> Even rechts op de verkeersweg en na 75 meter rechtdoor een pad op dat we alweer verlaten naar rechts bij een hoogspanningslijn. Over een grasweg lopen we naar en langs de rand het Bois de Grand-Hé, jawel, nog steeds stijgend! We arriveren op 300 meter hoogte en zijn dus 160 meter gestegen vanuit de vallei van de Amblève.

Harzé
> Harzé ligt langs de Ardennenweg N30 Luik - Bastenaken, de voorloper van de snelweg E25 die in de jaren '80 werd geopend. Het grote 16de -18de eeuwse kasteel van Harzé domineert het bovendeel van het dorp. Het werd in de jaren '70 opgekocht door de provincie Luik. Tegenwoordig is het vooral bekend voor seminaries en recepties met verblijfsmogelijkheid en restaurant. Er is ook een watermolen- en bakkerijmuseum.

> Door het bos wandelen we aanvankelijk vrij vlak, daarna licht dalend naar een laag gelegen gehucht in een beekvallei, Trou de Bosson. Rechts daar om na 100 meter weer (voorzichtig) de N30 te kruisen. We volgen het asfaltweggetje naar Ernonheid. We bereiken de kern van het uitgespreide dorp pas na meer dan een kilometer en gaan er bij het oorlogsmonument naar links.
> Verderop nemen we niet de naar links draaiende weg maar nog 250 meter verder wel een graspad links ter hoogte van een groot hek. In bos gaat het dadelijk kwartdraai rechts. GR 15 loopt door een bosrand en verderop door een weide om uiteindelijk de weg tussen de N30 en het dorp Le Grand-Trixhe te vervoegen naar rechts. Na 200 meter ter hoogte van een hoogspanningslijn links-rechts, we lopen nu recht op de autosnelweg E25 af en de verkeerswisselaar van Werbomont.

> Vanaf de Amblèvebrug loopt GR 15 door de hoofdstraat van Aywaille. Die straat maakt na 250 meter, bij het kleine VVV-kantoor, een scherpe bocht naar links. Dadelijk daarna rechts en onder de spoorwegbrug. Nog 70 meter verder links (Rue Mathieu Carpentier). Na 250 rechts (Rue Vieille Voie) langs een beek. Op de splitsing daarna links maar dan onmiddellijk rechts een paadje op tussen huizen. Het stijgt stevig en snijdt eigenlijk een lange bocht van de weg af. In het verlengde vervolgen we weer over de weg die verder stijgt om na enkele wegsplitsingen een kilometer verder in het gehucht Kin te arriveren. Bij het dorpsschooltje, dat tussen Kin en Stokeu is gelegen, ontmoeten we weer GRP 575. Beide paden zullen vanaf hier een gemeenschappelijk traject volgen tot Harzé.

> Verderop lopen we door het gehucht Stokeu. Hou goed de bewegwijzering in het oog, er volgen nogal wat weg- en padsplitsingen naar en door het Bois de Winhistè. In dit bos komen we ook langs een vijver en een mooie oude beuk. We beginnen na het bos zowaar wat te dalen en komen terecht in het gehucht Pavillonchamps.
> Onderweg (stijgend weer) naar Harzé is het wat opletten als we langs de rand van een paar weiden lopen. De doorgang tussen pinnendraad en bos kan er nogal smalletjes zijn. We komen uit op een asfaltweg in een laag gelegen deel van Harzé en gaan er naar links om na een scherpe bocht te stijgen tot op de grote expresweg N30 bij de kerk van Harzé.

> We zijn nu iets meer dan 80 km ver sinds de start van GR 15 te Monschau. Opgelet: hier splitst GR 15 af van GRP 575. Het is de moeite om 200 meter GRP 575 te volgen rechts tot bij het kasteel van Harzé.

Bois de Harre
> Antwerpenaar Alfred Wilms bezit bij het Ardennendorpje Harre (in de buurt van Manhay) een kasteeldomein met 500 hectaren bos. Midden door dat enorme privébos lopen openbare bospaden die zo oud zijn dat ze in de buurtwegenatlas van 1841 al waren opgenomen, er is zelfs een traject bij dat al op de Ferraris-kaarten van eind 18de eeuw voorkwam. Vandaag worden ze enkel nog gebruikt door zachte recreanten. In 2011 stond de gemeente Manhay, waar het bosdomein is gelegen, op zijn kop. Wilms wou een aantal doorlopende paden laten afschaffen zodat het hele domein privé kon worden. Daarvoor bood hij de gemeente Manhay 600.000 € aan en wou hij op de rand van het domein een servitude aanleggen. Voor een dunbevolkte gemeente als Manhay is zo'n bedrag een smak geld en het gemeentebestuur was dan ook geneigd toe te happen. Dat zette kwaad bloed bij heel wat wandelaars en inwoners uit de streek. Er werden dan ook akties ondernomen, zoals een online-petitie die meer dan 2000 ondertekenaars kreeg. Ook heel wat niet-inwoners van Manhay ondertekenden. Er stond immers veel meer op het spel dan de lokale afschaffing van oude paden: het principe dat één persoon met een berg geld zomaar publiek toegankelijke paden kan opkopen en privatiseren. Uiteindelijk belandde het dossier bij de provinciale overheid die in augustus 2012 Wilms en de gemeente Manhay terugfloot. De doorlopende paden moeten toegankelijk blijven.

> Harzé heeft ook een stophalte van expresbus 1011 (Aarlen - Luik), just in case! Bij de kerk van Harzé gaan we - komende uit Aywaille - LINKS langs de N30 om na 200 meer de eerste weg rechts te nemen. We beginnen nu aan een stijging van 245 naar 375 meter. Onderweg heel wat veldwegen die aftakken, hou de witrode tekens in het oog. Nonstop stijgen met af en toe een rustbank om even op adem te komen.
> Op het hoogste punt dwarsen we een weg en we gaan nog steeds rechtdoor, dalend nu en voorbij een bospassage draaien we 90° naar links. Prachtige paden hier en de bossen wemelen er van de boleten en andere paddenstoelen. Ondanks de lange dagafstand en dus het wat strakke wandeltempo, neem ik toch de tijd om er rustig wat te fotograferen.

Chapelle Sainte-Anne de Pouhon
> Moeilijk voor te stellen vandaag maar dit vredevolle oord stond ooit aan de rand van een zone met gehuchten waarin volop industrieel-ambachtelijke nijverheid was. De familie Neufforge ontwikkelde hier vanaf de 15de eeuw een domein van ijzerertsontginning, hoogovens en smederijen. Alles was hier ook voorhanden: Erts van goede kwaliteit, veel hout voor koolstof en snelstromende beken voor drijfkracht. Na een lange periode van relatieve voorspoed ging alles verloren door oorlogen en andere tegenspoed. Het gebied ontvolkte weer en het enige dat vandaag nog zichtbaar is overgebleven is deze kapel, die als patronen Sint-Anna en Sint-Remaclus heeft. Ze werd oorspronkelijk gebouwd in 1534 door de landheer.
> De huidige kapel is opgetrokken uit kalkzandsteen en heeft een dakbedekking van leisteen. Ze werd heropgebouwd in 1937, na anderhalve eeuw van verval en ontmanteling. Binnenin zijn nog oude grafstenen aanwezig van de notabelen van Pouhons. Er wordt gezegd dat de mooie beuken met gedraaide stam bij de kapel even oud zijn als de kapel zelf. Dat lijkt me eerder onwaarschijnlijk. Zelf schat ik ze op maximum 200 à 300 jaar. De kapel is gesloten, enkel tijdens een jaarlijks folkloristisch feest voor Sint-Hubertus wordt ze open gesteld.

> We kruisen de Ruisseau du Pouhon (beek) en gaan 100 meter verder links om rechtdoor te vervolgen, helemaal tot bij de grote boskapel van Sainte-Anne.

> Op dit punt verlaten we ook de provincie Luik om voor het eerst de provincie Luxemburg binnen te lopen. Het bospad, dat er soms modderig kan bij liggen, loopt langs enkele vijvers die ongetwijfeld in verband kunnen worden gebracht met de ambachtelijke ijzersmederijen die hier overal waren gevestigd in een ver verleden. We komen weer op asfalt en gaan op de T-kruising even later rechts (Rue du Pouhon).
> Een eind verder lopen we niet het gehucht Vieux-Fourneau binnen maar vervolgen we over de linkse asfaltweg. Het weggetje kruist de kronkelende Ruisseau de Haut-Fourneau in haar groene vallei en loopt naar een volgend gehucht: Grand-Bru. Dat straatdorp, met vooral boerderijen, verlaten we pas ter hoogte van een busstoppaal. Links daar om stevig te stijgen over een andere asfaltweg.

> In al het enthousiasme van paddenstoelen fotograferen, verloor ik hier zowaar mijn mini-statief. De snelle piste daalt langzaam en als we bos uitkomen gaan we links een weg op die ons in Jehonheid brengt, nog zo'n stil gehucht. Voorbij het laagste punt in het dorp gaan we rechts om dadelijk op een T-kruising te komen met een doorgaande verkeersweg. Links hier, een eind verder eerste straat rechts (Route de la Source de Harre). Deze straat leidt na 600 meter tot het domein 'Source de la Harre'. De bron op het domein (dat helaas niet vrij toegankelijk is) was eeuwenlang bekend voor de goede waterkwaliteit. Pas vanaf 1885 werd dat water ook op grotere schaal gebotteld. Tegenwoordig is het domein eigendom van Hollanders, die er een B&B uitbaten. Bij het domein wordt de weg een aangenaam onverhard bospad.

> GR 15 blijft de beekvallei volgen tot bij de N30, die we kruisen. Rechtdoor over een stijgend asfaltwegje en na 500 meter op een kruispunt rechts richting bos. We komen langs een monument ter ere van een man die mede aan de basis ligt van het wandelpad dat we nu volgen tussen Monschau en Aarlen.

> Bij de snelweg rechts parallel, de N66 voorzichtig kruisen ter hoogte van een op- en afrit. Aan de overzijde moet je een verdrongen en aanvankelijk modderig pad vinden tussen de dennen en parallel met de snelweg. Als het naar rechts wegdraait van het autosnelweglawaai verbetert het snel.
> Ik ben pas halfweg deze etappe, er zit een zeker stramien in het verloop van de rest van deze etappe: klimmen door bossen naar hooggelegen bos en wei om telkens weer af te dalen in een beekvallei waarin een gehucht van natuurstenen woningen is gelegen. Een brede steenslagpiste voert ons door het Bois des Arsins, een bos dat ook weer wemelt van de paddenstoelen vanaf augustus.

Francis Vanmechelen
> Dit monument eert de bezieler van de eerste delen van de oude GR Ardennen-Eifel, het langeafstandspad dat de voorloper is van de GR 15 waarover we nu wandelen en dat mede door Vanmechelen werd ontwikkeld vanaf midden jaren '60 van de 20ste eeuw. De tekst gaat als volgt:

Les Amis du Plein Air
à leur regrette
compagnon de randonnée
F. Vanmechelen
1931 - 1976.

Vrij vertaald:
De Vrienden van het Buitenleven
gedenken hun
betreurde wandelmaat
F. Vanmechelen
1931 - 1976.

> In de jaren '60 bestond de vereniging voor lange afstandspaden, het 'Comité Nationale Belge des Sentiers de Grande Randonnée', vooral uit een redelijk los verband van verenigingen en organisaties die hun medewerking verleenden aan het GR-idee. Jong enthousiasme van twintigers bepaalde de sfeer, niet meer te vergelijken met de club van vooral grijze gepensioneerden die vandaag het beleid bepalen van de Belgische GR-verenigingen. Vanmechelen behoorde tot 'Les amis du plein air' en verrichte vandaaruit veel vrijwilligerswerk voor de GR's. In 1969 werd hij aangesteld tot secretaris van de Belgische GR-vereniging. Het stukje grond voor het gedenkteken werd geschonken door een andere 'vriend' van Les Amis du Plein Air. Vanmechelen werd 45.

Grandménil
> De Duitse Panther Tank te Grandménil herinnert aan de Slag bij Grandménil tijdens het Ardennenoffensief op Kerstnacht en Kerstmis 1944. Voor de blitzkrieg van de Nazi's en de opmars via de Ardennen naar Antwerpen, waren de weinige goede wegen in de Ardennen strategisch van cruciaal belang. Langs hier vond de snelle opmars van tanks en troepen plaats. De N15 (op 1,2 km van Grandménil) te Manhay was al in handen van de Duitsers. De weg westelijk van Manhay naar Erezée, waarlangs ook Grandménil ligt, was de poort tot verdere verovering van de streek door de Duitsers maar aan die zijde zat ook het inmiddels gearriveerde maar nog niet vlot georganiseerde geallieerde leger van vooral Amerikanen. De Duitsers hadden al Manhay, de Amerikanen waren in Briscol, op 5 km richting Erezée.

> Op Kerstavond verjagen de Duitsers vooruitgeschoven Amerikaanse troepen uit Grandménil, die terugtrekken richting Erezeé. De Amerikanen zetten inmiddels kamp op in de bossen rond 'Le Trou du Loup'. Beide partijen zijn dan nog amper 2 km van elkaar gescheiden. Vroeg op Kerstdag rukt een Duitse pantsercolonne op richting Erezée en stoot daarbij onderweg al snel op de verraste Amerikanen. Die denken aanvankelijk dat het nog een laatste terugtrekkende Amerikaanse colonne is uit Grandménil. Tot de tanks beginnen te vuren en een verward Amerikaans bataljon wat in paniek de aanval probeert te beantwoorden. Toch slagen de Amerikanen er in de aanval af te slaan, de Duitse colonne moet zich in Grandménil terugtrekken...
> De gerestaureerde Duitse Panther Tank die nu staat opgesteld in Grandménil is een van de vele die tijdens het offensief in de streek waren achterbleven. Wellicht moest ze haastig worden achtergelaten door een gebrek aan tijdige brandstoftoevoer.

> Er volgen tot het gehucht Deux-Rys heel wat padwissels, let dus goed op de bewegwijzering. We stijgen een tijdje door tot op een hoogte rond 375 meter.
> We zijn nu 100 km ver over GR 15 sinds de start in Monschau. Er volgt een langzame daling met meer padwissels naar de beekvallei waarin Deux-Rys ligt. De naam van het dorp verwijst naar de vallei met 'twee beken' waarin dit mooie en karaktervolle gehucht zich heeft ontwikkeld. In de kern van Les Deux-Rys nemen we rechts de Rue de Lai l'Oiseau. De geasfalteerde weg wordt verderop een steenslagweg als we stijgen uit de vallei. Het grote bosdomein links van ons is het Bois de Harre, onderwerp van nogal wat controverse in 2011-2012.

> Na 1,5 km op deze weg en 150 meter voor hij een scherpe bocht naar links maakt, nemen we rechtsvoor een pad dat nog even stijgt (lieu-dit Intinchera) maar dan daalt in de beekvallei van de Ruisseau d'Hoursinne. We steken het beekje over en nemen het pad naar links. Het brengt ons hogerop in het gehucht Petite-Hoursinne. De stijging tusen Deux-Rys en Grandménil is trouwens aanzienlijk, gespreid zullen we over 8 km van 250 naar 450 meter hoogte stijgen. We kruisen te Petite-Hoursinne de dorpsweg en vervolgen ongeveer rechtdoor over een weg die hogerop steenslagbedekking krijgt en het bos inloopt.

> We bereiken een hoogte rond 440 meter en nemen dan links een piste die ruwer wordt. Verderop verbreedt het pad weer en we stijgen naar een zessprong op 485 meter. Rechtdoor over een vrij vlakke weg. Als we het bos weer uit komen lopen we langs een boerderij tot op een kruispunt. Rechts hier. We kruisen in Grandménil de N806, laten de kerk rechts en wandelen tot bij de N807.

> We zijn nu na 109 km halfweg over GR 15 Hoge Ardennen. De rest van de tocht heeft nog veel meer eenzame kilometers in de Ardense natuur in petto.

Jonge vliegenzwam		Oranjegroene melkzwam	Eekhoorntjesbrood

Panteramaniet		Roodsteelfluweelboleet	Kleverige koraalzwam	Parelstuifzwam

Parelamaniet		Zwavelkopjes	Oranje berkenboleet