*** Variant traject GR14 Crêtes Préardennaises Saint-Pierremont - Noyers-Pont-Maugis***
Startpagina > Wandelen > GR14 Parijs - Malmedy
> Trois-Ponts was altijd al een plaats met een zeker strategisch belang. Hier vloeien de Salm en de Bodeux/Baleur in de Amblève. De naam van het dorp is dan ook toepasselijk, de plaats waar 3 bruggen liggen. Toch is Trois-Ponts altijd een bescheiden nederzetting gebleven. Pas in de 20ste eeuw heeft het dorp zich echt ontwikkeld, gestimuleerd door de aanleg van het spoor en de ligging op een knooppunt van een paar belangrijke verkeersaders. Er is nogal wat doorgaand wegverkeer dat door de 'flessenhals' van Trois-Ponts passeert.
> Hoewel het dorp dus van beperkt historisch belang is liggen rond Trois-Ponts veel interessante plaatsen om te exploreren. Wandelen is dan ook zeker een leuk tijdverdrijf in de omgeving. In Trois-Ponts ontmoet GR14 kort voor de tweede maal GRP571 (Vallées de Légendes). Op enkele kilometers (langs GRP571) liggen ook de watervallen van Coo, omgeven door een Plopsatralalakermis, populair bij dagjestoeristen.
Parijs - Sucy-en-Brie / Sucy-en-Brie - Gretz-Armainvilliers / Gretz-Armainvilliers - Mortcerf / Mortcerf - Coulommiers / Coulommiers - Nogent-l'Artaud / Nogent-l'Artaud - Château-Thierry / Château-Thierry - Dormans / Dormans - Reuil / Reuil - Ay / Ay - Condé-sur-Marne / Condé-sur-Marne - Châlons-en-Champagne / Châlons-en-Champagne - Vitry-en-Perthois / Vitry-en-Perthois - Trois-Fontaines / Trois-Fontaines - Louppy-sur-Chée / Louppy-sur-Chée - Ermitage Saint-Rouin / Ermitage Saint-Rouin - Varennes-en-Argonne / Varennes-en-Argonne - Briquenay / Briquenay - Chémery-sur-Bar / Chémery-sur-Bar - Sedan / Sedan - Bouillon / Bouillon - Naomé / Naomé - Lesse / Lesse - Grupont / Grupont - Saint-Hubert / Saint-Hubert - Champlon / Champlon - Odeigne / Odeigne - Reharmont /Reharmont - Malmedy / *** Variante Saint-Pierremont - Noyers-Pont-Maugis***
> 28ste etappe. Meer dan 800 km zullen we hebben afgelegd over GR 14 bij het bereiken van Malmedy. Van Reharmont lopen we via Basse-Bodeux en de beekvalleien van Baleur en Bodeux naar Trois-Ponts, diep gelegen in de vallei van de Amblève. Een stevig klimmetje uit deze vallei wordt beloond met mooie uitzichten boven de Amblève. Boven op het plateau volgt een lange afdaling, weer naar de Amblève, die we bereiken kort voor het stadje Stavelot en die we ook na Stavelot nog een tijdje volgen. Het traject van Stavelot naar de Warche is trouwens zeer aangenaam wandelen.
> Als de Warche bij de Amblève komt kiezen we voor de Warchevallei. Stroomopwaarts volgen we het riviertje een tijd door een groene vallei van bos en wei. Daarna is het afdalen naar Malmédy. Op de oude brug over de Warche staat een versteende Heilige Nepomucenus je op te wachten om de aankomst te melden van de Grande Randonnée 14 in Malmedy na een maand wandelen.
Ruisseau de Baleur
> Het gehucht Reharmont is niet de gemakkelijkste plaats langs GR14 om te bereiken als je van openbaar vervoer afhankelijk bent. Vanuit Trois-Ponts rijdt er een TEC-bus (enkel op schooluren!) die op 1 à 2 km van Reharmont passeert maar afhankelijk van de route die deze bus volgt kan het bijna een uur duren vooraleer je de kortste busstand passeert. Beter is om grotere dorpen als etappeplaats te plannen als je openbaar vervoer wil, bvb Trois-Ponts, Stavelot, Malmedy of eventueel Basse-Bodeux. Treinplannning via het station van Trois-Ponts (GR14 passeert langs het station) op de lijn Luik- Gouvy. Malmédy is per TEC-bus vlot verbonden met zowel Stavelot als Trois-Ponts.
> Alle bevoorrading in Trois-Ponts, Stavelot of Malmédy. Er zijn enkele campings onderweg. In Basse-Bodeux loopt GR14 dwars door camping Plein Sud. In Challes, net voorbij Stavelot (vlakbij GR14). In Malmedy ligt de camping een paar km afgelegen, er is daar ook een jeugdherberg (Bévercé, 2km).
> Dit deel van GR 14 werd toegevoegd in de jaren '00. De markering werd aangepast eind 2006 en dit routedeel route werd voorgesteld in juni 2007. Eigenlijk is de route niet helemaal nieuw. Voor de tocht naar Malmédy werden namelijk oude bestaande GR-trajecten geïntegreerd. Zo loop je tussen Trois-Ponts en Stavelot over een in 2005 verlaten traject van GRP571. Tussen Stavelot en Malmédy dan weer loop je over een oude aanlooproute naar GR56 (Oostkantons). In 2007 werd de bestaande padmarkering op punt gesteld als een nieuw onderdeel van GR14. Sinds 2018 is Malmedy ook niet meer het eindpunt van GR 14, deze Grande Randonnée loopt verder door naar Monschau.
Snelstromende zijbeek van de Amblève
> Van de Tour Leroux stijgt GR14 nog lichtjes over een goed pad dat in open veld komt bij een asfaltweg. Deze asfaltweg naar rechts op tot in het dorpje Aisomont.
> In Aisomont aan een bron links-links aanhouden over een weg die over een plateau loopt en even later licht gaat dalen. Voor deze weg dood loopt wordt rechts een kleinere asfaltweg genomen die tussen beuken loopt.
> Dit wegje gaat wat slingeren, wordt onverhard en volgt een meer oostelijke richting na een tijdje. De daling wordt iets sterker, naarmate het Amblèvedal weer dichterbij komt.
Uitzichttoren J. Leroux
Plateau ( 430 meter) tussen Salm en Amblève
> Aan het treinstation van Trois-Ponts bevindt zich ook de busstand. GR14 klimt verder langs deze asfaltweg omhoog, over de spoorlijn en draait langs de ‘belvédère’ van Hallet verder langs een asfaltwegje. Net na een waterput rechts van de weg neemt GR14 een smal pad rechts. Even later ben ik door boomkap wat verkeerd gelopen. De markering zou echter weer op punt zijn gesteld op het moment dat je dit leest.
> GR14 loopt niet naar de kerk van dit dorp maar steekt de N66 over om aan de andere kant een geasfalteerde dorpsweg te nemen. Die stijgt lichtjes en loopt iets verder dwars door een camping. Nog wat verder, met uitzicht over wat een volgende camping lijkt moet je rechts het bos in. De camping hier (Plein Sud) wordt uitgebaat door Walen. Het is duidelijk dat het vooral een verblijfscamping is van gepensioneerden in plastieken containers. Geen informatie of doortrekkers hier ook welkom zijn.
> Even stijgen door bos om dan in de vallei van de Ruisseau de Bodeux te wandelen. Het beekje loopt rechts, nog verder rechts loopt de N66 die de E25 met Trois-Ponts, Stavelot en Malmédy verbindt.
> Helemaal tot Trois-Ponts blijven we parallel die weg volgen, er is dus steeds wat autolawaai. Voor de rest is het in feite best aangenaam wandelen boven de Bodeux: Een cornichepad langs de bosrand met mooie uitzichten over de vallei. Trois-Ponts zal je pas helemaal op het einde zien, het dorp ligt wat verstopt.
> Voorbij een picknickplek (bereikbaar via een brugje over de beek), misschien wel een goeie wildkampeerplek, was het niet dat de N66 kortbij ligt en er nogal campingwandelaars passeren.
> De prins-abt van Stavelot-Malmedy stond enkel onder het direkte gezag van de keizer van Duitsland (en van God). Onder Franse en Spaanse bezetting vond er vernieling en plundering plaats maar het prinsdom hield ook daarna nog een tijd stand.
> De jaren kort na de Franse Revolutie van 1789 waren de moeilijkste periode die de abdijen kenden in meer dan 1000 jaren. Uiteindelijk moesten de monniken in 1793 vluchten en ook het prinsdom overleefde die woelige tijd niet. De Fransen bezetten een aantal jaren de abdijen en bij het verdrag van Wenen in 1814 werd Stavelot aan de Nederlanden gegeven en Malmedy werd bij het Pruisische rijk geannexeerd.
> De huidige abdijgebouwen dateren hoofdzakelijk uit de tweede helft van de 18de eeuw. In een parkje zijn nog enkele oudere abdijdelen te zien. Stavelot is al lang geen abdij meer. De gebouwen bieden nu onderdak aan ondermeer een cultureel centrum en 3 musea (museum Prinsbisdom Stavelot-Malmedy, museum dichter G. Apolinaire en... het museum van Spa-Francorchamps met racewagens en motoren).
De rots van de duivel
(een legendarische GR14-tocht)
> Toen Sint-Remaclus in de 7de eeuw in Stavelot bezig was aan de moeizame opbouw van een abdij had de duivel al op alle mogelijke manieren geprobeerd om de heilige met listen te boycotten en hem van zijn plannen te doen afzien. Remaclus was echter vast overtuigd van zijn roeping en ging onverdroten verder met de bouw.
> In een laatste wanhopige poging besliste de duivel om de grote middelen in te zetten. Hij ging ver weg op zoek naar de allerdikste steen die hij kon vinden.
Tijdens de inwijdingsceremonie zou hij die dan op de abdij werpen en alles vernietigen. Gelukkig voor Remaclus verscheen op een nacht een engel aan zijn bed die hem van de duivelse plannen op de hoogte bracht. Hij aarzelde niet en bedacht zelf een list.
> De volgende morgen gaf Remaclus de opdracht aan zijn volgelingen om zoveel mogelijk oude schoenen, versleten sandalen en kapotte zolen te verzamelen. Alles ging dan in een grote zak waarmee hij één van zijn discipelen het pad opstuurde waarlangs de duivel naar Stavelot zou komen.
> De zendeling kwam de duivel al niet veel later tegen toen die net een lange berg aan het overklauteren was. Het zware sleurwerk kostte de duivel veel moeite en zweet. Hij hield de man met schoenenzak staande: 'Vriend, is het nog ver van hier naar de abdij van Stavelot?', vroeg hij zuchtend. Zonder eerst te antwoorden nam de zendeling de zak van zijn schouder en ledigde de inhoud aan kapotte schoenen voor de poten van de duivel. 'Kijk' zei hij, 'Ik kom van de abdij van Stavelot, zie je deze hoop schoenen? Ik weet niet precies hoe ver het is maar deze schoenen heb ik allemaal versleten sinds ik uit Stavelot ben vertrokken.' Met ontzetting bekeek de duivel de enorme hoop, de moed begon hem letterlijk in de schoenen te zinken. 'Nog zo ver naar Stavelot?' Uitgeput en ontgoocheld gooide de duivel zijn enorm rotsblok neer, liet een schreeuw van ontzetting en wanhoop en verdween.
> De plaats van de ontmoeting en waar de duivel zijn enorm rotsblok dan liet vallen bestaat nog steeds en is nu bekend als 'Faix du diable' (de duivelsrots), gelegen langs de hoofdroute van Via Arduinna. En het abdijgebouw van Stavelot, dat staat er na 14 eeuwen woelige geschiedenis ook nog steeds.
> De geschiedenis van 13 eeuwen abdijleven van het prinsdom Stavelot-Malmédy hier neerschrijven zou wat te ver gaan. Dit zijn de grote lijnen.
> In 648 stichtte de Benedictijnse monnik van Franse afkomst, Remaclus, in Malmedy een klooster, Malmundarium. Amper 2 jaren later deed hij hetzelfde in Stabelacus (Stavelot). Hoewel de monniken in de 2 abdijen een apart leven hadden zijn de abdijen altijd met elkaar verbonden geweest. Zo werden ze geleid door een gemeenschappelijke abt. Vaak leidde die verkiezing tot twisten, spanningen en machtsontplooiing maar nooit kwam het tot een echte splitsing. Het feit dat Remaclus vooral in Stavelot had gewoond en daar ook zijn graf had, deed de symbolieke machtsbalans nogal eens in het voordeel van Stavelot overslaan.
> Enkele van de machtigste abten zijn Poppon (11de eeuw), die de abdijen laat herbouwen en Wibald (12de eeuw) die de abdijen uitbouwt tot echte machtscentra en een prinsenrijk. Het territorium van Stavelot-Malmedy bestond niet enkel uit dorpen in de omgeving maar ook uit verder gelegen plaatsen, zoals Logne, Lierneux, Stoumont, Comblain-au-Pont en Ligneuville. Zie bvb ook op deze site bij de hoeve van Raideux langs GR57.
GR14, amour toujours
Aisomont, bron
> Het is al december als ik deze etappe van GR 14 start. Over de plateaus van de hoge Ardennen waait een koude wind en de laatste bladeren zijn van de bomen gewaaid. Bloemen zijn vergaan, paddenstoelen zijn weer in het niets opgelost en vlinders zijn uitgefladderd. Tijd om ook in winterslaap te gaan. Ik ben moe na 3 seizoenen wandelen.
> Terug in Réharmont. Aan de kapel het asfaltwegje over en over een graspad langs een weideafsluiting verder afdalen. Het pad wordt al snel nauw, mogelijke wat overgroeid en minder duidelijk. De verse witrode verfmarkering is echter een uitstekende gids.
> Beneden in de vallei moet je over een brugje de Baleur oversteken om dadelijk dit beekje stroomafwaarts (rechts) te volgen. Het is waar wat wandelmaat Ludo me tijdens de vorige etappe vertelde: Wat een opvallend klein riviertje voor zo'n breed dal. Van riviertje kan je amper spreken. De Baleur heeft hier maar een breedte van 1,5 à 2 meter.
> Na enkele honderden meters stroomafwaarts door dit intieme valleitje stijgt het pad plots even om op een breder bosexploitatiepad terecht te komen. Dat pad lag er behoorlijk modderig bij. Wat verder bereik je dan asfalt. Links hier om parallel met de weg Trois-Ponts – Basse-Bodeux een pas aangelegde rotonde te bereiken in Basse-Bodeux.
Vallei van Bodeux / Baleur
> GR14 bereikt het centrum van Stavelot bij de Place du 18 decembre aan de brug over de Amblève. Het rupsvoertuig dat hier staat is een eerbetoon aan de Amerikaanse krijgseenheden die bij de Slag om de Ardennen eind 1944 de stad verdedigden en later weer bevrijdden. Om de Duitse opmars en inname van strategische plaatsen te stuiten lieten de Amerikane ondermeer de bruggen over de Amblève opblazen. De SS nam wraak door vele burgers in de dorpen langs de Amblèvevallei te doden. Er kwamen helaas ook veel burgers om door 'vriendelijke' bombardementen. Met name in Malmedy was dat het geval, maar liefst 214 burgers daar stierven door Amerikaanse aanvallen. Over de hele regio zijn monumenten die aan de drama's tijdens het Ardennenoffensief herinneren.
Stavelots rampenweg.

> Vanuit het centrum van Stavelot vertrekt een weg rechtstreeks naar het dorp Francorchamps die berucht is bij de renners van de wielerklassieker Luik-Bastenaken-Luik als de Haute Levée.
> Aan een onregelmatig stijgingspercentage tussen 3 en 15 % wordt over 3,7 km een hoogte overwonnen van 202 meter. Vooral het eerste stuk is biezonder steil. De laatste 2 km zijn eerder 'vals-plat' met een stijging aan ongeveer 3 %. Een geweldig stuk om op te fietsen zoals ik zelf mocht ondervinden, maar dan wel in dalende richting... Een aantal jaren werd de Haute Levée vermeden tijdens Luik-Bastenaken-Luik omdat de weg door aanpassingen en wegremmers ongeschikt werd voor de koers. Hoewel, de laatste jaren is de Haute Levée weer opgenomen.
> GR14 werkt zich vrij scherp omhoog door bos naar de uitzichttoren J. Leroux. Deze toren is een replica van de vroegere toren uit hout. De huidige toren werd ingehuldigd eind 2000 en ziet er precies uit zoals de vorige met dat verschil dat er nu een dak opstaat en hij dus ook iets hoger is. Er is een picknickbank en uiteraard heb je een mooi uitzicht.
> Ongeveer 500 meter na het passeren van een pompstation op de beek moet je rechts de Bodeux over om meteen Trois-Ponts binnen te lopen. GR14 loopt even links over de N66 door het centrum van Trois-Ponts (winkels) om aan een frituur met dakterras rechts naar het trein- en busstation van Trois-Ponts te lopen.
> Door een open weide waar recent een gebouw is opgetrokken midden over het oorspronkelijke pad! Het oude GRP571-teken is nog zichtbaar op de boom die nu achter een afspanning staat! De bewoner van het huis lijkt zich ook van de boom waarop het teken staat eigenaar te hebben gemaakt.
> GR14 daalt verder en komt aan de bosrand bij een (in de winter) snelstromend beekje dat zich met groot verval in de Amblève stort iets verderop. Het pad volgt nu verder de loop van de Amblève stroomopwaarts en wat boven de Amblève tot je langs de eerste huizen van Stavelot komt en kort daarna aan de brug over de Amblève.
> Ook hier is het prachtige kleine dorpje Challe (of Challes) gelegen. Challes bestaat uit slechts een paar kleine huisjes en boerderijen in vakwerkstijl. Sommige huizen lijken nogal vervallen. In ieder geval heeft de plek veel karakter. Hier ook vind je een camping kortbij het pad. Aan de samenvloeiing van Eau Rouge en Amblève staat aan een boom een herinneringsbord voor een meisje. De volgende kilometers langs GR14 zullen we nog langs een aantal padkruisen komen.
> GR14 blijft de Amblève-oever trouw na Challe. In feite lopen we sinds de Stavelot over het oude traject van een aanlooproute naar GR56 (Oostkantons), sinds 2006 is dit deel dus geïntegreerd in GR 14.
Stavelot, Amerikaans oorlogsmonument
Belvédère Hallet
> Van deze legende bestaan talloze variante versies. Deze vertelling heb ik vrij vertaald naar een vertelling uit 1849 van Eugène Gens. In een andere versie komt Satan afgezakt naar Stavelot van over de Pyreneeën, langeafstandswandelaar avant-la-lettre. Waarom van over de Pyreneeën? Omdat tijdens de middeleeuwen zuidelijk Spanje in de macht was van in het noorden verketterde mohammedanen, waarvan de duivel dan in vertellingen de verpersoonlijking werd.
> Ook de plaats waar de beruchte duivelsrots zich bevindt vormt stof voor discussie. Sint-Remaclus was één van belangrijkste kerstenaars van de Ardennen en daarbuiten. Zo duikt dit verhaal op in het plaatsje Angre, in Henegouwen, niet ver van de Franse grens, waar de beruchte rotssite nu ook bekend staat als 'Le Caillou-qui-bique'. Korterbij wordt de rots gesitueerd nabij Wanne.
> Een andere legende rond Sint-Remaclus verhaalt over de in wolf vermomde duivel die op een dag de ezel van Sint-Remaclus doodbeet. Daardoor kon Sint-Remaclus geen bouwstenen meer laten aanslepen door een lastdier. Om de satan-wolf te straffen, schakelde Remaclus dan maar de wolf zelf in. Op de plaats waar hij de abdij wou bouwen riep hij in zijn taal de wolf toe halt te houden: 'Sta leu !' (stop wolf!).
> Voilà daarmee weten we ook waar de naam 'Stavelot' vandaan komt.... Een leuke variant van dit verhaal over de duivel-wolf en Sint-Remaclus vindt je ook in de pagina's over het Ardennen-Eifelpad op deze site, over de Sint-Remaclusgrotten bij Auby.
> Die wegremmers zijn er niet voor niets aangebracht, deze weg is misschien wel de meest dramatische weg van België. Komende van de top is de afdaling aan 3 % voor zware voertuigen geen probleem. Als de remmen na een paar km dalen al goed zijn opgewarmd wordt de chauffeur plots geconfronteerd met een steile afdaling boven 10 %. In het (niet zo verre) verleden heeft dat geleid tot regelrechte rampen. in feite zorgt deze weg al decennia lang voor zware ongelukken.
> Al tijdens WO II rijdt een Duitse legertruck te pletter
In de jaren '70 en '80 zijn er verscheidene ongelukken met vrachtwagens.
° 1975: Een vrachtwagen ramt een schoenenwinkel waarbij een kind wordt gedood.
° 1986: 17 augustus is een zwarte dag. Een touringcar met aan boord bezoekers van een vakantiekamp in Santkt-Vith komt de Haute Levée af. De chauffeur had deze weg genomen omdat op de normale weg via het racecircuit van Francorchamps net de '24 uur van Francorchamps' plaats vindt. Na driekwart van de afdaling begeven de remmen van de bus het. Met grote snelheid boort de op hol geslagen bus zich in een bankkantoor. 5 doden.
° 1998: Op 29 juni komt een Vlaamse vrachtwagen de helling af. Er staan nochtans verbodsborden die de passage voor voertuigen boven 7 ton verbieden. De trucker rijdt langs hier omdat de weg via het circuit is afgesloten. De lading van de vrachtwagen alleen al weegt 8 ton: Verfprodukten waaronder samenstellingen die ontvlambaar tolueen bevatten. De remmen van de truck begeven het tijdens de afdaling. Een rijdende bom stormt af op het centrum van Stavelot. Wat zich daarna afspeelde is moeilijk te vatten: De ravage is amper te overzien. De truck ontploft in volle centrum. Op luttele seconden verandert het centrum van Stavelot in een vuurzee. 20 huizen raken zwaar beschadigd, 71 mensen raken gewond en als bij wonder vallen er slechts 2 doden.
De grootste Belg

> De langste man van België woont in Stavelot. Het is de 30-jarige Alain Delaunois die met zijn 2 meter 30 boven iedereen uit torent. Toen hij in 2005 ernstige gezondheidsproblemen kreeg waren de complicaties bij zijn verzorging een gretige nieuwsbrok voor de kranten.
> Delaunois kreeg plots hartproblemen. Een helikopter werd ter plaatse gestuurd om de man over te vliegen. Bleek nu dat Delaunois te lang was om in de helikopter te kunnen zodat die onverrichterzake leeg terug moest vliegen. Een ziekenwagen kwam dan ter plaatse. Hij geraakte er pas in toen hij zowat werd dubbel gevouwen. Aangekomen in het ziekenhuis bleek dat de hartscanner maar personen tot 140 kilo aankon ... en Delaunois weegt rond 200 kilo. Dan maar een onderzoek per katheder, probleem was echter dat men geen katheder vond die lang genoeg was. Ook een röntgenfoto nemen lukte niet.
> De langste man heeft het overleefd maar schrok over de onaangepaste infrastructuur bij dit voorval.
Stavelot perronfontein (1769)
> GR14 gaat aan het GR-kruispunt bij Stavelot dus de brug over en draait na 50 meter rechts langs een lateraal kanaal van de Amblève. Het pad loopt langs de achterkant van de ooit machtige abdij van Stavelot en loopt wat verder langs sportvelden en een zwembad. Even later via een sluis het kanaal over.
> GR14 vervolgt nu langs de Amblève-oever over een pad dat bij hoge waterstand wat overstroomd kan zijn. Het is wel een mooi paadje dat wat verder uitkomt op een plek waar de Eau Rouge in de Amblève mondt.
Grand Faye, huis langs verlegd pad.
> De volgende kilometers zijn weer prachtig wandelen langs de oever van de brede Amblève. Zeker bij herfstkleuren is dit een niet te versmaden stuk. Langs een voetgangersbrug maar GR14 blijft aan dezelfde oeverkant. Verderop, langs een weide passeer je een herdenkingssteen.
> Behalve het ruisgeluid van de E42 is het hier wandelen door een heerlijk rustig landschap. Het pad gaat iets meer stijgen naar een bos toe. In dit bos nogmaals een herdenkingssteen voor een dode, Arthur Michel. Nog iets hoger passeert GR14 langs boerderij ‘Les Bruyères’ en zo kom je weer op asfalt. Hier eindigt een mooi stuk van GR14.
> Na de boerderij volgt een afdaling naar het gehucht Falize. Sinds 2018 is het traject van GR 14 gewijzigd, de 'entree' in Malmedy verloopt anders. In Falize nemen we ter hoogte van een mooi gerestaureerd hoevegebouw rechts de asfaltweg richting Otaimont. Het nogal saaie wegje stijgt de Warchevallei uit langs voornamelijk recent gebouwde woningen en komt voorbij Otaimont op een ongelijk kruispunt. Links hier door Xhurdebise en bij een boerderij loopt het asfaltwegje als een aangenamer steenslagpad verder. We wandelen door een bospartij en beginnen terug hoogte te verliezen.
> Na een tijdje komen de eerste huizen van Malmedy er aan en dus ook weer asfaltbedekking onder de voeten. We wandelen door een recente woonwijk en gaan op een kruispunt links snel verder dalen richting Malmedy-centrum.Ter hoogte van een spoorwegtalud even links, tunnel door, op de Place du Parc kort links-rechts, de Warchenne over en rechtdoor tot op de Place Albert. Eindpunt van deze etappe en van onze tocht vanuit Parijs.
> We passeren zonder het te merken de oude grens tussen België en Pruisen/Duitsland. Aangekomen in de Oostkantons dus. Hoewel de gesproken taal van de inwoners van het volgende dorp, Warche, steeds Waals is geweest behoorde dit gebied 100 jaar lang tot Duitsland. Duitsland verloor dit gebied weer na de WO I als deel van een schadeloosstelling aan België.
> Bij het binnenkomen van het dorpje Warche staat een 200 jaar oude grafsteen. In Warche niet de asfaltweg onder de E42 nemen maar een pad dat daalt in de vallei van de gelijknamige rivier Warche. Wat verder een brugje over om de Warche langs de andere oever stroomopwaarts te volgen.
> De Warche is een riviertje dat ontspringt op het plateau van de Hoge Venen. Een aantal afwaterende beken vormen ten oosten van Losheimergraben (op de Duitse grens) en op een hoogte boven 600 meter, twee meer duidelijke stroomgebieden, de Holzwarche en de eigenlijke Warche.
> Het brongebied van de Holzwarche is een prachtig natuurgebied met een erg aparte flora. Vooral eind april als de wilde narcissen er openbloeien is de omgeving ronduit spectaculair.
> De Holzwarche en de Warche vloeien te samen in het kunstmatig gecreëerde stuwmeer van Bütgenbach. Verderop is de Warche nogmaals afgedamd en vormt ze het meer van Robertville. Onmiddellijk na dit meer stroomt de Warche diep ingesneden en wild stromend langs het prachtig gelegen gerestaureerde kasteel Reinhardstein, richting Bévercé. Dit is het mooiste deel van de rivierloop, met een paar schitterende wandelmogelijkheden.
> Bij Malmedy vloeit de Warchenne bij de Warche. Nabij het gelijknamige dorpje Warche stroomt de rivier dan na ongeveer 50 kilometer in de Amblève, de plaats waar GR14 de Warche ontmoet om ze stroomopwaarts te volgen.
> Het herdenkingsmonument voor motorcrosser Joseph Goffinet werd door zijn vrienden opgericht. De 45-jarige Goffinet werd hier op 9 juli 2006 levenloos aangetroffen naast zijn motor.
Malmedy

> De oude geschiedenis van Malmedy is nogal gelijklopend met die van Stavelot, aangezien beiden met elkaar verbonden waren door de abdijen. Bij het verdrag van Wenen in 1814 kwam aan die band een einde toen Stavelot bij de Nederlanden werd gevoegd en Malmedy bij Duitsland. Malmedy bleef dus meer dan 100 jaren Duits grondgebied. Na WO I werd België als een vorm van schadevergoeding door Duitsland 'betaald' met een stuk territorium: Vanaf 1919 kwamen de zogenaamde Oostkantons bij België (Eupen - Malmedy - Sankt Vith). Het gebied stond aanvankelijk bekend als 'Nieuw-België'.
> In en rond Malmedy was de voertaal vanouds Waals geweest, in tegenstelling tot Eupen en Sankt-Vith. Als je nu door Malmedy wandelt zullen de dubbele straatnaamborden (Frans en Waals) je zeker opvallen. Tijdens WO II annexeerde Duitsland deze gebieden weer voor enkele jaren. De stad zelf had zwaar te lijden onder Amerikaanse bombardementen tijdens WO II, waarbij ze grotendeels in één puinhoop veranderde. Bij het einde van deze oorlog waren meer dan 500 huizen zwaar beschadigd of verwoest en meer dan 200 burgers kwamen in de laatste maanden van de oorlog om het leven.
> Carnaval is trouwens het belangrijkste feestgebeuren van het jaar hier in Malmedy. Dat is ook in de overige steden van de Oostkantons het geval met dat verschil dat in Eupen bvb de carnavalstraditie grotendeels op Rijnlandse tradities terug gaat, terwijl het in Malmedy echte Waalse roots heeft. Het carnaval was in die mate populair hier dat de monniken van de abdij de feesten verboden in de 17de eeuw. Toch heeft ook het carnaval de tijd overleefd. Het is een wekenlang gebeuren met als hoogtepunt een stoet waarin heel wat traditionele Waalse carnavalsfiguren hun opwachting maken.
> Voor een bezoek aan de stad kan je even langs de zeer goed uitgeruste toeristische dienst wandelen (in het centrum gelegen) die ondermeer een uitgestippeld stadstraject ter beschikking kan stellen.
> Toch is de stad zeker een bezoek waard, men is er in geslaagd om met veel energie alles herop te bouwen en het oorspronkelijke uitzicht terug te geven. Malmedy is tegenwoordig een welvarend stadje, bewijs daarvan is ook de industrie die je vanaf GR14 links in de vallei van de Warche zag liggen. Wat ten nadele van Stavelot is Malmedy ook uitgegroeid tot een winkelcentrum. Bovendien trekt de levendige stad en de omgeving nogal wat toerisme aan. Malmedy vormt ook een beetje een toegangspoort tot het schitterende natuurgebied 'Hoge Venen'.
> Behalve enkele interessante huizen wordt de stad gedomineerd door de monumentale kathedraal (eind 18de eeuw). Er zijn enkele musea zoals het papiermuseum en het carnavalsmuseum.
Vallei van de Warche
De Warche
Malmedy, monumentale frontgevel van de kathedraal
Oud vakwerkhuisje in Challes
Monument J. Goffinet
Vallei van de Amblève nabij Warche
Sint-Remaclus
Voormalige abdij Stavelot en fundamenten abdijkerk
De Haute Levée
Graffiti in een schuilhokje voor vissers
GR14 langs (en in) de Amblève
> Voilà hier houden we het voor bekeken. Tijd om op de Place Albert een glas te drinken op de goede afloop van meer dan 800 km GR 14. 't Is genoeg geweest. Of toch niet? Sinds 2018 kun je immers vanuit Malmedy nog 37 km verder wandelen tot Monschau over GR 14 (in het spoor van andere GR-paden), dat is voor een andere keer. Einde.
GR 14 Parijs - Malmedy (800 km)