> De tocht vandaag loopt dwars door een gebied dat bekend staat als “Klein-Zwitserland” (Kleng Lëtzebuerger Schwäiz). De benaming “Klein-Zwitserland” is wat vreemd, want er is landschappelijk op het eerste zicht in feite weinig dat met Zwitserland overeenstemt. In Luxemburg ontstond het toerisme pas rond 1850. Een dynamische inwoner van Diekirch, Alexis Heck, richtte toen het eerste Luxemburgse hotel op en begon de regio te promoten om de Engelse toeristen ook tot daar te krijgen. Wellicht duikt de vergelijking van het Müllerdal met het Zwitserse berglandschap ook in die periode op in de eerste toeristische publicaties en geschriften over Luxemburg. Tijdens de eerste helft van de 19de eeuw dus. Luxemburg behoorde toen nog tot Nederland. Rond 1890 wordt de naam een algemeen toeristisch begrip als 'Klein-Zwitserland' verschijnt op kaarten en in toeristische reisgidsen. Net zoals in Zwitserland werden in het Müllerthal en zijn zijvalleien eind 19de eeuw fantasierijke namen toegekend aan de bergachtige rotsvormen die daar voorkomen. Ondertussen zijn er in de wereld tientallen ‘Klein-Zwitserlands’ te bezoeken. Je moet maar eens 'Little Switzerland' of 'Petite Suisse' in Google intikken.

> Het vreemde landschap van 'Klein-Zwitserland' is het gevolg van de snelle afstroming van smeltwater bij het einde van de laatste ijstijd. De zandbodem werd hier zo'n 200 miljoen jaren geleden (Jura) bedekt door zandbanken van een soort aanspoelende waddenzee waartussen heel wat kalk zat van versteende schelpdieren. Nieuwe afzettingslagen persten na de zeeregressie later de zandbanken samen tot harde rotsen. Platenverschuiving in de diepe ondergrond drukten de zandsteenrotsen op en deden ze barsten en uiteenvallen. De onstabiele diepere leemlagen zorgden voor meer verschuivingen en splitten de zandsteenformaties verder. Erosie door water en wind maakte het boetseerwerk af. Sterk kalkhoudende delen losten geheel of gedeeltelijk op door waterinwerking. Afwisseling van vorst en dooi, stromende beken en boom- en plantenwortels versterkten het ongelijke afbraakwerk met als resultaat de grillige formaties die je nu als Ardennen-Eifel-wandelaar op je pad tegen komt.

> Als je het plafond en de muren bekijkt van de Hohllay-grot dan valt er dadelijk iets bijzonders op: Grote cirkels. De Hohllay-grot werd vroeger gebruikt om molenstenen uit te houwen voor de vele molens in het Müllerthal. Over de oorsprong van deze 'molensteengroeve' zijn de geschiedkundige bronnen wat onduidelijk. Sommigen dateren het gebruik zelfs in het Keltische tijdvak. Het proces om zo’n enorme ronde steen uit te houwen was een secuur werk. Nadat de grootte van de molensteen was bepaald werd rond de omtrek een ronde sleuf gehouwen van ongeveer 20 à 30 centimeter breed en met een diepte die beantwoordde aan de gewenste dikte van de molensteen. Vervolgens werd er nog een smalle sleuf gehouwen in de eerste sleuf, rond de omtrek van de steenbinnenkant. In die sleuf werden droge houtspieën geperst over de hele omtrek van de steen. Vervolgens werden de houtspieën met water doordrenkt. Door de zwelling van het hout ontstond een sterke gelijke druk tussen de rotswand en de binnenkant van de steen waardoor deze op een gegeven moment losbrak van de rotswand. Dat loskomen was een spannend moment voor de steenhouwers want indien er ook maar een klein stuk steen bleef hangen zou dat de molensteen waardeloos maken.

> Echternach (Iechternach) is in feite de oudste stad van Luxemburg. Er stond een groot Romeins paleis in de eerste eeuw van onze tijdrekening. Elders in de stad zijn nu nog resten van de Romeinse stadsomwalling terug te vinden. De Frankische periode liet ook haar stempel na. De van oorsprong Engelse Willibrordus richtte in 698 een Benedictijnenabdij op, op grond geschonken door Pepijn II. Willibrordus organiseerde van hieruit zijn kersteningreizen naar het heidense Friesland en verder noordelijk. Op 81-jarige leeftijd stierf hij en werd naar eigen wens in Echternach begraven. De abdij bleef nog lang een centrum voor miniatuurkunsten. Al snel na zijn dood werd Echternach een bedevaartsoord. Uit de middeleeuwse periode zijn nog enkele mooie gebouwen en stegen bewaard of gerestaureerd. Op het oude marktplein van Echternach valt zeker de gotische Denzelt op (het gebouw met de standbeelden en zijtorentjes), oorspronkelijk een gerechtsgebouw, nu zetel van de stadsraad. Echternach ging echter in zijn geschiedenis ook door erg woelige periodes. Een stadsbrand, plunderaars en de Franse Revolutie waren verwoestend voor de stad.

De zwartste periode in de geschiedenis van Echternach was echter het Ardennenoffensief, waarbij de stad grondig platgelegd werd. De meeste historische gebouwen van Echternach werden na de Tweede Wereldoorlog weer heropgebouwd. De crypte met de sarcofaag en de relikwieën van Willibrordus zijn na zoveel eeuwen nog steeds te bezoeken. Echternach is ook bekend voor zijn jaarlijkse springprocessie. Ze vindt plaats op Pinksterdinsdag en het is vooral het polka-achtige processiedansje van 5 stappen vooruit en 3 achteruit dat het gebeuren zo apart maakt. Met het mooie Klein-Zwitserland vlakbij had Echternach genoeg attrakties om tot de meest toeristische stad van Luxemburg uit te groeien. Het aantal caféterrassen in de stad is niet te tellen. Alle verblijfsmogelijkheden zijn aanwezig hier waaronder een moderne jeugdherberg en 2 campings (1° op 1 km van het busstation, richting Bollendorf, 2° net over de Duitse grens, maar kort bij het oude centrum). Vanuit Echternach vertrekt ook HWW5, het Willibrorduspad waarvan we over AE ongeveer 55 kilometer zullen wandelen de volgende week.