> In de jaren '80 was het dus mogelijk om GR14 te wandelen met 4 topogidsen die het hele traject beschreven. Voor het Franse deel is het vandaag wat meer 'compliqué'. In plaats van de traditionele routegidsen verschenen de voorbije jaren in Frankrijk wandelgidsen die per regio de wandelroutes beschrijven of die kleine rondwandelingen (PR’s) beschrijven, vaak gebruik makend van GR’s. Met deze gidsen is het mogelijk om een groot stuk van de route bij elkaar te puzzelen, maar sommige delen zijn enkel beschreven op wandelkaarten. Wat is er momenteel beschikbaar over GR14?

> Het is wat een rommeltje om een routebeschrijving te vinden van de Franse delen van GR 14. Weing bruikbaars op papier. De beste oplossing momenteel is om je routeplanning te maken aan de hand van Geoportail, de online viewer van Franse topografische kaarten. Zoom in op de kaarten en de trajecten van oa GR 14 verschijnen. Geoportail. Sommige delen zijn verkapt ook terug te vinden op papieren topografische kaarten van het IGN. Update GR-trajecten volgen ook online soms met wat jaren vertraging.

> Over het Waalse deel kunnen we kort zijn. Na enkele jaren zonder topografische gids verscheen in juli 2018 een uitstekende topografische gids over de vernieuwde GR 14 door de Ardennen. Meteen het hele traject van net voor de Belgische grens (Sedan) tot eindpunt Monschau (in de Duitse Eifel). Alle informatie om je tocht van Sedan via Malmedy tot Monschau (270 km) succesvol af te leggen vind je er in terug. Onmisbaar dus. De routebeschrijving in de gids is echter wel in één richting, van noord naar zuid, terwijl de bewegwijzering in twee richtingen loopt. De gids 'Sentiers d'Ardenne / De l'Eifel aux Ardennes françaises' is een uitgave van de vzw Les Sentiers de Grande Randonnée.

	Officiële markering GR 14 in Wallonië (ROS-systeem)
	Standaard-markering (wit/rood).	Richting- of padverandering. (In dit voorbeeld afslag rechts)	Variant traject, tijdelijke afkoppeling van het hoofdpad.	Andreaskruis: Verkeerd pad.
Enkele variaties op het symbool voor een afslag (rechts)

	Officiële markering GR 14 in Frankrijk (ROS-systeem)
	Standaard-markering (wit/rood).	Richting- of padverandering. (In dit voorbeeld afslag rechts)	Aanlooproute *	Kruis: Verkeerd pad.
* Dit teken wordt in principe meestal gebruikt voor de aanduiding van een variant traject, een tijdelijke afkoppeling van het hoofdpad. Op GR14 in Frankrijk bestaan er behalve het traject hieronder geen variante trajecten op de hoofdroute (vroeger wel). Er zijn wel zijn een aantal aanlooproutes die ofwel naar een stad ofwel naar een trein- of metrostation leiden.
Uitzondering: Variant traject GR14 Saint-Pierremont - Noyers-Pont-Maugis (38 km) *
			-
* Deze witblauwe markeringskleur van het variante GR14-traject is inmiddels al vele jaren geen officieel erkende markeringswijze meer, deze bewegwijzering wordt niet onderhouden en is nog moeilijk te volgen.

> GR 14 is over het algemeen prima gemarkeerd in Frankrijk. Het zijn vrijwilligers van de departementele GR-comités die de bewegwijzering verzorgen. Bij de overgang van het éne naar het andere departement zie je dus soms wel verschillen in de kwaliteit van de markering, maar algemeen gezien hebben al die anonieme medewerkers prachtig werk verricht. Natuurlijk loop je wel eens verkeerd omdat een teken ontbrak of omdat het niet zo duidelijk was. De gouden regel is nog steeds om bij het ontbreken van bewegwijzering terug te wandelen naar het laatste teken en van daar het padverloop nog eens bestuderen. Zelf had ik onderweg geen onoverkomelijke moeilijkheden.

> Ook in de Waalse Ardennen hebben de vrijwilligers van S.G.R. provincie Luxemburg en Luik uitstekend werk verricht. De routemarkering is over het algemeen zeer goed.
> Op belangrijke padkruisingen zijn soms wandelbomen aangebracht om identificatie van het juiste traject te vergemakkelijken maar meestal wordt de bewegwijzering bij zo'n kruising versterkt met onopvallende wegwijzerplaatjes.

> Is het mogelijk om de hele route zonder kaarten of gidsen te lopen door enkel de witrode markering te volgen? In theorie misschien wel. Problemen kan je hebben daar waar het pad voor langere tijd door open veld loopt, doordat tekens aanbrengen daar niet evident is. Dit is met name het geval op enkele trajecten door de Brie en ook tussen de Argonne en Sedan. Bovendien biedt een gids of kaart je een goed overzicht over het wandelgebied en vertelt een gids je zoveel meer. Door de gids aan te schaffen steun je ook de organisatie van tientallen vrijwilligers die bij het onderhoud van GR 14 zijn betrokken. De Waalse GR-organisatie geeft sinds juli 2016 ook officiële GPS-tracks vrij via hun website.

	GR1 Tour de Paris. Rondwandeling van meer dan 200 km in een brede cirkel rond Parijs.		GR5 Bergen-op-Zoom - Nice, kruising met GR14 te Stavelot
	GR2 Sentier de la Seine Wandelpad van Dijon, over Parijs tot Le Havre. De Seine van bron tot monding.		GR654 Namur - Vézelay, aanlooproute naar Santiago, over langere afstand samenlopend met GR14
	GR141 Pad door het woud van Montagne de Reims		GR714 Lange link tussen GR7 en GR14, van Bar-le-Duc tot even voorbij Vittel
	GR14A Pad tussen Parijs en Nogent l'Artaud, vnl door de vallei van de Marne en over het aquaduct van Dhuys		GR 16 Kruising met GR14 te Bouillon
	GR 17 Riviervalleien van Lesse en Lomme. Te samen met GR 14 tussen Mirwart en Grupont.		GRP 161 Tour du Pays de Bouillon en Ardenne. Rondwandeling door het Land van Bouillon over 186 km.
	GR14B Argonne - Lac du Der over Saint-Dizier		GR O (57) Barchon (Luik) - Diekirch. Ourthevallei en Luxemburgse rivieren.
	GR11 Tour de l'Ile de France. (Niet te verwarren met de Spaanse GR11.) Rondwandeling in een zeer grote cirkel rond Parijs.		GRP571 Vallées et légendes. Rondwandeling door de Ardense riviervalleien van Lienne, Salm en Amblève. Verslag
	GR11A Villers-Cotterêts tot La Ferté-sous-Jouarre, via Château-Thierry		Via Arduinna Santiagoroute. Van Malmédy of Luik naar Vitry-le-François (Fr) over 400 km. Met GR 14 oa tussen Malmedy en Trois-Pont, La Roche, enz. Verslag
	GRP Traversée de Paris GR14 linkend met het centrum van Parijs		Rijn-Maaspad Europees pad dat de valleien van Rijn en Maas verbindt over 700 km, loopt lange tijd te samen met GR14
	GRP des Morins Rondwandeling door de valleien van de rivieren Petit en Grand Morin		Transardennaise® Het pad waarop GR14 door de Ardennen is gebaseerd. La Roche-en-Ardenne - Bouillon 153 km. Verslag
	GRP Ceinture Verte de l'Iîle de France		Escapardenne Eislek Trail Ardennenpad van Kautenbach naar La Roche over 106 km. Europees kwaliteitslabel. Verslag
	GR 129 Dwars door België. Brugge - Aarlen. Krusing met GR 14 ter hoogte van het dorpje Lesse. Verslag.		GR 151 Over 232 km in lus door de provincie Luxemburg. Kruising met GR 14 bij Grupont en te samen bij Journal en Champlon.
	Entre Lesse et Lomme Tocht van 78 km door de grote wouden rond Libin. Verslag.		GR 573 Een van de oudste GR-paden in België. Valleien van Hoëgne en Vesder en over de Hoge Venen
	GR des Abbayes Over GR-paden (waaronder GR 14) langs 3 trappistenabdijen.		GR 15 Dwarst net zoals GR 14 de Waalse Ardennen. Verslag.
	GR 56 Ronde van de Oostkantons, langer gemeenschappelijk traject met GR 14.		Weg des Gedenkens Internationale wandelroute van 94 km rond de historische gebeurtenissen tijdens WO II. Verslag.
	Ahr-Vennweg Komt samen met GR 14 te Monschau		Rhein Rureifelweg Komt samen met GR 14 te Monschau
	Eifelsteig Van Aken naar Trier via Monschau, waar ook GR 14 loopt. Verslag.		Ardennen-Eifel Rundweg Internationaal pad door België, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk. Ook bekend als GR AE. Samenkomst met GR 14 te Monschau

> Onderweg over de lange tocht naar Malmedy kom je een aantal lange wandelpaden die GR14 kruisen of er een tijd mee te samen lopen. Dit zijn de belangrijkste:

> Frankrijk: Het jachtseizoen loopt tussen ongeveer september en eind februari. Meestal wordt op een vaste dag in de week gejaagd. Dat kan oplopen tot 4 dagen per week. Die dag(en) wordt meestal bij de ingang van het woud aangekondigd. Ook bij jacht is wandelen over GR14 door het jachtgebied bij wet niet verboden. Alles wordt er echter aan gedaan om de wandelaar te ontmoedigen en uit de jachtzone te houden. Zo'n jacht- (of slacht-) partij gaat meestal gepaard met veel vertoon van 4X4 monsters, lawaai, hondengeblaf en wapengezwaai. Soms zijn er meer dan 100 jagers en drijvers bij betrokken. Nu toen ik het Bois de Sommauthé geconfronteerd werd met jacht heb ik het recht van doorgang eens aan de praktijk getest en dat viel niet mee. Zie etappe 29. Samengevat kan je stellen dat het dus niet verboden is over GR door een jachtzone te trekken maar dat de ontmoediging en tegenwerking zo sterk kan zijn dat het in de praktijk moeilijk is en je mogelijk over langere afstand moet rond wandelen. Het is moeilijk om de data waarop wordt gejaagd vooraf te verzamelen. Deze data worden bepaald door de lokale prefectuur.

> Île de France/Seine-et-Marne/Picardië (Aisne):
De eerste 100 kilometer kan je gebruik maken van het Parijse voorstadsnet, verbonden met het Parijse Gare de l'Est. Buslijnen- en uren uitpluizen is een gecompliceerde zaak, maar het RER-treinnet is makkelijker. Er zijn zelfs een aantal GR14-aanlooptrajecten gemarkeerd onderweg die je feilloos naar het dichtst bijzijnde RER-station leiden. Zo loopt GR14 langs (of zijn er gemarkeerde aftakkingen naar) de stations van Joinville, Saint-Maur-des-Fossés, Sucy-en-Brie/Bonneuil, Boissy-St-Léger, Gretz-Armainvilliers, Mortcerf, Faremoutiers, Pommeuse en Coulommiers. Voor de laatste 4 stations uit dit rijtje moet je mogelijk overstappen in Tournan-en-Brie. Ten oosten van Coulommiers en de vallei van de Grand Morin richting La Ferté-Gaucher liggen nog wel sporen, maar er rijden al enkele jaren geen treinen meer. Er rijdt een vervangbus van Transilien die oa Saint-Siméon bedient. Transport Île de France. Regio Bellot en Verdelot: Vanuit Coulommiers Autobus Darche-Gros. Verdelot of Bellot eventueel via La Ferté-sous-Jouarre: Transport Marne-et-Morin. Nogent l'Artaud, Château-Thierry en Dormans liggen op de treinlijn Parijs - Reims. Er stoppen regelmatig treinen, maar er zijn er maar een paar per dag die deze steden ook onderling verbinden. Er is bustransport tussen deze steden. Condé-en-Brie en Baulne-en-Brie via Château-Thierry, bussen van RTA. Gebruik een routeplanner-app zoals Moovit.

> Champagne-Ardenne/Meuse:
Treinstations Epernay, Ay, Avenay-Val-d'Or, Reims, Châlons-en-Champagne, Vitry-le-François, Bar-le-Duc, Clermont-en-Argonne, Sedan. SNCF. De trein is hier maar beperkt bruikbaar voor dagtrajecten. Bus tussen Châlons-en-Champagne en Vitry-en-Perthois, stopt oa in La-Chaussée-sur-Marne: STDM. Tussen Vitry-en-Perthois en Bar-le-Duc zijn weinig busmogelijkheden. Occasioneel paseert er een bus van STDM of Les Rapides de la Meuse in Blesme. In de Argonne zijn Louppy-sur-Chée en Vaubécourt verbonden vanuit Bar-le-Duc met een bus van Les Rapides de la Meuse. Meer noordelijk zijn er bussen van RDTA. Er passeren vanuit Sedan RDTA-bussen door Apremont, Grandpré, Bar-lès-Buzancy, Saint-Pierremont, Oches, Chémery-sur-Bar, Mouzon Angecourt en Sedan. De verbindingen zijn echter soms beperkt tot 2 X per week. Flixbus bedient ook een aantal steden die langs of in de buurt van GR 14 liggen: Parijs uiteraard mar ook Château-Thierrry, Châlons-en-Champagn, Reims en Sedan. Interessant is de grensoverschrijdende RDTA-bus tussen Sedan en Bouillon op woensdag, zaterdag en zondag 2 of 3 X per dag, maar opgelet, dit is een soort belbus, je moet vooraf reserveren. .

> Waalse Ardennen:
In vergelijking met Frankrijk heb je in Wallonië een keuze aan transport ondanks langere passages door geïsoleerd bosgebied. Treinstations Paliseul, Carlsbourg, Bertrix (+ bus voor Bouillon), Grupont, Poix (voor de regio Saint-Hubert), Melreux en Marloie (+ bus voor La Roche-en-Ardenne), Trois-Ponts (voor het noordelijk deel van GR14, eventueel + bus voor Lierneux, Stavelot en Malmedy). NMBS. Bussen van TEC: Voor Bouillon via Paliseul Gare. Vanuit Paliseul-Gare zijn ook Our en Opont (voor Naomé) bereikbaar (lijn Poix - Paliseul, weinig bussen). Mirwart via Grupont (onregelmatig). Vanuit Saint-Hubert rijden bussen langs Baconfoy (kort bij GR14), Tenneville, Lavacherie en Champlon. Champlon en Tenneville zijn ook bereikbaar vanuit La Roche-en-Ardenne. Noordelijk van La Roche rijdt er af en toe een bus via Dochamps en/of Odeigne tot Manhay. Manhay ligt op 3 km van GR14, hier stopt ook expresbus 1011 Luik - Aarlen. Lierneux is per bus ontsloten via Vielsalm (niet op GR14) of Trois-Ponts. Tussen Trois-Ponts, Stavelot en Malmedy is regelmatig busverkeer.

> Deze lijst is zeker niet volledig. Dit is maar een algemeen overzicht. Zie ook de etappebeschrijvingen op de volgende pagina's voor meer details en raadpleeg de transportsites voor update info en uurschema's.

> Zelf heb ik deze tocht op verscheidene manieren afgelegd. Een flink deel van GR14 heb ik doortrekkend afgelegd, waarbij ik vooral vrij kampeerde. Voor de eerste 250 km heb ik mij gebaseerd op de campings van Dormans en La Ferté-Gaucher, gebruik makend van openbaar vervoer om ter bestemming te geraken. Voor de oostelijke Brie en de westelijke Champagne heb ik het gewandelde traject steeds terug gefietst. Door de Champagne crayeuse en de hele Argonne ben ik doortrekkend en vrij kamperend gewandeld. In de Waalse Ardennen heb ik een deel doortrekkend gewandeld en een ander deel in dagetappes zonder onderweg te overnachten.
> Vrij kamperen. Doordat ik deze tocht voor en na het zomerseizoen heb gelopen waren de campings onderweg vaak gesloten. Daardoor heb ik nogal wat vrij gebivakkeerd: de tent discreet rechtzetten bij het einde van een wandeldag net voor zonsondergang. Slapen en weer vertrekken kort na zonsopgang de volgende morgen. Houtvuur maken of dingen doen die de omgeving storen zijn daarbij uit den boze. Bivakkeren in Frankrijk is op veel plaatsen OK, tenzij je op privé-grond staat. In Wallonië is bivakkeren bijna overal verboden. Het is in principe wel toegestaan om in de berm van een weg te bivakkeren.

> Op de volgende pagina's is de hele tocht beschreven in 29 etappes.

> Oktober is omwille van de herfstkleuren het ideale moment om over grote delen van GR14 te wandelen, met name in de beboste Argonne en de Ardennen. GR14 wandelt door deze gebieden extensief door woud. Helaas is de maand oktober bij uitstek ook een jachtmaand. Wandelen in deze periode over GR14 brengt je bijna onvermijdelijk in contact met jagers en problemen.

> Wallonië: In de Waalse Ardennen is de jacht strikter geregeld. Het seizoen voor drijfjacht op groot wild loopt tussen 1 oktober en 31 december. Niet elke dag wordt er gejaagd. Bossen worden tijdelijk afgesloten voor 1 à 3 dagen. Aankondigingen gebeuren met gele borden (adviesborden) of rode borden (officiële verbodsborden). Een belangrijk verschil met Frankrijk is dus dat op de jachtdag de toegang voor wandelaars strikt verboden is. Controleer vooraf of er een drijfjacht gepland is via de VVV's, gemeentediensten of DNF. Buiten deze 3 maanden kan er ook het hele jaar loerjacht of bersjacht plaatsvinden rond de schemeruren. Dit zorgt normaal niet voor hinder.

> Onderdak: Gîte d'etape en jeugdherberg. Er zijn een aantal goedkope overnachtingsmogelijkheden onderweg, maar niet langs elke etappe zijn deze te vinden. Villeneuve-sur-Bellot (2 km), Avenay (0 km), Châlons-en-Champagne (JH), Trémont-sur-Saulx (0 km), Evres-en-Argonne (0 km), Mont-Dieu (2 km) Bouillon (JH, 1 km), Champlon (JH, 3 km). De gîtes van CBTJ in Lesse en Arbrefontaine zijn enkel voor groepen.

> Campings. Tijdens het eerste deel van deze tocht, de Brie heb je zo goed als geen mogelijkheid om een camping te vinden. Het is niet meteen de meest toeristische regio van Frankrijk. Aantrekkingspool in de regio is Disneyland Parijs. Rond Disneyland zijn een aantal comfortabele campings maar deze focussen vooral op families en de prijzen zijn eerder hoog. Ze liggen niet binnen wandelafstand langs GR14. Voordeel tijdens de eerste 100 km hier is dat je je dagetappe makkelijk kan combineren met de trein. Als je niet bivakkeert in één van de grote domeinbossen geeft de trein je de mogelijkheid om bvb in Parijs of ergens anders te overnachten en je hoeft dan geen zware rugzak te torsen onderweg, enkel een dagrugzak. Ten oosten van Coulommiers, waar combineren met openbaar vervoer moeilijker wordt, zijn wel een paar kampeermogelijkheden: Camping in La Ferté Gaucher (5 km), Verdelot (0 km), Nogent l'Artaud (0km), Château-Thierry (5 km), Dormans (3,5 km). Tijdens de hele doortocht door de Champagne passeer je weinig campings binnen wandelafstand. Châlons-en-Champagne (3 km), Vitry-le-François (5 km). Argonne: Bar-le-Duc (2 km), Varennes-en-Argonne (centrum), Grandpré (0 km), Buzancy (3 km), Sedan (0 km). Ardennen: Bouillon (0 km), Tenneville (? km), St-Hubert (2 km), Tonny (1 km), La Roche-en-Ardenne (0 km), Dochamps (0 km), Malempré (2 km), Lierneux (3 km), Arbrefontaine (2 km), Basse-Bodeux (0 km), Stavelot-Challes (0 km), Malmedy (3 km). Variante GR14: Mouzon (1 km). De Waalse overheid brengt jaarlijks een gratis brochure uit met alle campings, met telkens vermeld welk langeafstandspad in de buurt ligt. Voor de Franse campings moet je de departementele toeristische diensten contacteren voorupdate info of informatie inwinnen via kampeerwebsites.

Voor Frankrijk kan je ook de site van Serge en Annick Mouraret raadplegen: Gîte d'étape et refuges. Voor goedkope overnachting in Wallonië is er Gilbert's List. Vaak passeer je ook huizen waarop het symbool van 'gîtes de France'. Meestal gaat het hier over accommodatie die per week of per weekend wordt verhuurd. Een bord 'soirée étape' wijst er op dat je hier voor 1 kunt slapen, met een avondmaaltijd inbegrepen. Gîtes de France. Voor hotels en andere upscale accommodatie surf het net of contacteer de toeristische diensten.