© Luc Selleslagh 2016 - 2017
Kasteelvijver Wannegem
Moregem, Sint-Pietersstoelkerk
Tegelpad naar Moregem
> Hier stond eigenlijk al eeuwenlang een windmolen. Net zoals de Huisekoutermolen, waar we eerder langs wandelden, is deze molen uit West-Vlaanderen afkomstig, meer precies uit Zuienkerke-Houtave. Het lijkt wel alsof men in de twintigste eeuw in die provincie weinig 'maalde' om zijn industrieel patrimonium, in tegenstelling tot in Oost-Vlaanderen. Hoewel, de transfer kwam er niet zomaar...
VTB-uitkijktoren in de jaren '60 (postkaart)
> Nog even door een streepje bos en dan verbreedt het pad, wordt gekasseid en we lopen het centrum van Lede in. Nog voor de kerk en het beschermde dorpscentrum gaan we rechts de Leedsestraat in. De Leedsestraat vormt wat 'de Ring rond Lede' en maakt een bocht naar links. Voorbij een vijver nemen we rechts een met betontegels verharde paadje langs een rij wilgen. Het bocht wat en klimt rechts de beekvallei weer uit.
> We stijgen verder door langs een kapel en een bosrand tot op een kasseiweg. Die nemen we naar links, langs een groot privédomein waarin het kasteel van Wannegem verscholen ligt. Deze Huizepontweg loopt door afwisselend landschap een kleine kilometer verder langs de Schietsjampettermolen.
Paardenhoeve Ter Linden
Huisekoutermolen
Oudenaarde-Donk
Kasteel van Wannegem
Onderweg naar Wannegem-Lede
Schietsjampettermolen te Wannegem-Lede
> Verderop links rond het kasteeldomein over een licht stijgend betonwegje door open veld. Op een kruispuntje bij een andere uithoek van het kasteeldomein kiezen we links. We draaien verderop rond een landbouwbedrijf en gaan ter hoogte van twee oude linden rechts een betonweggetje op door open veld. Bij de witgekalkte paardenhoeve 'Ter Linden' draaien we links over het erf.
> In het verlengde lopen we over een steenslagweg tot een volgende hoeve en komen na een paar bochten bij Taverne-Restaurant d'Ouwe Smisse in een gehucht dat op de kaart staat als 'Hoogboeregem'. We vervolgen in dezelfde richting over een invalsverkeersweg naar het historische dorpje Huise.
> De Sint-Petrus en Urbanuskerk van Huise oogt romaans maar is eigenlijk grotendeels in neoromaanse stijl herbouwd in de 19de eeuw.
> Via GR 129 bezoeken we het dorp echter niet. Aan de dorpsrand gaan we immers rechts een steenslagweg op. Ons doel is de Huisekoutermolen die in ons gezichtsveld ligt. Toen ik hier een eerste maal passeerde in 2011 was de houten staakmolen volop in restauratie. De wieken stonden er nog niet terug aan maar het was wel een uitgelezen plek om even tegen de basis van de constructie te rusten en te genieten uit de wind van een stralende herfstzon.
> De verenging voor Levende Oost-Vlaamse molens heeft de Huisekoutermolen in bescherming genomen en startte vanaf 2009 een restauratieprogramma op. Daarvan zie je vandaag het resultaat, een mooi gerenoveerde en nog functionerende windmolen. Van hieruit zie je trouwens ook een volgende molen, die eveneens op ons wandeltraject ligt. Het is de Schietsjampettermolen van Wannegem, waar we straks zullen langs komen.
> Voorbij de Huisekoutermolen gaan we verder over de steenslagweg om ter hoogte van een huis met twee tamme kastanjelaars rechts de brede Wannegemstraat te nemen voor slechts 100 meter. Achter ons nog nog een ver zicht over de dorpskern van Huise. Een graspad links op, voor ons strekt zich nu het landschap van de Scheldevallei uit. We zullen de volgende uren de scheidingslijn tussen Leie- en Scheldebekken nog enkele malen overschrijden. Het aangename veldwegje linkt waarschijnlijk al eeuwenlang de dorpen Huise en Lede.
> We krijgen via de parkvijver een doorkijkje op de achterkant van het kasteel van Wannegem in de verte. Het werd eind 18de eeuw in neo-classicistische stijl ontworpen door architect Guimard, die ook tekende voor het Koningsplein in Brussel. Opdrachtgever was de familie Baut de Rasmon, die een gigantisch fortuin had vergaard met de schepen van de Oostendse Compagnie en de scheepshandel met China.
> Zoon Alphonse liet met zijn erfenisdeel dit optrekje bouwen en richtte zowel het kasteel als het park luxueus in met allerlei exotische kunstvoorwerpen en boomsoorten. De laatste - verarmde - kasteelvrouw verkocht de waardevolle inboedel in 1985. Het kasteel zelf was ook in staat van verval geraakt. Uiteindelijk verkocht ze het in 1996 aan Jacques Bruynooghe, een West-Vlaamse textielmagnaat die op nogal dubieuze wijze in de jaren '70 en '80 fortuin had vergaard in Tunesië met goedkope en massale produktie van jeans voor grote wereldmerken. Bruynooghe liet de boel opknappen en luxueus herinrichten. Inmiddels staat het kasteel van Wannegem al vele jaren te koop (sinds 2007). Heb je nog ergens een miljoen of 8 aan euros rondslingeren, dan kan dit kasteel van jou zijn. Oorspronkelijk vroeg Bruynooghe er zelfs 12 miljoen voor. In 2023 staat het nog steeds te koop...
Huise
Lichtekouter
> De molen die hier staat op het hoogste punt tussen Leie- en Scheldebekken is eigenlijk afkomstig uit Waregem, waar hij de naam 'Hoogmolen' droeg. Als halve ruďne werd hij in 1971 naar hier getransfereerd en gerestaureerd onder zijn nieuwe naam van 'Huisekoutermolen'. Eigenlijk stond er tot half 19de eeuw wel al een windmolen maar daar was geen spoor meer van. Dankzij eigenaar Paul Bauters (1930 – 2012) werd de Huisekoutermolen een toonbeeld van respect voor industrieel erfgoed. De molen werd dan ook regelmatig op niet-commerciële basis in werking gezet en velen leerden hier het ambacht van molenaar. Bauters zorgde als molenexpert voor veel beschermingsprojecten van Vlaamse molens. Een molencomplex vraagt haast constante verzorging, door zijn aparte constructie en omwille van sterke blootstelling aan de weerselementen. Tijdens de jaren '00 zette verval door, Bauters was inmiddels ook op hoge leeftijd om het allemaal te onderhouden.
> We komen langs het kasteeldomein Della Faille van Lozer. Een waterkasteel met een duizendjarige geschiedenis maar de huidige gebouwen zijn grotendeels 19de en 20ste eeuws. Je kunt er luxueus kameren en ontbijten vanaf 160 € per kamer... Als kasteelbezoeker ben je echter niet welkom bij de familie Della Faille, blijf dus buiten het domein tenzij je geld te spenderen hebt.
> Huise is een stokoud dorp waar ooit nog Adalardus werd geboren in het jaar 751 als bastaardkleinzoon van Karel Martel en dus neef van van Karel de Grote. Hij stichtte abdijen en zou later heilig worden verklaard. De voorbije eeuwen zwaaiden de Della Failles hier de plak, net zoals in Lozer waar we eerder passeerden. Agnes Della Faille d'Huysse was zelfs een van de eerste vrouwelijke burgemeesters in België (vanaf 1927).
Kasteel Della Faille te Lozer
Panorama over de Leievallei vanop de VTB-uitkijktoren
Kasteeldreef Lozer
> Aan onze linkerzijde zien we in het gehucht Lichtekouter een traditioneel hoevecomplex van de streek, het fotoplaatje werd ook gekozen voor de cover van de topografische gids van GR 129. Op een T-kruising links en even later bereiken we de rand van een schaarse lap groen, het Lozerbos. Het bos wordt intensief gebruikt door recreanten, zoals mountainbikers. Er is hier in de regio dan ook weinig bos overgebleven.
> De toren staat er dus al meer dan een halve eeuw. Eigenlijk is het nogal een gedrocht, een houten constructie gebouwd rond 4 betonnen electriceitspalen. Anno 2016 was hij in slechte staat en overweegt de gemeente om hem af te breken en te vervangen door een eenvoudiger rustpunt, wat protest opleverde van nogal wat Kruishoutemnaren.
> Bij 'het amfitheater' aan de dode Leie-arm te Machelen aan de Leie, neem ik de Kaperstraat, die naar de romp van de Hostensmolen loopt. Ongeveer verder rechtdoor over de Zandweg, die een bedekking heeft van asfalt daarna grind en dan weer asfalt, alles behalve zand dus.
> Voorzichtig de weg Deinze – Waregem kruisen (op 400 meter ligt bushalte De Prins). We beginnen nu aan kilometers nonstop verharde wegen, helaas. Eigenlijk steeds rechtdoor in de brede valleiregio van de Leie, waarbij we heel wat verkeersaders kruisen, waterwegen, spoorwegen en autowegen, inclusief de autosnelweg E17 (Gent – Kortrijk – Frankrijk).
> Verderop slingert het pad bochtig door de velden en bij de kruising met een betonweg kiezen we linksvoor. Via de Kelderstraat klimmen we uit de beekvallei en blijven de betonstraat ook volgen als ze ter hoogte van het Hof ten Eecke (boerderij) een paar uitwijkingen maakt. Een monotoon en lang betonstuk van enkele kilometers brengt ons snel een stuk zuidelijker. Uiteindelijk bereiken we een T-kruising waar we rechts gaan tot bij de drukke N459 (Kruishoutem – Oudenaarde). Aan de overzijde van die weg zijn we op het grondgebied van de gemeente Wortegem-Petegem.
> Over nog meer beton komen we na wat bochten op een vijfsprong waar we voor de Rottestraat kiezen. Aanvankelijk stijgt deze onverhard, hogerop draaien we 90° links en dalen over asfalt tot bij een betonweg die we dalend volgen. Beneden, bijna in de zink, gaan we rechts en onder de hoogspanningslijn door.
Hostensmolen, Machelen a/d Leie
> Voorbij die E17 nog verder rechtdoor over de Machelsestraat, de lichtstijgende weg voert ons tot net voor de oude panoramatoren van de VTB. Die werd in 1963 gebouwd op initiatief van het plaatselijke VTB-bestuur en geschonken aan de gemeente Kruishoutem. De plek die werd uitgekozen is een oude windmolensite, waarvan de molenstenen langs de wal nog getuigen. Bovenop kijk je vooral uit over de Leievallei en het meer heuvelend landschap richting Vlaamse Ardennen achter de Scheldevallei.
> Kort voor die uitkijktoren verlaten we eindelijk verharde ondergrond door links voor een nog licht stijgend graspad te kiezen. Het paadje wordt zelfs even hol om dan door open veld te lopen met aan onze linkerzijde nog een panoramisch uitzicht over de Leievallei. Op deze frisse, zonnige dag kan ik wel erg ver zien al oogt het verkavelde Vlaamse landschap nu ook weer niet kippevelopwekkend. Over de top loopt het graspad naar serres, daar gaan we rechtsaf en langs een paar grote fabrieken tot bij de weg Kruishoutem – Deinze.
> Het centrum van Kruishoutem vermijden we en laten we dus rechts liggen om aan de overkant schuinlinks de Nazarethsedorpweg te nemen. Na een goeie kilometer eerste rechts, de Trompetstraat, een met populieren afgelijnde weg. Op het einde daarvan links de Boekweitstraat in. Deze maakt nogal wat bochten en passeert langs een B&B.
> Het Lozerbos is eigendom van de familie Della Faille en van het OCMW van Oudenaarde, in beheer door Agentschap Natuur & Bos en toegankelijk op voorziene paden. Op 250 meter links ligt taverne De Zandvlooi maar tot daar gaan we niet. Vreemd genoeg volgt het tracé van GR 129 de rand van het bos en wandelen we niet door het Lozerbos. Wat jammer natuurlijk.
> Rechts dus bij het bos om tussen bosrand en verkeersweg te lopen. Verderop loopt ons pad weg van de verkeersweg en lopen we wel een eindje een uithoek van het Lozerbos in. Zo arriveren we in Lozer en wandelen er tot bij de kerk. Daar is ook een café (De Vlaamse Leeuw) en een brasserie-restaurant. Het dorpje heeft ook nog een slagerij-winkel op 100 meter van het centrum.
> Tegenover de kerk nemen we de majestueuze en beschermde beukendreef. Ongetwijfeld lang geleden nog aangelegd door de kasteelheer om zijn domein met het dorp te verbinden. Op het einde volgen we rechts het fietspad en op een kruispunt van fietspaden gaan we links de verkeersweg op.
> We zetten onze tocht over GR 129 - Dwars door België - voort door het hart van Vlaanderen. Niet meteen het fraaiste stuk vanuit Machelen a/d Leie, eerder een sterk versneden en verkaveld landschap van drukke verkeerslijnen en weinig overgebleven groenzones. Dat betert wat vanaf het dorpje Lozer, als we langs enkele oude dorpen wandelen met kasteeldomeinen en waar op de lage heuvels nog een paar windmolens het agrarisch landschap verlevendigen. Voorbij Huise en rond Wannegem-Lede komen er zowaar terug stevig wat reliëf en bijhorende weidse uitzichten aan te pas. Eindigen doen we in de historische stad Oudenaarde, poort tot de Vlaamse Ardennen.
> Openbaar vervoer tussen Machelen a/d Leie en Oudenaarde verloopt vrij vlot: trein tussen Oudenaarde en Deinze en vanuit Deinze een lijnbus naar Machelen a/d Leie - halte De Prins (aan de verkeersweg Deinze - Waregem). Horeca Te Machelen, Lozer, Huise-Hoogboeregem, Lede (weekresto) en Oudenaarde.
> Verderop even links tot op de Oudenaardseweg. We volgen deze weg niet maar als je 550 meter naar links wandelt kom je bij 'de Vierschaar', waar tot 1770 recht werd gesproken. Ongeveer rechtsvoor moet je een tegelpad vinden dat door veld loopt. Via meer zulke tegelpaden wandelen we naar de mooi gelegen Sint-Pietersstoelkerk van het stokoude dorp Moregem. Je treft er op een grasveldje ook een picknickbank aan.
> De hemel over het meer begint inmiddels roze te kleuren maar onze eindpunt komt erg dichtbij. GR 129 leidt ons maar even langs de oever van de Donkvijver. Over een parking wandelen we tot op een asfaltwegje, dat we naar rechts volgen, alweer parallel lopend met de spoorlijn. Verderop draaien we onder de spoorlijn en komen we op een T-kruising. Rechts hier en onder de brug van de expresweg N60. Dadelijk daarna kiezen we voor een populair fiets- en wandelpad dat al snel weer onder de spoorweg door loopt. We lopen hier door een parkje en nogmaals kruisen we een spoorlijn, dit keer de lijn De Pinte – Ronse.
> We duiken nu dadelijk het Oudenaardse stadsgewoel in. Op de kruising met de Beverestraat moet je beslissen of je in Oudenaarde naar het station gaat (links) of nog wat verder wandelt naar het centrum (rechts). Voor vandaag is het wel genoeg geweest. Links dus!
> Nog net voor het geklasseerde kerkje gaan we links over kasseien en verder rechtdoor tot bij een brede verkeersweg. Even naar rechts hier om na 70 meter links de Losstraat te nemen, een gebetonneerde veldweg. In lijn lopen we zo langs een kapelletje en nog verder rechtdoor op een kruispunt. De toren van de Sint-Walburgakerk van Oudenaarde komt inmiddels nadrukkelijker in ons gezichtsveld.
> De Losstraat komt op een T-kruising. We gaan er rechts om via een overweg de spoorlijn Denderleeuw – Kortrijk te kruisen. Dan dadelijk links over een met de spoorlijn parallelle grasweg die tot bij een fabriek loopt. Daar rechts tot op de grote invalsweg vanuit Petegem, waar we links gaan. Voor de spooroverweg (café) gaan we rechts de Huttegemstraat in en na 50 meter rechts een graspad op, dat we volgen tot bij de Donk, een groot meer en populair uitje of joggingtraject voor de inwoners van Oudenaarde.
> De Donk was van oorsprong een nat, wild gebied van plassen en vijvers maar door verdere uitgravingen voor wegenaanleg kwam deze 30 ha grote vijver pas in de jaren '60 van de 20ste eeuw tot stand. Naast de vijver heb je ook nog een uitgebreid groengebied dat vooral in functie van recreatie staat.
> Molenliefhebber Etienne van Hoe had het karkas van de beschermde Houtavemolen opgekocht en kwam hem in 1981 opladen om de molen zonder vergunning naar Wannegem te transfereren. Dat verliep niet zonder slag of stoot, de plaatselijke veldwachter probeerde dat te voorkomen door in de lucht te schieten met zijn vuurwapen.
> En zo kreeg de staakmolen van Houtave zijn nieuwe naam, de Schietsjampettermolen. Het provinciebestuur van West-Vlaanderen heeft nog een proces aangespannen tegen van Hoe maar uiteindelijk kon van Hoe via de Vlaamse overheid zijn gelijk halen. Het betekende ook de redding voor de Houtavemolen. Van Hoe investeerde miljoenen franken in de restauratie.
> In 1999 liep het mis, door stormweer werd een molenroede afgerukt. Voor de restauratie werd deels sterker tropisch hout gebruikt in plaats van inheemse eik, dit om betere bescherming te bieden. Sinds 2006 is de Schietsjampettermolen weer geheel maalvaardig. Vrijwillige molenaars zetten de molen soms nog eens in gang. Het rustbankje bij de molen is vreemd genoeg niet toegankelijk als de molen niet draait, dus even gerust dan maar langs de kant. Achter de staakmolen bevindt zich ook een panoramatafel.
> We verlaten bij de molen de kasseiweg en gaan links, dus niet tot bij de kerk van Wannegem. Voorbij een straatkruising wat lager wandelen we over een smal tegelpad tussen hoge hagen.