> De indeling van de etappes is zo uitgewerkt dat de dagafstanden redelijk gelijk zijn en er in elke etappeplaats overnachtingsmogelijkheid is. Verder is de Transardennaise® niet enkel uitgestippeld voor wandelaars maar ook voor fietsers en ruiters. Zelfs met een ezel op stap gaan behoort tot de mogelijkheden… Begeleidend bij de route zijn ook een gids en kaarten beschikbaar.
> In dit verslag lees je alles wat je wil weten om je op weg te zetten, we focussen hier wel op de Transardennaise® voor wandelaars. ' Transardennaise®' is een geregistreerde ® merknaam.

> Rond 1980 richtte een wandelvereniging uit Libramont, ‘La Galoche Ardennaise’ een marathonwandeling van 50 km in, van La Roche-en-Ardenne naar St Hubert. Deze mars was zo’n succes dat er met name door Denis Jusseret aan werd gedacht om de route een permanent karakter te geven. Aangezien de centrale Ardennen nog niet waren ontsloten met een lange-afstandswandelpad werd besloten om het traject vanuit St Hubert nog verder door te trekken naar Bouillon als een GR-pad.

> Voor de uitwerking van de tocht werd ook sterk rekening gehouden met de mogelijkheid van ‘onderdak- overnachting’, op alle etappes, wat niet zo evident is in dit wat geïsoleerd deel van de Ardennen waar toeristische voorzieningen vooral in de rivierdalen zijn geconcentreerd. In samenwerking met VVV’s en het toenmalige ‘Bestuur van waters en bossen’ werden zorgvuldig de paden geselecteerd waarover de Transardennaise® zou lopen. In 1985 is alles klaar maar door de witrode bewegwijzering kwam ex-GR-medewerker Denis Jusseret al snel in de problemen, wat leidde tot de geelwitte bewegwijzering ipv witrode.

> Ongeveer in dezelfde periode werd de ‘la Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl opgericht, naar het voorbeeld van de Franse organisatie ‘Grande Traversée des Alpes (G.T.A.). Deze vzw heeft als belangrijkste doel de creatie, de markering, het onderhoud en de informatieve omkadering van langeafstandspaden te verzorgen. La Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl is verder aktief in het opleiden van padmarkeerders en de uitgifte van gidsen. De organisatie nam ook aktief deel bij het tot stand komen van enkele belangrijke Waalse uitvoeringsbesluiten, zoals de decreten over recreatie in het Waalse bos en de vastlegging van erkende padmarkeringcodes. De vzw is ook erkend door het Commissariaat Generaal voor Toerisme (CGT). Om de wat meer commerciële kant van de georganiseerde wandeltochten uit te werken werd in de jaren '90 touroperator Europ’aventure® opgericht (zie hierover verder).

> Het traject van deze 153 kilometer lange tocht door Wallonië slingert dwars door het hart van de Ardennen. Begin- en eindpunt zijn 2 boeiende Ardennensteden met een lange toeristische traditie, La Roche-en-Ardenne en Bouillon. Daartussen wandel je dagen lang door uitgestrekte bossen, langs oevers van rivieren met snelstromend water en door stille stoere Ardense dorpen.

> De Transardennaise® of Transardense route is GEEN pad van de Waalse organisatie ‘Sentiers de Grande Randonnée’ (S.G.R.) maar van ‘la Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl'. Deze doorlopende route is met geel-witte streepjes bewegwijzerd en er bestaat een prima wandelgids over.
> Je kunt voor je wandeling over de Transardennaise® eventueel ook beroep doen op touroperator Europ’aventure®. Concreet kan je bvb al je overnachtingen laten boeken door hen of je bagage laten vervoeren tussen de verschillende etappe-plaatsen. Je kunt daarin zover gaan als je wil, van volledige vrijheid in je planning tot een kompleet voor jou georganiseerde tocht.

> In de jaren '60 en '70 ontwikkelde de Waalse organisatie van GR-paden (S.G.R.) een uitgebreid padennet voor lange afstandswandelaars. In de Ardennen volgen die paden vooral de valleien van de grote rivieren, zoals Ourthe of Semois. Aanvankelijk waren deze paden vooral geënt op het padennet dat Maurice Cosyn - als dé Belgische pionier van de langeafstandswandelroutes - te samen met Touring Club de Belgique ontwikkelde in de jaren '30.
> In 1935 werkte Cosyn een langeafstandspad uit door de uitgestrekte wouden rond Saint-Hubert, waarbij La Roche-en-Ardenne, St Hubert en Libramont met elkaar werden gelinkt over een doorlopend pad. Eind jaren '50 verdween dit gemarkeerd pad weer omwille van desinteresse van Touring Club om de paden verder te onderhouden. Het zou duren tot eind jaren '70 vooraleer er een nieuwe wandelroute kwam, die opnieuw een doorsteek maakt door het hart van de Ardennen met zijn grote donkere bossen.

> S.G.R. had wel plannen voor een nieuwe Transardense Route, in de vorm van de internationale route Ardennen-Eifel, maar de creatie van dat pad sputterde in brokken en stukken over een periode van maar liefst 20 jaar. Bovendien werd het traject van het Ardennen-Eifelpad drastisch gewijzigd en ingekort doordat de Franse GR-organisatie later niet langer geïnteresseerd was in het project en het oorspronkelijk de bedoeling was dat ze op hun territorium de cirkel van de rondweg zouden ‘dichten’. Zie over het Ardennen-Eifelpad elders op Trekkings.be.

> Nog even terug nu naar de geschiedenisles. Laat ons nog een paar jaar verder terug in de tijd gaan nu we weten dat de Transardennaise® (1985) enkele jaren ouder is dan GR14 – Sentier des Ardennes (1987). Hoe begon het allemaal?

> Wie was eerst? De vraag hield me al langer bezig. Wie was hier nu eigenlijk de pionier? Een artikel dat in 1992 verscheen in het tijdschrift van Grote Routepaden biedt uitkomst. Citaat: ‘Reeds vele jaren loopt door het hartje van de Ardennen een lange-afstandpad, wit-rood gemarkeerd. Velen wisten met deze ontdekking geen raad. Het pad stond noch bij GR-paden, noch bij onze Waalse collega’s gecatalogeerd. Hier kwam ondertussen verandering in.’
> Tot zover de vaststelling van de auteur bij GR-paden. We kunnen hieruit niet enkel afleiden dat de Transardennaise® verscheidene jaren ouder is dan de GR14 (Sentier des Ardennes), maar ook dat de Transardennaise® aanvankelijk net zoals een GR-pad met wit-rode streepjes was bewegwijzerd. De zogenaamde 'verandering' kwam er toen S.G.R. hier in 1987 op reageert door zelf een route te ontwikkelen (wat in hetzelfde artikel van Grote Routepaden een beetje denigrerend tegenover de Transardennaise® een 'echte GR' wordt genoemd) in het verlengde van de Franse GR14 Parijs – Bar-le-Duc – Sedan - (Bouillon). Voor het traject werd gekozen om dus voor een groot stuk in het spoor te lopen van de al bestaande Transardennaise®.

> Hoe is dat zo geëvolueerd? Tot begin jaren '90 bestond de Waalse vereniging voor GR-paden uit een nogal los amalgam van medewerkers en was er van een bestuurlijke pyramidestructuur weinig sprake. Idem voor de coördinatie van het volop in ontwikkeling zijnde GR-net. Die nogal chaotische, losse structuur leidde in de jaren '80 tot een crisis in het Waalse GR-bestuur, dat tot dan vooral door Luikenaars werd gedomineerd. Sommigen namen ontslag en gingen zelf hun eigengereide gang. Hieruit kwam ondermeer die 'niet-officiële' GR voort, die gedoopt werd als de Transardennaise®, een initiatief dat werd geleid door Denis Jusseret, voormalig provinciaal verantwoordelijke voor SGR.

> De latere komst van een 'officiële' GR 14 betekende echter niet de doodsteek voor de Transardennaise®. De markering moest worden aangepast, in plaats van witrode werden nu geelwitte streepjes getrokken door de Ardennen. Je kunt je voorstellen dat de twee in elkaar verstrengelde paden in het begin nogal voor wat verwarring zorgden bij wandelaars, temeer daar ze aanvankelijk beiden met witrood waren gemarkeerd!

> Uit een wandelverslag in 1988 in datzelfde tijdschrift van GR-paden vernemen we dat de wandelaar beide paden kompleet door elkaar mixt en het heeft over een GR14 en een GR TA. Daarbij wordt GR14 ook ‘Transardennaise®’ genoemd. Hij denkt dat ‘GR TA’ een variante is op het hoofdtraject van GR14! Zelfs het geschetste trajectkaartje is kompleet verkeerd ingetekend. De wandelaar beschrijft een paar verrassingen onderweg als hij twee maal een platte steen tegenkomt waarop wit-rode strepen met een pijl rechts voor ‘GR TA’ en een pijl links voor GR 14…

> Het gebied waar de Transardennaise® door trekt linkt een rist stille dorpen aan elkaar, samengesteld uit woningen opgetrokken in grijze steen en hout, harmonieus passend tussen weiden, snelstromend water en bossen. Industrie is hier grotendeels afwezig. Tot voor kort waren de machtige bossen naast wat kleinschalige veeteelt de belangrijkste bron van inkomsten voor de schaarse bewoners.
> Voor de 21ste eeuwse wandelaar is de Transardennaise® de ideale manier om in slow motion de prachtige bossen, de verstilde dorpen en de rijke rurale tradities, geschiedenis en legendes van de donkere Ardennen te ontdekken.

> We zijn eind jaren '80 als in het ‘maagdelijke’ hart van de Ardennen plots twee langeafstandspaden gemarkeerd zijn die oorspronkelijk niet alleen eenzelfde start- en eindpunt hebben (La Roche-en-Ardenne en Bouillon) maar ook nog eens grotendeels over dezelfde paden lopen. Het zijn GR14 van S.G.R. en de Transardennaise® van la Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl. Het is duidelijk dat een van de twee organisaties zich gebaseerd heeft op de route van de andere. Welk pad was het eerst, GR14 of de Transardennaise®? Wie keek van wie af? Je zou op het eerste zicht geneigd zijn te denken dat de Transardennaise® een vercommercialisering is van GR14, maar is dat ook zo?

> Als populair volksbegrip wordt onder de Ardennen zowat het hele gebied in Wallonië ten zuiden van de Samber- en Maasvallei geklasseerd. Dat klopt niet echt want delen van deze Ardennen vormen eigenlijk een apart geologisch geheel, zoals de Fagne-Famenne of de Gaume. De Transardennaise® gaat dus wel door de ‘echte’ Ardennen, een opgestuwd landschap dat zowat een half miljard jaren geleden werd gevormd. Diverse geologische veranderingen brachten sedimentaire lagen over het oude gebergte. Deze lagen erodeerden steeds opnieuw zodat het oude schiefergesteente weer aan het oppervlak kwam. Miljoenen jaren ‘slijtage’ door erosie creëerde een landschap waarvan de hoogte nu meestal tussen 200 en 600 meter ligt.

> Dit harde schiefergesteente wordt doorsneden door een aantal snelstromende rivieren: De Transardennaise® passeert enkele van de belangrijkste, zoals de Semois, Lesse, Lomme en Ourthe. De rotsige Ardennenbodem was duizenden jaren volledig bedekt met loofwoud, vooral beuk en eik. De aanplantingen van economisch meer rendabele dennen- en sparrenbossen die je nu ziet is pas 200 jaar geleden begonnen.

> Menselijke aanwezigheid was tot de Romeinse periode vooral beperkt tot kleine nederzettingen. Pas rond de 8ste eeuw, onder invloed van de opkomende macht van de abdijen, wordt het woud intensief ontgonnen ten voordele van landbouwgrond. Vandaag is nog een derde van het landschap bebost. Via de Transardennaise® passeer je enkele van de meest uitgestrekte domeinbossen, met name in de omgeving van Saint-Hubert.

> Menselijke bewoning is in de Ardennen altijd beperkt gebleven. Door de hoogte, de afwezigheid van een temperende invloed van de zee en de onvruchtbare bodem was de omgeving weinig uitnodigend om grote woonkernen te ontwikkelen. Bovenop de harde leefomstandigheden had de regio nog te maken met ziektes en oorlog; De pest roeide in de 17de eeuw hele dorpen uit en amper 65 jaar geleden kregen de Ardennezen vreselijk oorlogsgeweld te verduren bij het Ardennenoffensief.

Criteria	Transardennaise® (Transardense route)	GR14 - Sentier des Ardennes (Ardennenpad)
Organisator?	la Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl	Sentiers Grande Randonnée - S.G.R.
Afstand tussen La Roche-en-Ardenne en Bouillon :	153 km	135 km (tot Malmedy 221km)
Onderdeel van een langere wandelroute?	Ja, Rijn - Maaspad, Andernach (D) - Monthermé (Fr) (600 km)	Ja, Parijs - Brie - Champagne - Argonne - Ardennen - Malmedy
Onderhoud van de route :	La Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl	S.G.R
Nederlandstalige padbeschrijving beschikbaar?	Ja	Neen
Franstalige padbeschrijving beschikbaar?	Ja	Ja
Kwaliteit padbeschrijvng en achtergrondinformatie :	Uitstekend	Goed
Topografische kaarten?	Ja, apart van de gids verkrijgbaar	In de gids verwerkt
Richting routebeschrijving :	Noord naar zuid	Noord naar zuid
Richting bewegwijzerng :	Noord naar zuid	In beide richtingen
Aard van bewegwijzering :	Geelwitte verfstrepen en klevers	Witrode verfstrepen en klevers
Kwaliteit bewegwijzering :	Zeer goed	Zeer goed
Aandeel asfalt- of betonwegen in totale traject :	30 %	25 %
Campings langs elke etappe?	Neen	Neen
Jeugdherberg, gîte, hotel, of gastenkamers voor 1 nacht op elke etappe?	Ja	Neen
Rugzakvrij wandelen mogelijk ?	Ja, via Europ'aventure®	Moeilijk
Boeking van slapen en eten door organisator mogelijk?	Ja, via Europ'aventure®	Neen

Andere 'la Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl' - wandelroutes

Transgaumaise® : Zeer mooie grensoverschrijdende rondwandeling van 6 dagen door de Gaume.

Valleien van Ourthe en Laval : Een stervormige wandeling van 120 km.

Transfamenne : Rondwandeling van 2 dagen door de Famenne, ondemeer delen van de Transardennaise® en GR 57 combinerend.

Rijn - Maaspad : Europees pad (600 km) door 4 landen. Daarvan neemt La Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl het grootste deel van het Waalse traject voor zijn rekening, ondermeer de Transardense route is er een onderdeel van.

> In dit verhaal ontbreekt in feite nog één naam, Denis Jusseret. Hij is niet enkel de stichter van de wandelvereniging ‘La Galoche Ardennaise’ maar ook oprichter van ‘La la Maison de la Randonnée® GTA Belgique asbl - G.T.A’. en van touroperator ‘Europ'aventure®’. Sinds 2019 werkt deze touroperator wel volledig gescheiden van de GTA-werking (niet langer eigendom van D. Jusseret). De heer Jusseret is ook voorzitter van de VVV van St-Ode en je kunt in zijn vakantiehuis overnachten in Sprimont. Kortom je zou hem een beetje oneerbiedig 'de peetvader' van de Transardennaise® kunnen noemen. Bij deze wensen we hem dan ook te danken voor de medewerking bij het vergaren rond informatie van de Transardense route.
> Op de volgende pagina gaan we op de organisatie en praktische planning van een tocht over de Transardennaise® dieper in.