linkt eindpunt Autre Eglise-centrum met de treinstations van Landen of Gembloers en passeert onder meer ook door Ramillies en heel wat dorpen op het oostelijke deel van de Tour du Brabant Wallon.
> Cafés en winkels onderweg: Walhain (Louis Delhaize op 400 meter vanaf de Rue des Boscailles richting kerk en dan Rue des Combattants), Perwez (bakker, cafés, enz op 200 meter, wandel ter hoogte van de Rue St Roch richting Place du Marché en Rue de la Station), Ramillies (resto-café, de supermarkt in het voormalig treinstation bestaat niet meer), Autre-Eglise (artisanale bakker Frippiat bij de kerk (open woe, vrij, za, zo)).
> De grotten van Folx-les-Caves zijn niet meer te bezoeken.

> We starten te Walhain-Saint-Paul weer bij de TEC-bushalte aan de Rue des Boscailles. Links- rechts daar langs sportterreinen en bij de Sint-Annakapel rechtdoor in de Rue de l'Aulnaie. En zo ligt Walhain-Saint-Paul al snel achter ons. Het soort betonbaantje waar we nu op wandelen, zal voor de rest van de etappe helaas wat de rode draad vormen. Ten behoeve van zwaardere landbouwmachines werd hier stevig gebetonneerd in de velden, ten nadele dan weer van de oude kasseiwegjes.

> Bij de eerste gelegenheid nemen we een ander betonbaantje naar rechts, waar minder autoverkeer passeert. Daarna eerste betonwegje links. We krijgen wat verder zicht op de site van een kapel omgeven door drie linden. Bij deze 'Chapelle des Trois Tilleuls' kun je in een rustige omgeving met picknickbank al even bekomen van 'de eerste betonnen kilometers'.

> Links-rechts bij de kapel en we laten een holle veldweg links liggen. Zo wandelen we het dorpje Lérinnes binnen. Eerste straat links en buurtpad rechts. Op de hoofdweg door Lérinnes gaan we links en alweer eerste rechts. Over deze Drève Marie-Thérèse wandelen we Lérinnes alweer uit. We passeren een hoog punt rond 160 meter en zien ons volgende richtpunt linksvoor: de ceder waaronder het bescheiden kapelletje voor Sint-Fiacrus is gelegen. Op een T-kruising links tot bij het 18de eeuwse staafkapelletje voor Sint-Fiacrus. De Ierse heilige, die leefde in de 7de eeuw, is ondermeer beschermheilige voor de tuinders. Het kapelletje staat in de schaduw van een ceder.

> Bij het kapelletje rechts. Een lange er vrij rechte betonnen veldweg voert ons naar de verkeersweg N29 (Geldenaken - Gembloers), in de buurt van de autosnelweg E411. Voorzichtig deze drukke verkeersweg oversteken en aan de overzijde vervolgen over een weggetje dat al snel als een dreef met tweesporenbeton wegdraait naar rechts. De dreef loopt naar de historische vierkantshoeve Ferme de Limelette. De geschiedenis van deze hoeve gaat terug tot de middeleeuwen maar de gebouwen werden volledig nieuw opgetrokken in de 19de eeuw.

> We gaan ter hoogte van de Ferme de Limelette links, een volgende rechte weg loopt rechts naar de snelweg E411, die we kruisen via een tunnel. Aan de andere zijde valt ons dadelijk een midden in de velden geïsoleerd gelegen brugdek op, een spookbrug.

> Na de spookbrug nemen we het eerste wegje rechts. Het loopt naar het Bois des Ducs. Een groene schaduwrijke tunnel aan lover is een bijzonder welgekome verandering na zowat 10 kilometer verharde veldwegen. We kruisen in de bosschage ook het Thorembais-beekje, dat ook zijn naam gaf aan het nabijgelegen dorp Thorembais-Saint-Trond. We blijven het hoofdpaadje volgen, dat uiteindelijk als een grassig pad door een open akkerlandschap gaat stijgen. Wat verder kruisen we RAVeL 147 en een parallel veldweggetje om nog steeds rechtdoor opnieuw bij een betonbaantje te komen.

> Bij het betonbaantje gekomen, vervolgt GRP 127 naar links maar je kunt eerst kort even naar rechts wandelen. Daar ligt wat verborgen de staafkapel voor La Sainte Madame, met rustbank. Een wat vreemde naam voor een kapel want er bestaat helemaal geen Heilige Madame... De 18de eeuwse staafkapel in blauwe steen werd hier opgericht in het jaar 1755 door de toenmalige familie van de Hoeve Braibant, gelegen op een 500 meter in vogelvlucht. De enige dochter van de herenboer kwam hier om het leven, mogelijk door de val van haar paard. Aangezien deze kapel niet was opgedragen aan OLV of een heilige kreeg ze later de benaming naar deze vrouw of 'Madame'.

> Op de betonnen veldweg gaan we dus links, langs het Bois de Burlet. Bij het bosje, waar de betonweg naar links draait, wandelen we rechtdoor over het onverhard pad Sentier 103 Seghin naar Perwez. Met een paar korte uitwijkingen verderop komen we terecht op de Rue du Mont in Perwez. Er volgt nu een afwisseling van buurtpaden en wijkstraten. Volg goed de bewegwijzering. Onderweg wandelen we op het Sentier 78 Capon zowaar langs een nog erg prille Grote Gete. Het jonge beekje ontspringt in de velden rond Perwez om pas na 51 km, tesamen met de Kleine Gete, te Budingen bij Zoutleeuw de Gete te vormen, die in het Limburgse Halen in de Demer stroomt.

> Er volgen nog wat paden- en wegenwissels en verderop wandelen we door de nogal saaie Rue de Seumay Perwez weer uit. De verkavelde straat maakt nogal wat bochten en komt uiteindelijk weer bij de Grote Gete, die hier al een beetje breder is geworden, al kun je zeker nog niet spreken van een rivier. We zullen de Grote Gete pas terug zien in de omgeving van Geldenaken, een goeie 40 km verder over de Tour du Brabant Wallon.

> Bij de Grote Gete komen we ook op een T-kruising met een ander verhard wegje. We gaan er rechts om op het hoogste punt links af te slaan in de eveneens gebetonneerde Rue des Communes. Op dit punt trekken we het grondgebied van de gemeente Ramillies binnen. We dalen van het akkerplateau langzaam naar de groene vallei van de Jauchelette, een zijbeek van de Grote Gete. Voorbij de eerste huizen van Petit-Rosière gaan we rechts-rechts de nieuw gekasseide Rue du Tombois in. De straatnaam verwijst vermoedelijk naar de tumuli of galloromeinse begraafplaatsen die hier in de regio nog aanwezig zijn. Even ten zuiden van de lijn Perwez - Rosière - Ramillies passeerde immers de belangrijkste heirbaan van de Lage Landen: Bavay - Tongeren. Met name bij Hottomont en Glimes bleven in Waals-Brabant nog enkele tumuli vrij goed bewaard in het landschap.

> Op de T-kruising links om na bijna 500 meter meer kassei bij de verkeersweg Leuven - Namen te komen. Met een uitwijking naar rechts steken we de snelle weg voorzichtig over om te vervolgen in de eveneens opnieuw gekasseide Rue de l'Ermitage. Deze loopt langzaam naar de RAVeL-lijn 147 en gaat er even kort parallel mee lopen. Nu heb je eigenlijk de keuze. Het traject van de Tour du Brabant volgt hier hetzelfde traject van de eerste TBW maar de route biedt hier niet echt een meerwaarde, je kunt evengoed de RAVeL volgen tot Ramillies-Gare. Die RAVeL is dan wel geasfalteerd, bij warm weer heb je hier toch wat schaduw.

> Het traject van de TBW draait dus weer weg van de RAVeL, om in Geest-Gérompont-Petit-Rosière even naar links uit te wijken en dadelijk twee maal rechts te kiezen. De verharde veldweg Rue au Delà des Cortils loopt verderop in een paar haakse bochten weer naar het dorp. Op de Rue Gilbert Détry even naar rechs om dan scherplinks de gekasseide veldweg te volgen die weer langzaam daalt naar de RAVeL toe. Tot hier het naar mijn mening wat overbodige omwegje.

> We gaan nu de RAVel volgen naar Ramillies-Gare, onderweg komt RAVeL 142 het voormalige spoortraject van RAVeL 147 vervoegen om enkele honderden meters verder in de stationsomgeving van Ramillies te komen. Een bordje onderweg wijst aan dat het mooie treinstation van Ramillies (gebouwd in 1892), waar al meer dan een halve eeuw geen treinen meer passeren, op 100 meter links van het RAVeL-traject ligt. Tot begin 2018 waren in het voormalige stationsgebouw achtereenvolgens een Prima en een Carrefour Expres gevestigd, vandaag staat het gebouw er leeg bij. Tegenover het station is wel nog een café-restaurant en vlakbij kun je ook TEC-bus 148 (Gembloers - Landen) nemen.

> Hun legers kwamen rond Ramillies tot een bloedige confrontatie op 23 mei 1706. Eigenlijk was het oorspronkelijk de bedoeling dat er aan de oevers van de Dijle zou worden slag geleverd, maar er was om strategische redenen haast bij en zo werd een frontlijn, die zich 5 km uitstrekte in de vallei van de kleine Gete (tussen ongeveer het dorp Autre-Eglise en de tumulus van Hottomont), het strijdtoneel. De velden rond Ramillies-Offus vormden het centrum van die strijd.

> Hun legers waren qua manschappen ongeveer even sterk: Aan beide zijden iets meer dan 60.000 soldaten. Op één namiddag was de strijd beslecht! De Engelse en Nederlandse troepen stonden onder het bevel van Generaal Marlborough en konden 's avonds de overwinning opeisen van het afdruipende Franse leger onder leiding van Villeroi. Aan Franse zijde zijn, behalve duizenden gewonden, ook ongeveer 6.500 doden gevallen. Een groot deel van de Franse infanterie sloeg ook op de vlucht. Brabant en Vlaanderen zouden daarna onder controle vallen van Engelsen en Nederlanders. Het zou nog meer veldslagen kosten en tot 1713 duren vooraleer de vrede met Frankrijk werd getekend in het Verdrag van Utrecht.

Spoorlijn 147
> Deze lijn van 60 km verbond Tamines (prov Namen, aansluiting naar Charleroi) via Gembloers helemaal tot Landen (aansluiting Brussel - Luik). Zowat 25 km daarvan lopen in ZW-NO-richting door Waals-Brabant. Ter hoogte van Ramillies-station (straks langs GRP 127 - TBW) vormt L147 'La Croix de Hesbaye' (het Kruis van Haspengouw) met L142. Op die plaatsen lopen beide spoorlijnen 1 km samen om dan weer te splitsen.
> Hier in Brabants Haspengouw waren deze spoorlijnen ook belangrijk voor de afvoer van suikerbieten of suikerprodukten. De lijn werd geopend vanaf 1865 maar vanaf 1960 werd ze in stappen weer gesloten. Het laatste (zuidelijke) stukje sloot in 1992. Het deel van Gembloers naar Perwez waar we nu over wandelen sloot al in 1971. Bus 148a nam over.

> Rond 2006 begon men delen van de voormalige spoorbedding te asfalteren voor de huidige RAVeL. In 2007, toen ik de oude Tour du Brabant Wallon voor het eerst wandelde, lag hier nog geen asfalt, het was er dus best aangenaam wandelen en het traject van de TBW volgde de oude spoorlijn hier dan ook verscheidene kilometers. Na de asfaltering werd voor GRP 127 naar een alternatief traject gezocht.

Chapelle des Trois Tilleuls
> Het huidige kapelletje dateert uit 1920 en is gewijd aan OLV. Vermoedelijk zijn toen ook de linden geplaatst, wat ze ongeveer eeuw oud maakt. Tot daar de laatste 'vernieuwing', want de site draagt al eeuwenlang de naam 'Chapelle des Trois Tilleuls' en dit is wellicht de oudste kapelsite van Walhain. Er staan hier dus al eeuwen lindes rond deze plek van verering en het kapelletje is wellicht het zoveelste in de rij aangezien hier al sinds minstens 16de eeuw een veldkapel is. Er werden toen allerlei mirakels aan gedicht, waardoor OLV hier aanbeden werd tegen ziekten, in het bijzonder oogziekten.

De Slag van Ramilies
> Het bekendste slagveld van Waals-Brabant is uiteraard Waterloo, minder bekend is dat van Ramillies. Niks met Napoleon te maken, deze velden leverden de Engelse John Churchill, hertog van Marlborough eeuwige roem op. Ramillies vormde een van de trieste hoogtepunten in de strijd voor gebiedsuitbreiding die in de 16de en 17de eeuw werd uitgevochten tussen machtsblokken van die tijd.
> De Spaanse erfopvolging bij de dood van de kinderloze Karel II zorgde voor een breuk in Europese machtsverhoudingen. Lodewijk XIV van Frankrijk wou de toenmalige Spaanse Nederlanden inlijven bij zijn rijk, terwijl de Engelsen en de Nederlanders dat niet zagen zitten. Onderliggend was het ook een godsdienstoorlog tussen protestantse en katholieke machtsblokken.

> Infoborden rond Ramillies vertellen je meer details over het strijdverloop. Voor de Engelsen was dit een van de grote overwinningen in hun geschiedenis en Marlborough (in het Frans Malbrouck omdat ze zijn Engelse naam niet konden uitspreken) kreeg de status van historische oorlogsheld. In de 20ste eeuw werd een belangrijk slagschip 'HRM Ramillies' gedoopt. Het werd zowel in WO I als WO II ingeschakeld. Hier in Brabants Haspengouw is er nog weinig dat herinnert aan deze bepalende veldslag in vergelijking met de 19de eeuwse Slag van Waterloo.

Brug naar Nergens, de spookbrug van Perwez
> Wel kijk, hier staan we voor een totaal nutteloze brug. Hoe is het zover gekomen? Tussen afrit 11 van de autosnelweg E411 en het centrum van Perwez ligt een relatief nieuwe commerciële / industriële zone. Om de verkeersstroom naar Perwez te ontlasten was André Antoine, burgemeester van Perwez, op het idee gekomen om een nieuwe rondweg te ontwikkelen tussen de E411 en deze drukke pool. In 2011 gaf de intercommunale van Waals-Brabant groen licht voor deze mobiliteitsoplossing. Er werd een aannemer aangesteld, onteigeningen werden opgestart en de plannen werden geconcretiseerd.
> In 2016 werd hier over de Rue de l'Intérieur alvast een brug geplaatst voor de expresweg. Kostprijs 770.000 €. Getroffen landbouwers voerden van meet af hardnekking protest omwille van onteigeningen, versnippering van de landbouwgrond en de overbodige noodzaak van de weg. De politieke oppositie van Perwez sloot zich aan bij hun protest en toen zij aan de macht kwamen werd het project niet langer gesteund. Ook de Waalse overheid zag het baten-kostenplaatje negatief kleuren en in 2019 werd het hele project naar de prullenmand verwezen.

> Rest nog een totaal nutteloze brug in the middle of nowhere. Er ging in totaal zo'n 2,8 miljoen € verloren aan dit project. Een déjà-vu-verhaal en Belgique dat erg vergelijkbaar is met de beruchte spookbruggen van Varsenare (1976 - 2012). Benieuwd hoe lang de brug van Perwez hier nog gaat staan pronken...

> Terug op GRP 127. Net voor de autobrug over de oude spoorbedding draait GR 127 rechts weg van de RAVeL, omhoog tot bij een gekasseid kruispunt van verkeerswegen. Hier gaan we rechtdoor over een brede betonbaan, die we maar een goeie 100 meter volgen. Rechts een stijgende veldweg op die gedeeltelijk bestaat uit kassei en gebroken asfalt. Hogerop gaan we dalen over steenslagbedekking, we naderen aan de rand van het dorpje Offus een grote kapel voor OLV van Lourdes, waarvoor een lelijke gele rustbank is neergepoot.
> Op de brede macadamweg voor de kapel gaan we links, richting Autre-Eglise. Na 150 meter draaien we rechts weer het veld in, een holle, gekasseide weg die bij een paar bomen meer noordoostelijk gaat lopen en grassig wordt. Door open landschap van akkers wandelen we zo naar een open kruispuntje waar zich naast de veldkapel 'des Quatre Tièges' een herdenkingsplaat bevindt die herinnert aan de Slag van Ramillies, meer dan 300 jaar geleden.

> Rechtdoor hier door meer open veld over een half gebetonneerde veldweg. Voorbij een schuur bereiken we de mooie vierkantshoeve Hamoir en komen we het dorpje Autre-Eglise binnen. Op de verkeersweg links langs de hoeve en naar het centrum van Autre-Eglise.

Perwez
> Met net geen 10.000 inwoners, behoort Perwez of Perwijs met zijn deeldorpen tot de kleinere Waals-Brabantse gemeenten. Opvallend is de klokvormige kerktoren, bovenop nog eens getopt met klein galerijverdiep. Een gelijkaardige kerktoren is te zien in het iets noordelijker gelegen Huppaye, waarop de klokkentoren van Perwez is gebaseerd.

> We trekken volop Waals-Brabants Haspengouw binnen. Vierkantshoeven illlustreren de eeuwenlange rijke opbrengsten van deze vruchtbare zandleemakkers. Ook vandaag primeert landbouw hier, de oude gekasseide veldwegen kregen helaas op de meeste plaatsen een betonlaag over zich. Deze etappe loopt dan ook grotendeels over vele kilometers verharde wegen, al is het meestal wel rustig wandelen. Verder valt er niet zoveel te beleven tijdens deze dagtocht, misschien wel een wat saaiere etappe deze keer. Een landschap dat wat verbeelding vraagt, zoals in de buurt van Ramillies, waar 300 jaar geleden een historische veldslag plaats vond en waar 100 jaar geleden nog volop stoomtreinen door het landschap tuften.

---