©
Luc Selleslagh 2014 - 2024 Trekkings.be
> Een geasfalteerd oeverpad voert ons naar het talud rond de vijver, waarop een minder verhard pad ons verder noordelijk brengt. Over zowat 700 meter lopen we op een dijk hoog boven de Zenne (rechts) en de Eglegemvijver (links). We lopen ook parallel met de E19, het autolawaai moeten we er dus bijnemen. Langs de oever van de waterplas zijn picknickplaatsen en rustbanken. Het pad was afgelijnd met oude dikke essen, ze werden helaas gekapt.
> Ongemerkt verlaten we tijdelijk de provincie Vlaams-Brabant om Antwerpen binnen te wandelen. Op het eind wandelen we onder een spoorwegbrug om kort daarna de Mechelseweg te bereiken. Even rechts om de Hombeekse Zennebrug te gebruiken en dadelijk weer links. Kies hier voor het pad dat rechts van de Zennedijk parallel loopt.
> Vanuit de rustige landelijke omgeving rond het Vlaams-Brabantse Zemst, wandelen we via het kasteel van Relegem en de Eglegemvijver naar Mechelen in de provincie Antwerpen. Het uitgestrekte Vrijbroekpark brengt ons aan de rand van de historische stad, die helemaal dwarsen. Aan de andere stadszijde wandelen we letterlijk op De Dijle weer naar groen en open landschap met ondermeer het vogelrijk natuurreservaat Mechels Broek. We lossen trouwens de Dijle amper tijdens de laatste kilometers van deze etappe, die eindigt op wandelafstand van de treinhalte van Hever.
Streek-GR Dijleland over de Binnendijle te Mechelen
Mechels Broek, ooievaar
Stevige makkers, de grasmachines van het Mechels Broek
Onderweg door het Mechels Broek
Sluizencomplex op de Afleidingsdijle
Volmolen
Oud molenhuis, nu Via Via Reiscafé
Brusselpoort
Vrijbroekpark
Rozentuin van het Vrijbroekpark
Splitsing GR's 12 en 128 te Zemst-Bos
Vissende fuut op de Eglegemvijver
Eppegem, aan de Zenne
Linterpoortenkasteel
Eglegemvijver
Kasteel van Relegem
Tussen Zenne en Eglegemvijver
De Zenne, hier te Eppegem
Brusselpoort door JB de Noter rond 1830
Hanswijkbasiliek gezien vanuit de Kruidtuin
Treinen in verdiepingen.
Bruggen van Mechelen, Dijlepad
Uitgang van het Mechels Broek, wandelwijzer
Oranje luzernevlinder
> Vind net voor de vijver-meander rechts een paadje dat achter de meander een bospad wordt en verderop overgaat in de Melkstraat. Op een kruispunt nog kort rechtdoor en dan links de Stationsstraat in. Afstand tussen GR Dijleland en Hever-station is 750 meter. Het is ook mogelijk om over GR-Dijleland te wandelen tot kort voor de volgende GR-wandelboom om daar de Dijle te verlaten richting Hever. Dan is de afstand naar het station wel 1700 meter.
> We steken de Muizenbrug over (restaurant en café, vlakbij tankstation met klein winkeltje). Je kunt eventueel ook te Muizen je etappe beëindigen, er is een treinstation op enkele honderden meters. Of je kunt ook afwijken om te overnachten op Bivakzone Arcadia (1,8 km). Die ligt immers niet langs GR Dijleland maar wel aan 'de verkeerde zijde' van de Dijle! Verder wandelend gaan we aan de andere Dijleoever dadelijk links het oeverpad op. Het oeverpad langs de Dijle loopt verder langs de monding en de waterregulering van de Barebeek. Jawel, dezelfde Barebeek die we tijdens vorige etappes te Perk en Elewijt verscheidene keren overstaken en die hier in gereguleerd in de Dijle mondt. Rechts kijken we uit over het natuurgebied Barebeekvallei, beheerd door Natuurpunt, en kort daarna passeren we een visvijver.
> De regen is gestopt, de zon is terug en vlinders duiken op. Verrassing als er ook een oranje luzernevlinder langs vliegt, deze zuiderse trekvlinder komt tijdens warme zomers wel eens vaker voor in Vlaanderen maar niet elk jaar. Distelvlinders (ook trekvlinders) en landkaartjes fladderen eveneens lustig rond. Grotere en meer lawaaierige vliegende objecten passeren een stuk hoger: we wandelen hier immers weer onder de aanvliegroute naar de luchthaven van Zaventem.
> We naderen het einde van de etappe indien je al niet ter hoogte van de Muizenbrug de treinhalte van Muizen opgezocht. Hier eindigen we dus bij de treinhalte van Hever, gelegen op dezelfde treinverbinding tussen Mechelen en Leuven. Je verlaat het traject van Streek-GR-Dijleland ter hoogte van een dode Dijlemeander (nu een visvijver) gelegen op 1900 meter voorbij de Dijlebrug van Muizen en op 1450 meter voor je aan de GR-wandelboom
> Je volgt een goed aangeduid pad door het natuurgebied Mechels Broek. Iets verder heb je de mogelijkheid om links naar de 300 meter afgelegen vogelkijkhut te wandelen over knuppelpaden. Best de moeite, er 'poseerden' heel in de verte zelfs twee ooievaars van het nabijgelegen dierenpark Plankendaal.
> Bij de uitgang van het natuurreservaat komen we nogmaals aan een GR-wandelboom. Die markeert de afsplitsing van GR 12 (Amsterdam - Parijs). Streek-GR Dijleland volgt dus vanaf nu weer een geheel eigen traject. Het pad loopt rechtdoor uit in de Muizenbroekstraat. Rechtdoor, langs het bezoekerscentrum van Natuurpunt voor het Mechels Rivierengebied (onregelmatig open ) en bij een cafeetje komen we bij de Dijlebrug van Muizen.
> Aan de andere zijde wandelen we naast de gietijzeren poort het Dalemansbos weer uit om links over enkele honderden meters de Wormelaarstraat te volgen, in het gelijknamige gehucht Wormelaar. Op een kruispuntje kort rechtdoor tot een T-splitsing, gemarkeerd met een GR-wandelwijzer. Hier splitst de Vlaanderenroute GR 128 af want wij gaan naar rechts richting Mechelen, dit keer in het gezelschap van GR 12, de wandelroute die Amsterdam met Parijs verbindt.
> We volgen de gebetonneerde Kleine Molenweg maar korte tijd: na 200 meter weer links, een graspad tussen weiden volgen, de Blauwenvoetweg. Op het einde van deze Blauwenvoetweg rechts om na enkele tientallen meters rechtdoor weer op een onverharde veldweg door open veld te wandelen. We volgen deze veldweg helemaal ten einde, tot we op een T-kruising met de Hoogstraat komen. Naar rechts op deze verkeersweg en daarna links de Konijnenstraat in. Zo wandelen we rond het kasteeldomein van Relegem.
> We steken bij Eppegem-centrum via de verkeerslichten de verkeersweg N1 (Vilvoorde - Mechelen) over en kiezen aan de andere zijde voor de Schranslaan. Streek-GR Groene Gordel splitst hier af van Streek-GR Dijleland, volg dus de juiste geelrode tekens! Verderop volgt een lange dwarsdoorsteek van Eppegem over verschillende wijkstraten en buurtpaden. Onderweg komen we ook nog langs een Colruyt, moest je nog bevoorrading nodig hebben...
> Uiteindelijk komen we in de Windmolenstraat, die na een tijdje rechtuit overgaat in een voetpad richting Linterpoortenkasteel (rustbank). We wandelen in wijzerzin in een halve cirkel rond het 18de eeuwse kasteeldomein over de Kluisweg en Linterpoortenlaan en gaan dan ongeveer tegenover een kasteelingang links een met linden omzoomd pad volgen dat naar het Dalemansbos loopt. Op een betonwegje nemen we niet dadelijk rechtdoor het pad dat meteen het Dalemansbos inloopt maar gaan we even links de straat op om een 100 meter verder rechts het bos in te wandelen om rond een vijver te wandelen.
> Entree met stijl in de Mechelse binnenstad. Via zebrapaden zoeken we een veilige oversteek naar de andere zijde van de Brusselse Poort. Via de Hoogstraat wandelen we in het verlengde naar de driehoekvormige Korenmarkt. Beiden werden heraangelegd tussen 2010 en 2014. Er is nu een zekere opwaardering van de winkelpanden merkbaar in de omgeving sinds de verbeteringswerken. Sinds 2019 zijn het ook fietsstraten geworden.
> Aan de Korenmarkt vervolgen we nog even rechtdoor, tot aan de zandstenen Grootbrug of Hoogbrug, net voor de IJzeren Leen. Dit is misschien wel de oudste nog gebruikte verkeersbrug in de Nederlanden, ze is 13de eeuws. Niet deze Dijlebrug over maar net ervoor rechts De Zoutwerf nemen, langs enkele laatmiddeleeuwse gevels. Elke gevel heeft hier wel zijn eigen verhaal, let bijvoorbeeld op die met een bas-reliëf van een zalm boven de ingang, het was van de 16de tot de 18de eeuw het gildehuis van de visverkopers. Na een 200 meter gaan we het parallelle vlonderpad op de Dijle gebruiken om na 150 meter alweer vaste grond op te zoeken en rechts een opklimmend straatje te nemen.
> We gaan op einde naar links de gekasseide Onze-Lieve-Vrouwstraat in en komen dadelijk langs de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk. Ze oogt indrukwekkend groot en werd gebouwd in een stijl die tegenwoordig onder de stijlnorm van Brabantse gotiek wordt gerangschikt. Verder over de Onze-Lieve-Vrouwstraat. Het is een winkelstraat die betere tijden heeft gekend, er staan tegenwoordig nogal wat winkelpanden leeg. Op het einde links tot bij de Fonteinbrug. We steken ze over maar wandelen niet verder dé shoppingstraat in Mechelen, de Bruul op. Rechts voor de imposante gebouwen van de voormalige Commanderij Pitzemburg.
> Streek-GR Dijleland loopt voorbij sportvelden en een grote waterplas, allemaal behorende tot het recreatiedomein De Nekker. Vanop het geasfalteerde jaagpad kijken we wat later uit over het natuurgebied Mechels Broek. Achter ons piekt in de verte de bijna 100 meter hoge toren van de Mechelse Sint-Romboutskathedraal op. Wat verder gaan we naar links van het geasfalteerde en druk befietste jaagpad af om natuurreservaat Mechels Broek in te trekken.
> We komen in de buurt van de oude sluis op de Binnendijle en steken ze naar links over. Vervolgens gaan we ook over de stuw op de Afleidingsdijle om daarna naar rechts te draaien en de Dijle nu te volgen met de rivier aan onze rechterzijde.
> Van de middeleeuwse Fonteinbrug zijn nog twee gotische bogen te zien, de derde (middelste) werd rond 1820 afgebroken en vervangen. Verderop door de Mechelse Kruidtuin zien we rechtsvoor op de andere Dijle-oever de koepel en achterkant van de Hanswijkbasiliek. We arriveren bij de gerestaureerde volmolen op de Dijle. In de oude molengebouwen is nu het Mechelse Via Via-café gelegen. Het Via Via café is een ideale plek om even te verpozen langs deze dagetappe van Streek-GR Dijleland, waarop we nu ongeveer halfweg zijn.
> We draaien rond het café om eens door de hoofdingang bovenaan op de drukke Mechelse binnenring te arriveren bij het Raghenoplein. Even naar links uitwijken om via het zebrapad de Zandpoortvest over te steken. Daar nemen we links van de Dijle het wandel- en fietspad dat naar de Dijle daalt en als vast pad op de Dijle loopt om over slechts enkele honderden meters onder 5 bruggen door te lopen.
> Mis onderweg de afslag naar rechts niet. Die brengt ons licht dalend nu snel tot bij een achterpoort van het bekende Mechelse Vrijbroekpark. We kruisen er een langgerekte vijver en komen langs een van de twee brasseries van het Vrijbroekpark. Daarna gaan we links en aan onze linkerzijde zien we de uitgestrekte rozentuinen. De markering voor Streek-GR Dijleland, die hier nog steeds in het spoor van GR 12 loopt, is discreet gedaan in het Vrijbroekpark. We draaien in een ruime bocht verder rond de rozentuinen en komen na wat padenwissels in de buurt van de hoofdingang van het Vrijbroekpark (orangerie-brasserie).
> Over een geasfalteerde dreef verlaten we weer het uitgestrekte stadspark. We draaien de met lindes afgelijnde Ridder Dessainlaan in en wandelen zo naar een druk kruispunt aan de Plaisancebrug over het Kanaal Dijle - Leuven. Aan de andere zijde van het kanaal komen we meteen aan de indrukwekkende Brusselse Poort van Mechelen.
> Het wandelpad wordt grassiger en gaat door weiden, akkers en natte broekbosjes slingeren. Zo wandelen we zacht van de Zenne weg. Na meer dan een kilometer komen we na een paar bochten in de Stuivenbergbaan en bij de Stuyvenbergkapel. Rechts meedraaien en de hoofdstraat blijven volgen naar rechts om wat verder de autosnelweg E19 onder te lopen. Dadelijk daarna voorzichtig de drukke Mechelse ringweg oversteken via een zebrapad.
> Verder over de Stuivenbergbaan, met zijn amalgam van verschillende huizenbouwsels niet meteen het mooiste deel van Streek-GR Dijleland! Voorbij een Sint-Jacobskapel en we volgen de Stuivenbergbaan nog een eind.
> We wandelen weg van het kasteeldomein van Relegem en zetten in pal noordelijke richting koers naar de Hombeekse Eglegemvijver over de wat verhoogd lopende, half onverharde Konijnenstraat. Onderweg een passage langs het Donkbos. Steeds rechtdoor nu, het populaire fiets- en wandelpad eindigt aan de oever van de Eglegemvijver in de streek beter bekend als 'de put van Hombeek'. Een reflecterende zon stuurt haar stralen over de waterspiegel van de grote waterplas.
> Zowel Eppegem als Hever hebben een treinhalte, al liggen ze niet op dezelfde lijn. Vanuit Mechelen waaieren bussen en treinen uiteraard alle kanten uit. Ook bij Muizen is een treinhalte gelegen.
> Cafés en restaurants onderweg heb je in Eppegem, Hombeek, Vrijbroekpark, Mechelen, Muizen en Hever. Voor bevoorrading kun je uiteraard het makkelijkst terecht in Mechelen maar ook bij de start te Eppegem zijn er inkoopmogelijkheden.
> GR Dijleland loopt op dit traject vaak in het spoor of tesamen met andere GR-paden, oa je op GR 128, GR 12 en Streek-GR Groene Gordel.
> Neem een verrekijker mee als je in natuurreservaat Mechels Broek aan vogelobservatie wil doen vanuit de vogelkijkhut of vanop het Dijlepad.
Natuurreservaat Mechels Broek
> Oorspronkelijk is het Mechels Broek een laaggelegen overstromingsgebied van de Dijle. Zoals veel land in de Dijlevallei werd het eeuwen geleden op de minder moerassige delen doortrokken met smalle afwateringsbeken, gedeeltelijk kunstmatig gecreëerd om in het gebied toch nog landbouw mogelijk te maken, bvb als hooi- of weiland. De grote waterplassen zijn er ook niet op natuurlijke wijze gekomen, ze zijn het resultaat van zandwinning op grote schaal in het verleden, vooral voor de aanleg van de snelweg E 19.
> Onder de kleinere landschapselementen vallen de vele bomputten op. Ze zijn het resultaat van ongericht bombarderen op de strategische stationsomgeving van Mechelen in de jaren '40.. Vandaag vormen die putten poeltjes die krioelen van leven, je vindt er waterplanten, kikkers en salamanders, naast kleine ongewervelden boven en in het water, of langs de rand.
> Het Mechels Broek is al vele jaren in beheer van Natuurpunt en is inmiddels uitgebreid tot 110 hectaren. Het is hier dat Natuurpunt (toen nog Natuurreservaten) rond 1984 begon te experimenteren met begrazing door vee. Aanvankelijk gebeurde dat nog in samenwerking met een biologische boerderij en waren de grazers limousin- en jerseyrunderen, al snel startte Natuurreservaten echter met eigen veestapel. 's Winters moest het vee op stal worden gezet en dat vergde een hele organisatie. Een betere oplossing kwam er in 1986, toen de eerste gallowayrunderen werden geïntroduceerd in het Mechels Broek. Deze dieren, die een hard klimaat beter gewoon zijn en zelfredzaam zijn, kunnen het hele jaar door grazen en extra onderhoud kan zo tot een minimum worden herleid.
> Dit succesvolle pilootproject leidde tot een beheersmethode die vandaag in veel Vlaamse natuurgebieden succesvol wordt toegepast. De grazers houden snel opschietende vegetatie kort en verhogen zo de biodiversiteit aan planten en dus ook aan insekten en andere dieren. Er grazen vandaag ook pony's en andere runderen. Slechts een deel ervan gaat 's winters op stal in een boerderij die Natuurpunt in concessie heeft te Bonheiden, temeer daar intensieve begrazing 's winters overbodig is.
> Het Mechels Broek is vooral interessant voor het uitbundige vogelleven. Er verblijven tientallen soorten vogels, als extra attraktie krijg je er nog ooievaars bij, ze verblijven in nabij gelegen Plankendaal maar er is veel kans dat je ze hier overdag kunt zien.
> Via de gemarkeerde wandeling van Natuurpunt kan je nog veel meer ontdekken van het Mechels Broek dan over GR Dijleland alleen. Een Broek is een oud woord voor een moerassig gebied. Die nattigheid merk je vooral 's winters, sommige paden zijn dan zo modderig dat je best op een dag gaat dat alles er hard gevroren bij ligt. Ook 's winters valt er nog heel wat vogelleven te spotten.
De vampier van Muizen
> Begin jaren '70 leefde Muizen en omgeving in angst voor één van de wreedste Belgische seriemoordenaars van de 20ste eeuw. De toen twintigjarige Staf van Eyken verkrachtte vele vrouwen en probeerde hen voordien of nadien te wurgen. Drie vrouwen overleefden die terreur niet. Hij beet van zijn eerste dodelijk slachtoffer de borsten af en ook de anderen werden overbeten, wat hem de bijnaam van 'de vampier van Muizen' opleverde. Het waren lustmoorden waarvan de slachtoffers de pech hadden het pad van Staf van Eyken te kruisen op het verkeerde moment: een huisdienster in minirok, een wandelaarster langs het water en een meisje dat op een fuif was. In 1972 konden speurders de psychopaat vatten. Hij werd in 1974 ter dood veroordeeld voor zijn gruwelijke daden, omgezet naar levenslang. Van Eyken is inmiddels bijna 70 jaar 7 en is nog steeds opgesloten.
Afleidingsdijle
> Eind 19de eeuw vonden ingrijpende werking plaats aan de loop van de Dijle. Men wou komaf maken met de haast jaarlijks wederkerende overstromingen in de Mechelse binnenstad door een afwateringskanaal op de Dijle aan te leggen. Hierdoor kon het laaggelegen stadscentrum worden gespaard. Zo ontstond er een Binnendijle (de oude Dijle) en een Buitendijle (het nieuwe kanaal).
> De bedding van de Afleidingsdijle was niet helemaal nieuw, er werd gebruikt gemaakt van de oude oostelijke stadswalgracht en de Spuibeek, ze werden sterk verbreed en uitgediept. Het project werd gerealiseerd tussen 1890 en 1907. Hier aan de aftakking van de Afleidingsdijle is op de Binnendijle nog de oorspronkelijke bovensluis te zien uit 1890. Tot 1995 was er nog een sluiswachter aanwezig.
> De aanleg van de Afleidingsdijle had ook ingrijpende gevolgen voor het stadsdeel Nekkerspoel en de vele verkeersaders die daar kruisen. Op de Binnendijle of oude Dijle verminderde het debiet aanzienlijk. Ze kreeg wat het uitzicht van een stilstaande rivier. Door de sterke vervuiling van de Dijle tot ongeveer het jaar 2000, hing er vaak een doordringende stank over de stadsrivier.
Volmolen op de Dijle
> De geschiedenis van de volmolen gaat terug tot minstens 14de eeuw. De functie van volmolen die hij in latere eeuwen vervulde, diende om wol te vollen, een procedé voor nabewerking van wol tot vilten stof. Er was tot begin 20ste eeuw genoeg stroming op de Dijle om een heel complex aan waterwielen te laten werken, zoals je zelf nog kan zien ter plaatse. Tot zeven molens waren er in werking! Het moet een indrukwekkend zicht zijn geweest naar middeleeuwse normen. Zo waren er oa ook een graan- en schorsmolen.
> Het complex had ook een functie van waterregulering op de oude grachten en de doorstroming van de Dijle door het Mechelse centrum. Met de opening in 1907 van de Afleidingsdijle en haar sluizenstelsel (waar we eerder langs kwamen) verviel deze functie en viel ook de waterkracht op de Binnendijle weg.
> De molens vielen na 1907 dus stil en het molenhuis werd een gewoon woonhuis. De oude molengebouwen ondergingen strenge restauraties rond 1980. In het oude molenhuis, grotendeels 16de eeuws, is sinds 2012 een smaakvol Via-Via-reiscafé gevestigd.
Zandpoortvest & Raghenoplein
> De Zandpoortvest, die nu onderdeel is van de Mechelse binnenring, werd aangelegd over de oude stadswallen en -gracht. De naam verwijst naar één van de 12 middeleeuwse stadspoorten in de omwalling van Mechelen, waarvan de Brusselpoort, die we verder langs GR Dijleland zullen passeren, nog de enige overgeblevene is. De Zandpoort stond iets meer noordelijk dan waar we de huidige ringweg kruisen. Hier op het Raghenoplein stond een andere stadspoort, de Hanswijckpoort. Ze werd afgebroken in 1829.
> Het plein draagt sinds 1872 de naam van industrieel Willem Ragheno, die eigenaar was van een grote Mechelse metaalfabriek waar spooronderdelen werden vervaardigd en trein- en tramstellen werden geassembleerd. Ragheno stierf in 1872 en liet een aanzienlijk legaat na aan de stad Mechelen waarmee onderwijs voor arbeiderskinderen financieel moest worden gestimuleerd. De herenhuizen rond het Raghenoplein werden tijdens WO II vernield door de intensieve bombardementen op het strategisch treinstation en spoordepot van Mechelen. De omgeving oogt vandaag dan ook niet erg historisch.
Kruidtuin
> De Kruidtuin, ook bekend bij de Mechelaars als 'den botanik', was oorspronkelijk een groendomein dat tot de Commanderie van Pitzemburg behoorde, een van oorsprong Duitse ridderorde, die hier van 1220 tot de Franse Revolutie was gevestigd. Na de Franse Revolutie kwam het hele domein in handen van de stad Mechelen, die de tuinen in 1827 in bruikleen gaf aan de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw. Die legde er ondermeer een Engelse landschapstuin aan, een kruidentuin, serres en een park met uitheemse boomsoorten. Deze 'Jardin Botanique' werd na WO I opengesteld als stadspark. Vandaag is de Kruidtuin nog steeds een druk gefrequenteerd park, we zien er langs GR Dijleland eigenlijk maar een stukje van.
> De voorbije jaren tracht het Mechels bestuur het wat uitgeleefde stadspark terug aantrekkelijker in te richten. Zo is er ter hoogte van het standbeeld van de beroemde kruidenwetenschapper Rembert Dodoens opnieuw een aantrekkelijke kruidentuin uitgebouwd rond 2011, onderhouden door vrijwilligers. Ook andere delen werden in de volgende jaren opgewaardeerd of heringericht.
OLV van Hanswijkbasiliek
> Na de Sint-Romboutskathedraal is de Hanswijkbasiliek ongetwijfeld het religieuze gebouw met de rijkste geschiedenis van Mechelen. De bekendheid is onlosmakelijk verbonden met de bedevaarttraditie hier. De ontstaansgeschiedenis draait rond een 10de eeuwse legende die verhaalt over een hopeloos vastgelopen boot op de Dijle. Pas toen het Mariabeeld van de boot aan wal werd gebracht, kwam er weer beweging in, waaruit werd afgeleid dat Maria absoluut op deze plek langs de Dijle wilde blijven...
> De huidige basiliek met koepel werd gebouwd vanaf 1663, nadat eind 16de eeuw de vorige kerk werd verwoest tijdens de godsdienstoorlogen. Het huidige Mariabeeldje in de basiliek is wellicht ook 16de eeuws.
> Je kan de basiliek bezoeken op namiddagen, niet op woensdag. Op zondag voor OH-Hemelvaart trekt de Hanswijkprocessie door de Mechelse straten. Met een traditie van bijna 750 jaar is dit wellicht de oudste processie van België. Nog merkwaardiger is de Hanswijkcavalcade. Deze religieus-historische stoet trekt slechts om de 25 jaar door de Mechelse straten. In 2013 was er een cavalcade, het is dus wachten tot het jaar 2038 voor een volgende Hanswijkcavalcade...
Commanderij Pitzemburg
> Net voor je op het einde van de Kruidtuin de Bruul bereikt, heb je op je rechterkant de gebouwen van de voormalige Commanderij Pitzemburg. Het is was 'een bijhuis' van deze middeleeuwse orde van hospitaalridders, ontstaan in de 12de eeuw uit de kruistochten naar Jeruzalem. De indrukwekkende gebouwen bieden een mooi beeld van de rijkdom die religieuze en semi-religieuze orden en adel hadden vergaard in de 18de eeuw. De Franse Revolutie eind 18de eeuw luidde het einde in van de eeuwenlange machtsverhoudingen tussen het volk enerzijds en landadel en orden anderzijds. Pitzemburg werd verbeurd verklaard en kwam in het bezit van de stad Mechelen, die de gebouwen inrichtte voor onderwijs, een functie die ze tot vandaag vervullen.
Dijlepad
> Het deel van het Dijlepad tussen de Fonteinbrug en de Grootbrug werd aangelegd eind 2009, begin 2010. Dat verklaart ook waarom Streek-GR Dijleland er niet over loopt, het traject werd immers voor 2009 uitgetekend. Het Dijlepad rust op beweegbare pontons die zich mits een ingenieus systeem aan de waterstand kunnen aanpassen. Het ontwerp is van een vermaard Italiaans architectenbureau. De planken zijn van Indonesisch hardhout, bangkirai en zijn voorzien van antislipprofielen. Het Dijlepad loopt voorbij de Grootbrug nog verder door langs de voormalige Lamotsite tot de Havenwerf. Dat laatste deel werd al vanaf 2005 aangelegd op kosten van De Vlaamse Waterweg.
> Het nieuwe deel tussen Fontein- en Grootbrug moest de stad Mechelen eigenlijk betalen maar de rekening werd vereffend met Vlaams en Europees geld. Het Dijlepad kan worden afgesloten, zoals bij sneeuwval. Er zijn een paar aansluitingen op zogenaamde 'waterstraatjes' langs de Dijle, dat zijn korte smalle stegen uit de middeleeuwen waardoor inwoners van Mechelen toegang hadden tot de Dijle om water te scheppen. Als je over het Dijlepad wandelt valt het ook op dat je vooral langs achtertuinen en achtergevels wandelt. Dat is eigenlijk niet zo verwonderlijk.
> Vooral sinds de opening van de Afleidingsdijle in 1907 was de Dijle immers 100 jaar lang een stinkende, zieke rivier, omwille van de slechte doorstroming. Sinds de Dijle weer een meer propere rivier is geworden, zien we een omgekeerde beweging. Loften in oude fabrieksgebouwen en appartementen worden terug met zicht op de Dijle gebouwd. De stad Mechelen heeft trouwens een arbeider in dienst die dagelijks controleert op zwerfvuil op de Dijle.
Brusselpoort
> De enige middeleeuwse stadspoort die de grote sloop vanaf eind 18de eeuw van de 12 Mechelse poorten heeft overleefd. Ze stond eeuwenlang bekend als de 'Overste Poort' omdat ze in de Mechelse skyline qua hoogteligging boven de andere poorten uit torende. Je moet je een Brusselse Poort inbeelden waarvan de torens in de middeleeuwen nog een eind hoger waren. Bovendien werd deze hoofdpoort nog voorafgegaan door een grote voorpoort. Laat je verbeelding nog wat meer gaan: waar nu het autoverkeer over de vesten raast, waren stadswallen en de stadsgracht, deel vormend van een geheel dat Mechelen moest verdedigen tegen vreemde invallen vanaf de 13de eeuw. Later kregen de stadspoorten ook een functie als tolpoorten. Vandaag staat de Brusselse Poort er wat verweesd bij dus.
> De laatste grote restauratie vond in de jaren '90 plaats, waarbij ondermeer het leistenen dak werd vernieuwd en de 13de eeuwse muren van Doornikse en Balegemse zandsteen werden opgekuist. Voordien zag de Brusselpoort er zwart uit door roetvervuiling op de steen. Binnen haar meer dan 1 meter dikke muren was tussen 2000 en 2009 nog een deel van het stadsmuseum gevestigd, vandaag heeft het Vlaams Huis voor figurentheater er haar intrek genomen.
Vrijbroekpark
> Dit provinciaal park van ongeveer 50 hectaren bestaat uit een bonte verzameling groen: Franse en Engelse landschapstuinen, dreven, vijvers, sportvelden, verkeerspark, struweel, een boomgaard met oude fruitvariëteiten, een moestuin, serres, dahliatuin en speeltuinen. Meest bekend is het Vrijbroekpark voor de rozentuinen, waar sinds de jaren '30 van vorige eeuw vele honderden verschillende rozenvariëteiten te bekijken zijn. In het Vrijbroekpark liggen ook een paar tavernes. Het Vrijbroekpark is populair bij de Mechelaars, je vindt er op een mooie dag dan ook veel wandelaars, joggers en andere natuurgenieters. Er worden jaarlijks ook allerlei aktiviteiten en evenementen georganiseerd.
> Oorspronkelijk was het Vrijbroekpark nat braak- en weiland (een 'broek'), overstromingsgebied van de rivier Zenne. Herders en boeren van de streek gebruikten het als graasland, vandaar de benaming 'vrijbroek'. De provincie Antwerpen kocht het gebied in het begin van de 20ste eeuw op om er een park aan te leggen.
Eppegem
> Dorpen waarvan de naam eindigt op -hem, -gem, -heem of -heim, hebben gewoonlijk een geschiedenis die terug gaat tot minstens de Frankische periode. Het woord -heim betekent zoiets als 'nederzetting' of 'woonstede', vaak wordt de dorpsnaam dan vervolledigd met de eigenaar van de plaats. Voor Eppegem was dit een zekere Ippo, of een gelijkende naam. Archeologische vondsten wijzen er op dat er rond Eppegem nog veel vroeger bewoning was. Niet echt verrassend, de ligging langs de Zenne en de passage van de Romeinse heerweg Asse - Elewijt waren daar zeker niet vreemd aan. In de middeleeuwen bleef Eppegem echter een bescheiden nederzetting met niet meer dan enkele tientallen huizen.
> Een sterke strategische ligging tussen Mechelen en Brussel bracht in de meer recente geschiedenis economisch wat leven in Eppegem. De eerste spoorlijn van het Europese vasteland liep tussen Brussel en Mechelen via ondermeer Eppegem en ook de autoweg N1 doorkruist het dorp. Tijdens WO I had Eppegem fel te leiden onder het geweld, meer dan 170 huizen werden plat gebrand. De dorpskern is niet onaardig. Je kunt er enkele oude en smaakvol gerestaureerde gebouwen bekijken.
Dalemansbos
> Tot 2016 liep Streek-GR Dijleland langs dit bos. Nadien herlegden de vrijwilligers van vzw Grote Routepaden het traject DOOR het bos. Vzw Natuurpunt Zemst kon in 2015 het bos en omliggende percelen opkopen van de afstammelingen van de adellijke familie d'Anethan. In het bos ontdek je ondermeer oude bomen en een voormalige eendenvijver (voor jacht). Ook enkele omliggende percelen zijn in beheer door Natuurpunt. Het beheer draait er vooral rond boomgaarden en bloemenweiden. In het bos zelf vallen tussen de hazelaars, lindes enz. enkele 'exoten' op, zoals taxussen, platanen en ceders.
Leuvense Vaart
> Het Kanaal Leuven - Dijle, beter bekend als de Leuvense Vaart, werd al vroeg gegraven. In 1763 voeren de eerste schepen op het kanaal. Met dit kanaal ontstond een snelle verbinding voor grotere schepen tussen de Brabantse steden Mechelen en Leuven. Tijdens vroegere eeuwen vervulde de Dijle deze verbinding maar de bochtenrijke Dijle en de beperkte diepgang verhinderden verdere ontwikkeling van de scheepvaart.
Zenne
> De Zenne ontspringt op het grondgebied van de gemeente Zinnik (Waals-Brabant), meer precies bij het gehucht Naast. Hier te Hombeek, hebben haar waters er al meer dan 90 km loop opzitten, nog zowat 7 km te gaan tot de monding in de Dijle ter hoogte van het Zennegat te Heffen (noordelijk van Mechelen).
> Tot het jaar 2007 was de Zenne een van de vuilste rivieren van Europa. Hier vanop de brug van Hombeek zag je zelfs schuimkoppen op de rivier drijven. Oorzaak was in de eerste plaats de eeuwenlange vervuiling in het Brusselse. Eigenlijk stroomde hier de stinkende hoofdriool van Brussel met afvalwater van honderdduizenden mensen en vele fabrieken. De Zenne was biologisch dood.
> Sinds het zuiveringsstation van Brussel-Noord in werking is en huishoudelijke afvalwaters zoveel mogelijk gescheiden worden van natuurlijke afwateringskanalen, is de kwaliteit van het Zennewater spectaculair verbeterd. Het is nog geen propere rivier maar ze stinkt alvast niet meer. Er zwemmen weer wat vissoorten in het Zennewater en door het wateroppervlak kan je weer de bodem zien.
Eglegemvijver
> Deze grote, onnatuurlijke plas water ontstond door uitgraving in de jaren '60 van de 20ste eeuw. Om te weten waar al die aarde naartoe is, hoef je maar links te kijken: voor de aanleg van de snelweg E19. De vijver is ongeveer 36 ha groot en tot 20 meter diep en is eigendom van de Vlaamse Gemeenschap. BLOSO organiseert er watersporten zoals zeilen en windsurfen. Op mooie dagen dagen zijn er langs de boorden veel vissers en picknickers te vinden, die nogal eens afval achterlaten. Het onverharde pad dat langs de overkant van de vijver loopt, is eigenlijk aangenamer om over te wandelen, temeer daar het lawaai van de snelweg E19 er niet zo overheerst.
Kasteel van Relegem
> Vanop afstand bekeken ziet het kasteel van Relegem er uit als een onopvallend landdomein. Toch schuilt er een rijke en zeer lange geschiedenis achter. Wellicht was hier al zeker sinds de vroege middeleeuwen een versterking. In de 14de eeuw stond er een versterkte waterburcht met een defensieve functie, waarvan de controle onder het Hertogdom Brabant viel. Het huidige kasteel werd echter in een totaal andere stijl gebouwd, duidelijk residentieel. Het werd na 1750 opgetrokken in de classicistische stijl van die tijd.