Overzichtskaart VIP
Startpagina > Wandelen > Voettocht in Pajottenland
9. Ternat
Kruikenburg, kopergravure uit 1706
Wat rest van het park is recent toegankelijk via wandelpaden.
Ternat, gemeentehuis
Langs geboortebos
E40 over
Ternat, ingang gemeentehuis
> De tocht naar Ternat loopt bijna volledig over asfaltwegen. Onderweg heb je wel uitzichten over de landelijke omgeving. Nadat je een vierkantshoeve bent gepasseerd kan de padmarkering wat verwarrend zijn. Er is hier nog oudere bewegwijzering aanwezig en verderop week het traject blijkbaar wat af van het huidige traject.
> Volg gewoon de beschrijving van de gids en op het terrein volg je de nieuwere markering waarvan de strepen kleiner, discreter en verzorgder zijn aangebracht. Vergeet de dikke strepen die je mogelijk de verkeerde kant doen oplopen. Zo bereik je uiteindelijk bij verkeerslichten het centrum van Ternat. Vlakbij ligt het kasteel Kruikenburg.
> Kort na de kerk kom je op het opvallend grote marktplein. In feite heeft de gemeente dus 2 kernen. Het andere centrum ligt in de stationsomgeving en de weg Asse - Edingen, waar de VIP niet passeert. Over het marktplein komt het wandeltraject van de VIP langs het mooie gemeentehuis van Ternat.
> Via een geasfalteerde wijkweg zoekt de VIP weer de spoorwegberm op en volgt deze een tijdje over de Reukestraat. De spoorwegbrug onder dan en meedraaien parallel met de spoorweg. Hier is een kleine aanpassing in de tekst van de wandelgids. De auteurs waarschuwen daarin voor een opkomst zijnde aanleg van een begraafplaats. Het gaat hier niet om een begraafplaats maar in tegendeel over een geboortebos!
> Ter hoogte van een spoorwegbunker moest je vroeger links het veld over, hier is nu een kiezelpaadje aangelegd dat je naar een brugje over de Steenvoortbeek leidt. Dit paadje bereikt een woonwijk, loopt langs een grote Sint-Jozefkapel en draait naar de weg tussen Sint-Ulriks-Kapelle en Ternat. Vitseroel heet dit gehucht.
> Kort door een dreef om bij de Sint-Gertrudiskerk te komen. De hoogte van de toren (52 meter) wordt nog extra geaccentueerd door de lage huizen rond de kerk en de ronde traptoren die langs de torengevel loopt. De kerk is gewoonlijk open voor bezoek.
> Vanuit Ternat-Vitseroel loopt de VIP nog even recht door om wat verder via een brug over de E40 te lopen. We zijn nu 40 km ver over Voettocht in Pajottenland.
> De gunstige locatie van E40 en treinverbindingen maakte Ternat ook aantrekkelijke voor de vestiging van grotere ondernemingen. Er is vandaag een bloeiend bedrijvenpark gevestigd. Voor veel bezoekers aan het Pajottenland is Ternat de gateway. Hier neem je immers de afrit van de E40 om dan de oude steenweg Asse - Edingen te nemen, die het Pajottenland als het ware in tweeën snijdt.
Kasteel Kruikenburg
> Zoals vele oude burchten in de dorpen die we langs de VIP tot dusver passeerden, is ook Kruikenburg gebouwd als Brabantse versterking tegen de aanvallen van de graven van Vlaanderen. Kruikenburg is onlosmakelijk verbonden met de Brabantse ridder Everard T'Serclaes, die Brussel bevrijdde van een bezetting door de Vlaamse Graaf Lodewijk van Male in de 14de eeuw. Het leverde hem trouwens een standbeeld op dat nu nog te zien is vlakbij de Brusselse Grote Markt. (Dat beroemde liggende beeld waar alle toeristen eens over wrijven om geluk te verkrijgen!).
Ternat
> Op de vorige pagina hadden we het al over Ternat dat is ontstaan door ontginningen van braakland vanuit moederparochie Wambeek. Mogelijk zit hierin ook de naamsverklaring van Ternat: Ter-Nat: een plaats op vochtige grond, hoewel die etymologische verklaring niet sluitend is. Met de bouw van de versterking Kruikenburg werd vanaf de 13de eeuw Ternat al snel een meer belangrijke nederzetting dan Wambeek. Uiteindelijk domineerde Ternat de omliggende dorpen en gehuchten.
> Volgens de geschiedschrijvers van het boek 'Pajottenland, een land om lief te hebben' is er over de eeuwen heen en tot op de dag van vandaag een zekere naijver geweest tussen de huidige dorpen die de gemeente Ternat uitmaken. Dat bewijst ook de ter plaatse erg bekende zegswijze 'Stom Loemmek (Sint-Katharina-Lombeek, Zot Wammek (Wambeek), Kuil Ternat. Drie parochies van den hond zijn gat'.
> T'Serclaes bouwde Kruikenburg dus uit tot een machtig waterslot en zette zo Ternat op de kaart. Hij zou later worden vermoord onderweg tussen Brussel en Ternat, te Vlezenbeek (zie pagina Gaasbeek).
> Onder eigendom van de familie de Fourneau groeide Kruikenburg in de 17de eeuw uit tot een graafschap. In de 18de eeuw werd de burchtversterking omgebouwd tot verblijfskasteel, zoals het er vandaag grotendeels bijstaat.
> In 1938 werd Kruikenburg openbaar verkocht. De Broeders van de Christelijke Scholen kochten het geheel op en maakten er een school van.
> Nog steeds is het eigendom van deze kloosterorde. In de jaren '00 was het aantal broeders teruggevallen tot twee, hun aantal is sinds 2007 weer verdubbeld als gevolg van de sluiting van hun moederklooster te Groot-Bijgaarden. Inmiddels wonen er nog maar één of twee broeders. De orde verkoos hun vestiging naar Kruikenburg over te brengen om korter te zijn bij Sint-Katharina-Lombeek. Daar verblijven immers een tiental hoogbejaarde broeders van deze uitstervende kloosterorde in een verzorgingstehuis.
> Helaas hebben de paters niet erg zorgvuldig omgesprongen met het oude parkdomein Kruikenburg. Een groot deel van het park is sinds de komst van de broeders verkwanseld door boomkap, verkaveling en de bouw van klassen. Ook de middeleeuwse ijskelder van zowat 600 jaren oud moest wijken voor de parking van een veearts. In de jaren '10 werd het domein verkocht aan de gemeente Ternat, enkel het kasteel zelf was nog eigendom van de Broeders van de Christelijke Scholen.
Gemeentehuis Ternat
>Gevestigd in het oude kasteel De Mot en sinds 1854 opgekocht door de gemeente Ternat. Een gebouw in Vlaamse renaissance, wellicht begin 18de eeuw. Oorspronkelijk was er een ringgracht, deze werd eind 19de eeuw al gedempt. Hoewel de naam 'Mot' verwijst naar een middeleeuwse motte is er geen aanwijzing dat er hier effectief een oude vesting was.
> Je zou je kunnen afvragen of het verstedelijkte Ternat nog echt het Pajottenland is. De samenstellers van het hierboven genoemde boek namen Ternat wel op omdat het net zoals de meer zuidelijke Pajottenlanddorpen behoorde tot de eigendommen van de abdij van Nijvel.
> De uitstraling van Ternat ging tijdens de middeleeuwen vooral uit van de kasteelheren van domein Kruikenburg. Vanaf 1856 reden er treinen door Ternat wat uiteindelijk leidde tot een grotendeels helemaal nieuwe stationswijk die uitgroeide tot het commercieel centrum van Ternat, tesamen met de weg Asse - Edingen.
VIP
205 km