> 's Morgens 'onder moeders vleugels vandaan', ik verlaat mijn vogelnest, het Land'art-kunstwerk van Christian Lagrange, en stap weer verder, begin van de vijfde etappe over Sentiers d'Art. Het geasfalteerde veldwegje naar Haltinne loopt nog langs een van de oudste land'art-werken van het Fête de Mai. Het draagt de naam 'Faite de Mai' en werd hier rechtgezet in 2001 door de Franse kunstenaar Daniel Van de Velde. Deze 'staak' is gevormd uit één versneden boom, opnieuw samengesteld met respect voor zijn jaarringen.

> Sentiers d'Art neemt niet de verkeersweg maar een dienstweg tussen de agrarische bijgebouwen van het kasteel van Haltinne. Een 100 meter verder, op het einde van de gebouwen, moet je links een veldweg vinden die tussen de akkers en licht stijgend, al snel een zuidoostelijke koers aanneemt.

Kasteel van Haltinne
> Eigenlijk stond hier al vele eeuwen een middeleeuwse versterking met een donjon, wellicht van het stevigere soort dat je ook elders in de Naamse Condroz ziet. Haltinne heeft dan ook een erg oude geschiedenis. Het huidige kasteeluitzicht danken we aan baron Gerard van Groesbeek die op het goed tussen 1635 en 1647 een haast volledig nieuw bouwwerk liet optrekken. Het huidige kasteel rust deels op veel oudere fundamenten en had een rechthoekig grondplan. De stijl was van die tijd: meer open, tuinen en grotere vensters en minder de klemtoon op de verdedigingsfunctie. Het buitenzicht is nadien amper gewijzigd en dat is niet zo toevallig.
> De opeenvolgende eigenaars hadden veelal niet de financiële middelen om het kasteel ingrijpend aan te passen (gelukkig?) en dat probleem begon eigenlijk al bij Gerard van Groesbeek zelf, die door de bouw zo in de schulden was beland, dat hij zijn nieuwe kasteel uiteindelijk moest verkopen. Ook de omliggende hoeve is inmiddels erfgoed, opgetrokken in de goedkopere lokale steen en vandaag nog deels hoeve, deels vakantiewoning.
> Merkwaardig is ook de impressionante smeedijzeren toegangspoort tot het mooie kasteeldomein. Die was oorspronkelijk bij een smid van Ciney besteld voor het Ardennen-kasteel van Leopold II te Ciergnon. De Belgische koning zou volgens de overlevering die poort hebben afgewezen omdat ze te duur was en zo zou ze dan hier zijn beland, nadat Gustave Dumont het kasteel had gekocht in 1889. Die man overleed alweer 2 jaren later maar zijn afstammelingen bleven wel in het bezit van het kasteeldomein tot vandaag.
> Het kasteel van Haltinne is geklasseerd als beschermd Waals erfgoed van uitzonderlijk karakter en is slechts uitzonderlijk te bezoeken.

Menhir van Haillot
> Haillot is al vele jaren een interessant studieterrein voor archeologen. In de buurt van het dorp werd al in 1932 een merovingische begraafplaats met 17 graven bloot gelegd. De vondsten hiervan (beenderen, grafornamenten) verhuisden naar het historisch museum in Brussel. In de jaren '00 van de 21ste eeuw zijn er verscheidene nieuwe opgravingen geweest, waarbij oa de fundamenten van een Galloromeinse villa werden uitgegraven. De meest spectaculaire archeologische aktiviteit vond echter in 2007 plaats.

> De 'Pierre du Diable' (Duivelssteen) is een menhir die een onopvallend leven leidde. Slechts een stuk ervan stak boven de grond. Met het oog op toekomstige verkaveling van het terrein werd bij noodopgravingen de Pierre du Diable helemaal bloot gelegd.
> Wellicht heeft de Pierre du Diable enkele duizenden jaren recht gestaan, tot men hem begin 19de eeuw omgooide, omdat men de omgeving wou nivelleren voor de aanleg van een weg. Een aantal jaren later wou men dan helemaal van 'de lastpost' af. Men groef dus een grote put en sleepte de menhir van 4 à 4,5 ton puddingsteen (conglomeraatsteen) daarin. De archeologen slaagden er in 2007 ook in de oorspronkelijke locatie precies te bepalen, doordat men de put vond enkele meters verder. Door bodemonderzoek op die put kon men bepalen dat de steen er zowat 5000 jaar geleden is geplaatst. Dat is in lijn met andere megalitische monumenten, zoals in Wéris.
> De gemeente Ohey, waartoe Haillot behoort, was ervoor gewonnen om de steen terug op zijn oorspronkelijke plaats te zetten. Het leuke daaraan was dat de lokale bevolking bij dat evenement werd betrokken. Honderden belangstellenden kwamen er op af om op 23 september 2007 de menhir 20 meter te verplaatsen en met veel spierkracht op een traditionele wijze weer recht te trekken en precies te oriënteren zoals hij er duizenden jaren stond.

> Het pad loopt tussen het lover en het struikgewas en zoekt zich een weg naar de beekvallei van de Ruisseau de Strouvia. Een brugje over om die beek te passeren en we belanden op de Rue de Bellaire. Links op 150 meter zie je een vreemde constructie. Heeft niks met Land'art te maken, dit zijn oude kalkovens, waarvan de werking al in 1864 stil viel en die in 2015 werden gerestaureerd.

> Sentiers d'Art loopt echter niet richting kalkovens, we gaan rechts de straat op tot bij het indrukwekkende 17de eeuwse waterkasteel van Haltinne.

> Links zien we de in het Condroz-landschap mooi ingebedde Sint-Martinuskerk van Haltinne. Ze is 18de eeuws en verving toen een ouder kerkgebouw. Op het einde van de Rue Léon Pirsoul gaan we links tot bij die dorpskerk. Naast de kerk moet je rechts langs de kerkhofmuur een dalend wandelpad vinden dat Haltinne verbindt met het gehucht Bellaire.

> Wat verder in een hoek van de weide vinden we een ander opstapje om weer over de prikkeldraad te geraken. En nu is het even opletten om Sentiers d'Art verder te volgen. We gaan op de bosrandweg naar links en komen na een minuut zo weer in de beekvallei van de Ruisseau de Strouvia. Hier gaan we een bruggetje over. De volgende natte passages gaan we echter niet over. We kiezen rechts voor een smal maar duidelijk voetpad, dat omhoog loopt.

> Mis hier wel niet een ander kunstwerk van Vagabond'Art, links gelegen nabij de start van het oplopend voetpad. 'Emergence' of 'verschijning' is een houten werk dat al in 2004 werd geplaatst door de Belgische Michelle Visart. Een leuk dubbele spiraaleffect tussen enkele jonge beuken. Het werk werd eerder vernield bij een storm maar werd later weer heropgebouwd met de oorspronkelijke materialen.

> Hier ben ik stevig verkeerd gelopen maar ik had dan ook enkel de kaart bij om het pad te vinden, geen GPS en toen ik dit deel liep was de bewegwijzering nog niet aangebracht. Zo zou het juist moeten zijn: een beetje rechts van het kunstwerk 'émergence' neem je dus het stijgend paadje door het Bois d'Ohey, het maakt enkele bochten en komt dan hogerop op een T-kruising waar je links kiest. Dit pad draait al snel in zuidelijke richting en even later op een volgende T-kruising alweer links.

> Dit vrij breed pad daalt wat en net voor de beek 'Ruisseau de Strouvia' of 'Ruisseau du Bois d'Ohey' rechts een oeverpaadje op. Dat is versterkt met balken en boomstamschijven om de meest modderige passages vlotter te nemen. Het is een natuurleerpad, 'Balade des petits ponts du Bois d'Ohey', dwars door het Bois d'Ohey, dat enkele malen de beek kruist en bijzonder aangenaam is bij mooi weer. De naam van het pad is snel verklaart, gezien de vele bruggetjes over de beek.

> Opletten: na een kleine 10 minuten gaan we niet rechts stijgen uit de beekvallei maar wel naar links. We draaien al stijgend weer zuidelijk tot bijna aan de bosrand van het Bois d'Ohey. In die bosrand nemen we links een ander bospad dat verderop opnieuw op een woonwijk botst. Weer wandelen we rond de bewoning, links tussen de bosrand en achtertuinen en daarna in wijzerzin rond die woonwijk.

> Net voor we bij de watertoren en de drukke verkeersweg komen, is links in een perceel een volgend kunstwerk van Fête de Mai te vinden. Sally Ducrow (Frankrijk - Engeland) beeldt met "Demain" in de vorm van twee handen uit welke weg we morgen kunnen kiezen: die van vernietiging van natuur of die van natuurbescherming.

> We bereiken dadelijk de vrij drukke verkeersweg 'Chaussée de Ciney' (frituur, bushalte, tankstation met winkeltje, tuincentrum). Over een 100 meter rechts even die Chaussée de Ciney (N921) volgen en dan eerste straat links (Rue Ramelot). Er is een Proxy Delhaize langs de Chaussée de Ciney - N 921 (op 300 meter) en ook het centrum van Ohey is niet ver weg (op 1 km). Verder op Sentiers d'Art. De Rue Ramelot loopt al snel over in een grassige veldweg die we rechtuit volgen tot het einde. Daar, tussen de akkers en weiden, rechts een andere veldweg op, die we een tijdje blijven volgen.
> Aan onze rechterzijde ligt in de verte Ohey. Een afslag links laten we liggen maar een paar honderden meters verder nemen we links een onopvallend graspad. Tussen klaver en pompoenen wandel ik naar een paar geïsoleerd gelegen huizen.

> Op de Rue de Nalamont wijken we enkele meters naar rechts uit om dan rechtdoor in het Bois de Haillot te wandelen over een aanvankelijk smal voetpad. Dit pad draait al snel naar rechts. Uitkijken nu naar een volgend kunstwerk op ons wandelpad.

> Met een uitwijking naar links komen we aan de 'mirror passage' (2017) van Olsen Torben en Bo Karberg. Een leuk ideetje: spiegels op afgezaagde boomstammen creëren een leuk weerspiegelend effect aan beide zijden van een pad.
> Daarna loopt het pad verder met een bocht van bijna 180°. Wat verder kruisen we de verharde Chemin de Fauwès en wandelen we over kronkelpaden verder door het Bois de Haillot.

> Vanaf de menhir even backtracken en verder het dorp Haillot in. Op het einde van de Rue du Gros Hêtre links en rechtdoor tot op een grasplein dat het centrum van Haillot markeert. Nog even rechtuit, meedraaien naar rechts met het grasplein aan onze rechterzijde. We wandelen nu rechtuit de Rue de Matagne in. Een eerste afslag laten we links liggen maar 100 meter verder, voorbij een laag punt, gaan we wel links een graspad op en volgen zo een bewegwijzerde interlokale wandelroute naar Perwez-école. Een wat ruw graspad, hobbelig en mogelijk drassig op de lagere delen.

> Ook niet langs het tracé van het Sentier d'Art: de superdikke linde van Haillot bij de oude en nieuwe kerk (op 600 meter van de wandelroute). De op ongeveer 10 na dikste linde van België. Moeilijk in te schatten hoe oud de boom echt is, mogelijk 4 à 500 jaren, zonder uit te sluiten dat hij nog ouder is.
> Nog een merkwaardigheid op het grondgebied van Haillot is de kapel van St Mort, in het gelijknamige gehucht (op ongeveer 1,5 km van de wandelroute. Alles over deze bijzondere kapel kun je lezen in het wandelverslag over GRP 575.

> Het traject door Haillot werd na 2019 herzien. Toen we dit deel nogmaals liepen bleek de bewegwijzering door Haillot echter niet aangepast. De tekst hieronder is dan ook ongewijzigd gebleven. Geef in ieder geval voorkeur aan het bewegwijzerde traject door Haillot. Nieuw sinds 2019 is ook het kunstwerk 'Companion' van de Rus Mikhail Sobolev. Het werd geplaatst in de buurt van het lokale schooltje, langs een zijpad van de Rue du Moulin en NIET op het bewegwijzerde traject.

> Wat later kruisen we ook de Route d'Andenne op een plek waar je ze zowat recht kunt oversteken om te vervolgen over een pad in een vrij smalle bosstrook. Dat pad eindigt op een T-kruising met een pad dat langs een bosrand loopt. Rechts daar om al snel Haillot binnen te komen. Het tracé van het Sentier d'Art is hier de voorbije jaren al enkele malen gewijzigd, let goed op de bewegwijzering.
> Bij het binnenkomen van Haillot eveneens uitkijken, aan je linkerzijde loopt immers een paadje naar de niet te missen menhir van Haillot. Voor mij een vertrouwde plek. Ik passeerde hier immers 15 jaar geleden toevallig kort na het moment dat de eeuwenoude menhir met vereende krachten weer op zijn historische plaats was teruggezet. Toen wandelde ik hier voor het eerst over GR 575. De kale plek rond de menhir is inmiddels met volwassen groen omringd en ingericht als rustplek.

> We volgen de gelijknamige en met hagen afgeboorde weg naar links. Na de kruising met een andere weg wordt het een wat saaie gebetonneerde veldweg die naar een groot landbouwbedrijf loopt. Eens daar voorbij nemen we rechts een veldwegje dat sneller gaat dalen en het dorpje Filée binnen loopt.

De koeienoorlog
> We zijn hier nu in het historische hart van de Naamse Condroz. Het land ook waar in het jaar Onzes Heren 1272 een dispuut om een gestolen koe door een boer uit Jallet een hele regio in brand zette en aanleiding was tot een ware oorlog met duizenden doden, de Guerre de la Vache. Meer uitleg in het wandelverslag over GRP 575. In het kleine Filée kun je nog even op zoek gaan naar de 'Ferme de la Grande Tour', sinds 2000 een gerestaureerde woning maar in het gebouw herken je nog de stoere middeleeuwse donjon waarin in de middeleeuwen recht werd gesproken.

Kasteel Hodoumont
> Zoals veel kastelen en kasteelboerderijen in de Condroz zijn de gebouwen ontwikkeld rond een middeleeuwse verdedigingstoren. Die donjon werd hier opgetrokken eind 13de of begin 14de eeuw, vermoedelijk op een plek waar reeds een versterking was vanaf het jaar 1000. In de middeleeuwen hing de versterking af van de nabijgelegen heerlijkheid Goesnes. In de latere middeleeuwen groeide het domein van Hodoumont uit van een versterkte herenboerderij met verschillende torens (begin 17de eeuw) tot een residentieel kasteel (18de eeuw). Daarbij hoorden ook een ereplaats, terrassen en een landschapspark. Sinds 1983 is dit privé-kasteel beschermd als monument. Behalve een Franse tuin zijn er ook monumentale zomerlinden te bewonderen met een stamomtrek van 4 tot 6 meter.

> In het centrum van Filée links en voorbij de kerk om nog 100 meter verder rechts een grassige veldweg op te wandelen. Dit mooie pad zullen we nu langere tijd volgen in zuidelijke richting. Onderweg nog een kunstwerk, 'Renversement' (2017) van de Franse kunstenaar Valère le Dourner. Er is niet veel verbeelding nodig om er een omgekeerde boom in te zien, zijn wortels priemen in de lucht.

> We zoeken daarna wat meer hoogte en droogte op in open landschap en wandelen naar een volgend kunstwerk, 'Le Veilleur' of 'De Bewaker' (2017) van Philippe Bercet, een menselijke silhouet van stokken.
> Ik moet er nu wat haast achter zetten, want de zon begint inmiddels al veel te laag te zakken. Het graspad gaat verderop wat dalen en loopt naar de verkeersweg tussen Huy en Ohey. We moeten die vervelende weg even naar links volgen. Er is niet echt een uitwijkstrook voor voetgangers, dan maar even de grasberm in want er is hier nogal wat verkeer. Over een vluchtheuvel en dadelijk de eerste straat rechts in, een veel rustigere weg. Deze Rue du Village swingt een heuvel op langs enkele huizen om dan over te gaan in een steenslagweg. Hogerop maakt hij een kwartdraai links om als grassige holle weg tussen struweel op zoek te gaan naar de Tige du Chenu.

> Verderop wordt het rechte pad afgelijnd met populieren, mét de wortels in de grond. Rechtsvoor zien we het kasteeldomein van Hodoumont, waarvan we enkel ter hoogte van een landbouwbedrijf een toegangsdreef kruisen.

> Sentiers d'Art vervolgt na de kruising met de beek Ruisseau de Flème rechtdoor en licht stijgend over een graspad tussen oudere populieren. We komen bij een volgende veldwegkruising. Hier splitste vroeger de Grande Randonnée 575 naar rechts maar sinds 2012 loopt het traject verder naar links, richting Goesnes. We verlaten hier dus de witrode streepjes, want Sentiers d'Art kiest rechts richting Libois over het vroegere traject van GR 575.

> Al snel naderen we het Bois de Rouchon, we gaan het bos in ter hoogte van een plek met de naam 'Chêne à l'Image'. De betreffende eik met het beeld lijkt al lang verdwenen, ik zag hem alvast niet. Steeds rechtdoor in het bos.
> Tijd om mijn slaapplek voor de nacht op te zoeken en die is weer bijzonder origineel.

> De Belgische kunstenaar Alexandre Rossignon bouwde hier een 'Trivouac', 'bivak voor drie' dus. Drie houten constructies in één stuk, die er wat uitzien als een omgekeerd roeibootje. Tussenin ook een vuurkring maar laat het duidelijk zijn: Je mag hier GEEN vuur maken in het bos, de vuurkring moet je bekijken als onderdeel van het kunstwerk en dat mag je wel gebruiken als slaapplek! Tenminste voor wie meerdaags onderweg is over Sentiers d'Art. Info op bivakzone . Slaapzak en matje uitgerold in zo'n houten cocon, 24 uur nonstop natuur en kunstervaring!

> Verderop moeten we via een opstapje een weide in, dus niet dadelijk het bos in. We dwarsen die lange weide ongeveer diagonaal.
> Onderweg aan onze rechterzijde alvast een volgend kunstwerk van La Fête de Mai uit 2015: in het metalen gebinte van 'Die Hütte', geplaatst door de Belg Alexandre Rossignon, kun je vanalles zien, zoals een symbolische ontmoetingsplek langs het pad van de reiziger. De koeien in de wei vinden het alvast handig om er zich af en toe eens stevig tegenaan te schurken.