> Bij de basiliek van Halle zijn we op Voettocht in Pajottenland ondertussen 80 km gevorderd. De VIP loopt verder door het centrum van Halle via de Hoornstraat en de Beestenmarkt. Op die markt trekt een klein standbeeldje onze aandacht: De Vaantjesboer.

> De VIP steekt de steenweg Brussel - Bergen over en neemt op dat kruispunt een wegje dat verderop via een paadje bij het Sint-Mariaziekenhuis van Halle komt. De VIP wandelt over een kiezelpad voor 3/4de dit ziekenhuis rond in wijzerzin langs de afsluiting. Bij een kapelletje, waar de VIP weer even samen loopt met de Cardijnwandeling, gaat de tocht verder.
> Kort wordt een veldweg genomen maar de volgende 8 kilometers zullen bijna volledig over asfalt en beton lopen. Eerst kom je door het gehucht Mierenberg om kort voorbij een oud kapelletje met een modern Sint-Rochusbeeld gelegen tussen lindes, links te draaien. We lopen nu een hele tijd over een gebetonneerde veldweg richting het dorpje Beert.

> Onderweg naar Halle over Voettocht in Pajottenland verandert de naam van de lange veldweg nu in Alsputweg, het is een slingerende veldweg geworden die zacht oploopt naar het gehucht Stroppen.
> Bij de eerste huizen in de bocht van een weg dezelfde richting aanhouden, en ook op het einde van dat pad. De VIP loopt hier door over een graspad en zal een tijdje samen lopen met de plaatselijke Kardinaal Cardijnwandeling. Het pad draait rond de chirolokalen, tussen 2 voetbalvelden en voor je in een korte zigzag de eerste huizen van een woonwijk bereikt, ga je schuinlinks over een kiezelpad. Dit pad draait tussen muren en bereikt een straat. Even links en dadelijk rechts over een ander pad dat in een bocht rond een wijkblok draait om te arriveren op de drukke oude verbindingsweg tussen Halle en Bergen.
> Rechts tot de verkeerslichten, oversteken en in de verte zie je de toren van de basiliek van Halle al. De VIP zal er recht naar toe lopen, door de Brusselsestraat, om pas kort bij de basiliek het verbindingsstraatje 'Klinkaert' te nemen.

> In de Volpestraat passeren we langs de Paterskerk en gaan kort daarna de Zuster Bernardastraat in. Even verder kom (kwam) je langs een vreemd steegje met een deur: de Pouillartgang.

Kardinaal Cardijn
> Achter de basiliek van Halle bevindt zich een standbeeld van Kardinaal Jozef Cardijn (1882 - 1967). Hij bracht zijn jeugdjaren door in Halle, waar zijn moeder café hield. Cardijns verdienste ligt vooral in het oprichten van de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ). Hij was getroffen door de miserabele sociale omstandigheden waarin jonge arbeiders, zowel mannen als vrouwen, moesten leven. Priester Daens was op dat vlak zijn grote voorbeeld. Zijn sterke sociale betrokkenheid maakten hem niet populair bij het katholieke establishment maar hij bood wel een katholiek alternatief aan de jongeren voor de socialistische beweging.
> Hoewel progressief binnen het katholieke denken van die tijd steunde Cardijn ook eerder conservatieve opvattingen. Zo vond hij dat het doel van een volwassen wordende vrouw erin bestond om in de eerste plaats, volgens het traditionele rollenpatroon, de kinderen op te voeden en eventuele arbeid binnenshuis te verrichten.

> Hij had ook nogal uitgesproken ideeën over extreme politieke stromingen zoals het rexisme en het communisme. Tijdens WO II belandde hij hierdoor een paar jaren in de gevangenis.
> Vooral in de jaren '50 kenden zijn ideeën een grote populariteit. Voor tienduizenden Vlaamse jongeren was hij een held. Dat had zeker ook te maken met de wijze waarop hij hen toesprak: Vlammende luide speeches, met veel overgave, emotie, one-liners en bijhorende gebaren gebracht. Hij had de gave van een groot redenaar die met vuur zijn ideeën kon over brengen en een massa kon enthousiasmeren.
> De afdelingen van de KAJ kwamen in heel Vlaanderen als paddenstoelen uit de grond en tot op de dag van vandaag blijft het hier één van de grootste jeugdbewegingen. Cardijn ging ook verder. In tientallen landen werden onder zijn bezieling afdelingen van de 'Young Christian Workers' opgericht. Hij werd op latere leeftijd voor zijn verdiensten tot kardinaal benoemd.
> In de Vlaamse verkiezing voor 'Grootste Belg aller tijden' eindigde hij op een 23ste plaats.

Halle
> Halle is de meest zuidelijk gelegen Nederlandstalige stad. Tot de gemeente Halle horen ook de dorpen Buizingen en Lembeek, daardoor telt Halle zo'n 38.000 inwoners. Het is de grootste stad die we passeren tijdens Voettocht in Pajottenland. Nu ja, hoewel Halle zich graag voorstelt als de poort tot het Pajottenland, is er eigenlijk van Pajotse sfeer weinig te merken. Het Pajottenland wordt eerder gerelateerd met kleinere dorpen in een groene golvende omgeving. Halle ligt in feite op de grens van Pajottenland en het land van de Zennevallei. Toch is Halle dé plaats om als one-stop-shop streekprodukten van het Pajottenland te vinden. In het stadscentrum bevindt zich namelijk een streekproduktencentrum waar je ondermeer een ruim aanbod aan geuze en kriekbieren vindt of Pajotse kazen.

Sint-Maartensbasiliek en de zwarte madonna
> Eeuwenlang al trekt Halle bedevaarders aan. Terwijl vele andere oude bedevaartplaatsen vandaag hun aantrek hebben verloren is dat niet het geval met Halle. Qua populariteit voor Mariaverering gaat enkel Scherpenheuvel in Brabant Halle nog voor. De traditie in Halle is trouwens veel ouder dan die van Scherpenheuvel. Bedevaarders komen vooral in de meimaand (Mariamaand) massaal naar de Halse basiliek, niet enkel individueel, maar ook tientallen groepen. Die komen afgezakt tot uit West-Vlaanderen (Oostrozebeke, Wielsbeke, Deerlijk, Lichtervelde,...). Sommige groepsbedevaarders hebben er dan ook meer dan 80 km opzitten vooraleer ze Halle bereiken! Tijdens de Mariamaand alleen worden er in de basiliek tussen 500 en 1000 kilo kaarsen opgestookt!

> In tegenstelling tot de meeste andere kerken in de streek werd die van Halle nooit geplunderd, afgebrand of verwoest. Zelfs de beeldenstorm ging aan Halle voorbij. De Sint-Martinuskerk, die al in 1946 een 'upgrading' kreeg naar basiliek, vertoont dus een interessant homogeen patroon in kunstevolutie. In de jaren '00 is de buitenkant van de zandstenen basiliek weer opgefrist, de gevels ogen dus weer opgekuist in plaats van zwartgeblakerd van roet. Ook de torenspits, die tot 72 meter hoogte piekt, werd gerestaureerd, daarvoor werd hij met een hoge kraan van de toren genomen. De volledige restauratie werd na zowat 20 jaren in 2015 beëindigd zijn. Prijskaartje: 10,5 miljoen €.

> In de burgerlijke bouwkunst valt zeker het stadhuis op dat gelegen is op het centrale marktplein. Gebouwd in 1616 in Vlaamse renaissance. Vandaag heeft ondermeer de VVV er onderdak. Achter de basiliek, bij het standbeeld van kardinaal Cardijn, staat het gebouw waarin het Jezuïetencollege was gelegen, eveneens in renaissance (met ook een paar barokke stijlelementen) en gebouwd in de helft van de 17de eeuw. Later deed het ondermeer dienst als hospitaal en bejaardentehuis. Nu is de stedelijke muziekacademie er gevestigd evenals het streekmuseum van Zuid-West-Brabant. Het moderne treinstation is gelegen net buiten het centrum, langs het kanaal Brussel - Charleroi. De verbindingsstraat tussen station en Basiliek is meteen ook de belangrijkste winkelstraat van Halle. Het busstation met een waaier aan buslijnen is eveneens bij het treinstation gelegen.

Adrien François Servais
> Halle dankt zijn naam van muzikale stad aan zijn beroemde cellist François Servais (1807 - 1866). Hij was een muzikaal wonder die concerten gaf in heel wat landen en voor de meest exclusieve gasten. Hoewel hij zeer veel op reis was voor zijn concerten, is hij Halle van zijn jeugd tot zijn dood trouw gebleven. Hij liet er een villa-kasteel bouwen waar vaak ook vermaarde componisten en kunstenaars te gast waren, zoals Franz Liszt. Zijn standbeeld domineert vandaag de grote markt. Regelmatig vinden er in Halle concerten en andere culturele evenementen plaats in het kader van Servais. vzw Servais

> Zo kort bij Brussel gelegen lijdt de stad onder verfransing. Naar schatting één vierde van de inwoners spreekt Frans. Een groot deel daarvan negeert botweg het Vlaamse karakter van Halle wat vaak tot wrevel leidt. Opschriften en gebruik van het Nederlands ligt dan ook gevoelig en de gemeente probeert de kankervlek van verfransing in te dijken door nieuwe bewoners aktief aan te zetten om het Nederlands te gebruiken en zich te integreren.

> Halle is tevens een carnavalsstadje. Het carnavalsgebeuren is er niet zo uitgebreid als in Aalst maar meer dan levendig genoeg om de belangrijkste carnavalsstad te zijn van de provincie Vlaams-Brabant.
> De voorbije jaren kwam Halle echter vooral op de kaart door de TV-serie Witse. De norse TV-commissaris had in Halle en omstreken heel wat moorden op te lossen.

Hallerbos
> Eén van de meest fantastische natuurverschijnselen in België is ongetwijfeld de schitterende paarse bloemenpracht in het Hallerbos. Ieder jaar bloeien er in dit beukenbos miljoenen boshyacinten die grote paarse tapijten vormen en een haast bedwelmende geur verspreiden. Het is een echt natuurspektakel.
> Het juiste moment om hier te zijn verschilt jaarlijks lichtjes, naargelang het een warm of koud voorjaar is, maar de laatste week van april en de eerste dagen van mei zit je allicht goed. De lokale 'reebokwandeling' is 8 km lang en leidt je langs de spectaculairste plaatsen. Inmiddels is dit natuurfenomeen erg bekend geraakt, hou er dus rekening mee dat het tijdens een weekenddag eind april of begin mei hier erg druk kan zijn. Vermijd ook de dag waarop de hyacintenjogging plaats vindt.
> Het Hallerbos ligt niet bij het centrum van Halle, maar enkele kilometers zuidoostelijk aan de binnenzijde van de Brusselse Ring. Een wandelbrochure van de Reebokwandeling is te koop in de VVV van Halle of volg gewoon de gele reeboktekens. Voettocht in Pajottenland passeert niet door het Hallerbos, dat volledig buiten het Pajottenland ligt.

Pouillart Gang
> Als je over de Zuster Bernardastraat wandelt zie je aan je linkerkant ter hoogte van straatnummer 41 een nieuwe weg en een nieuw appartementenblok. Tot 2009 waren hier nog arbeiderswoningen en een vreemd steegje met de naam 'Pouillart Gang'. Dat steegje, voorzien van een officieel straatnaambord en waarin zich na 10 meter zowaar een deur bevond, leidde naar een aantal binnentuintjes.
> Ondanks sterk protest van de omwonenden in de Zuster Bernardastraat heeft de projectontwikkelaar zijn slag thuis gehaald en is alles afgebroken. Door de afbraak zit er niet veel anders op dan de Zuster Bernardastraat tot het einde te wandelen en dan links te gaan.

Vaantjesboer
> Bijnaam voor een Hallenaar is 'Vaantjeboer'. Vroeger maakten nogal wat Hallenaren er een commerce van om aan de bedevaarders driehoekige papieren vaantjes te verkopen, met daarop de Halse zwarte madonna. Voor bedevaarders was het een bewijs en aandenken dat ze de bedevaart naar Halle hadden gemaakt. Het beeldje, dat hier in 1989 is geplaatst, wordt door de Hallenaren ook wel eens de kleine vaantjesboer genoemd. De grote is dan de vaantjesboerreus, mascotte van de aktieve carnavalsvereniging van Halle.

> Het pronkstuk van religieuze bouwwerken is zonder twijfel de basiliek van Halle, waarlangs de VIP passeert. Het plein rond de kerk is op een mooie dag voor een groot deel gevuld met gezellige caféterrasjes. Elders in de stad zijn nog meer kerken te vinden, zoals de Sint-Rochuskerk uit 1928. Ondanks haar relatief jonge leeftijd is ook de Sint-Rochuskerk een geklasseerd bouwwerk omwille van het feit dat dit één van de eerste betonnen kerken in België was.

> Ook binnenin zijn de waardevolle kunstschatten, die over vele eeuwen zijn verzameld, mogelijk door de giften van gulle pelgrims. In de gotische crypte bevindt er zich zelfs een heuse schatkamer die kan worden bezocht onder begeleiding van een gids. Je ziet er onder andere een Gulden Boek van de Broederschap van OLV uit 1344 en 17de eeuws religieus zilverwerk. Elders in de kerk zie je ondermeer een prachtig 16de eeuws albasten retabel en een mooie koperen doopvont. Let aan de de buitenkant van de kerk ook op de vele pinakels en gotische beelden in de nissen en portalen en op de koorommegang. De grote ronde bol boven de dooopkapel is uniek stijlelement.

> Aan de zwarte madonna van Halle worden ook talloze mirakels en wonderen toegedicht. De bekendste legende is wellicht die van de kanonballen. In juni 1489 belegerden de troepen van Filips van Kleef immers de stadsomwalling van Halle. Halle weerstond deze aanval doordat Maria de kononballen allemaal opving in haar schootkleed. Door alle kruitdampen is het beeld wel zwart uitgeslagen. Geloof je dat niet? Kijk dan even achteraan in de basiliek. Je ziet er achter tralies een hoop kanonballen liggen, 32 om precies te zijn.

> In de basiliek wordt de zgn 'zwarte madonna' vereert. Het beeldje werd waarschijnlijk geschonken door Aleid van Avesnes, in het midden van de 13de eeuw, en kwam terecht in een Onze-Lieve-Vrouwkapel. Het feit dat in 1335 aflaten werden toegekend aan wie deelnam aan de Mariaprocessie, zal er zeker hebben toe bijgedragen dat de Mariaverering in de 14de eeuw al een massa pelgrims aantrok. De hier uit vloeiende inkomsten verklaart het rijkelijke uitzicht van de huidige basiliek (gebouwd van 1341 tot 1470). Het lagere deel van de toren dateert nog uit die vroege periode.

> Maria heeft dus de stad Halle beschermd van de aanvallers. De realiteit is dat van Kleef wel een bres sloeg in de omwalling maar dat zijn troepen er niet zijn in geslaagd om Halle in te nemen. In 1580 wordt Halle nogmaals belegerd, ook nu kan de stad aan het geweld weerstaan.
> Waarom het madonnabeeld zwart ziet ondanks het feit dat het niet uit zwart hout is vervaardigd maar uit notenhout, is ook al een onderwerp voor allerlei wilde verklaringen. Er is dus de kruitdampenversie, anderen wijden het aan het intensief branden van kaarsen en wierook. Meer aannemelijk is dat het Mariabeeld oorspronkelijk was gepolychromeerd en dat metaaloxydatie voor de donkere kleur zorgde. Je kan het bijna één meter hoge beeld zien vooraan in de basiliek, feestelijk getooid en voorzien van een nogal pompeuze kroon.

Oudste wandelpad van Vlaanderen
> Het was hier in Halle dat in 1935 de toenmalige 'Vlaamsche Toeristenbond' (=VTB) met het Conscience pad het eerste gemarkeerde en beschreven recreatieve wandelpad van Vlaanderen opende. 75 jaar later bestaat het nog steeds, hoewel het uiteraard grondig is herzien in de loop der jaren. Dit is dus het oudste recreatieve wandelpad van Vlaanderen. Eigenlijk dateert een eerste beschrijving al van 1932. Het loopt over 12 kilometer van Halle, via Dworp naar Beersel, een wandeling in lijn dus.
> De schrijver Hendrik Conscience verbleef regelmatig in Halle, waar hij familie had. Als hij hier was ging hij ook wandelen in de streek en één van zijn verhalen 'Eene verwarde zaak', speelt zich af in Dworp. Reden genoeg dus om een pad naar hem te noemen. Het werd met plechtige toespraken ingehuldigd op 25 mei 1935.

> Als je het vandaag wil wandelen kan je echter geen bewegwijzering meer volgen. Hoewel de stad Halle de meeste van zijn recreatieve pad wel heeft bewegwijzerd, is dat niet het geval met het Consciencepad. Wel kan je bij de VVV een uitstekende padbeschrijving oppikken. Onderweg kom je zeker sporen tegen van vroegere bewegwijzering: In Dworp zie je aan de muur van het voormalige gemeentehuis nog een oorspronkelijk VTB-bord in email tegen de gevel.
> Voor VTB betekende dit de start van een Vlaams padennet dat ook over lange afstand liep. Tegenwoordig houdt VTB zich nog amper bezig met wandelroutes. Vandaag wordt hun voortrekkersrol van recreatieve paden creëren vooral ingevuld door Grote Routepaden wat betreft de lange afstandspaden en door de gemeentelijke en provinciale overheid wat betreft korte wandelpaden. Eind jaren '70 werd het Consciencepad grondig herbekeken, noodzakelijk na 50 jaar.

> In de jaren '80 volgde nogmaals een hertekening omwille van verkavelingen en wegeninfrastructuur. Uit die periode zie je onderweg nog houten paaltjes die met blauwe verf zijn afgetopt. Ze verkeren in een variabele staat van verrotting. Ook de grote zeshoekige Consciencepad-borden van de provincie Brabant dateren uit de jaren '80.
> Vandaag volg je dus in de eerste plaats enkel de padbeschrijving. Het Consciencepad loopt dus in lijn maar het is makkelijk om tussen Beersel en Halle een bus te nemen om terug te raken. Een leuk einde van het Consciencepad heb je door op het einde van het Consciencepad in het centrum van Beersel bij Armand de Belder in brouwerij '3 Fonteinen' een oude geuze of kriek te drinken.
Uitgebreid wandelverslag over het Consciencepad.